17/06/2019
Pracodawcy Medycyny Prywatnej, biorąc pod uwagę problemy kadrowe w ochronie zdrowia oraz obserwując rozwiązania stosowane w innych krajach proponują wprowadzenie do systemu opieki zdrowotnej dodatkowego personelu do pobierania krwi do badań laboratoryjnych – czyli flebotomisty.
Oczywiste jest, że aby wykonać badanie laboratoryjne konieczne jest pobranie materiału, w którym laboratorium wykona zlecone badania. Materiałem tym najczęściej jest krew żylna, ale także włośniczkowa oraz różnego rodzaju wymazy. Pobranie materiału następuje w salach szpitalnych, a także przystosowanych do tego gabinetach zabiegowych w przychodniach i laboratoriach.
Pobranie materiału do badań wymaga od osoby pobierającej oprócz umiejętności technicznych także wiedzy z zakresu budowy układu krwionośnego, zasad aseptyki, umiejętności udzielenia pierwszej pomocy, a także umiejętności „miękkich” z zakresu obsługi pacjenta, a zwłaszcza dziecka.
Odpowiednie i fachowe pobranie materiału do badań jest bardzo ważne dla wiarygodności wyników wykonanych badań, gdyż powszechnie uznane statystyki wskazują, że aż 70 procent błędów w wynikach ma swoje przyczyny w nieprawidłowo pobranym materiale do badań – czyli w tzw. fazie preanalitycznej badania.
Według WHO zabieg pobierania krwi jest jedną z najczęstszych inwazyjnych procedur w opiece zdrowotnej. Każdy krok w procesie pobierania krwi wpływa na jakość materiału do badania i dlatego jest ważny dla zapobiegania błędom laboratoryjnym, obrażeniom ciała, a nawet śmierci (Definition according to WHO, 2010, p. xiii).
Materiał do badań, w tym przede wszystkim krew, mogą pobierać tylko uprawnione osoby. W Polsce prawo takie mają lekarze, pielęgniarki i położne, ratownicy medyczni oraz technicy analityki medycznej. Z wymienionego katalogu zawodów uprawnionych do pobierania materiału do badań znikają technicy analityki medycznej, a powodem tego jest likwidacja szkół pomaturalnych, które przygotowywały nowe kadry do tego zawodu.
Decyzja o likwidacji tych szkół została podjęta kilkanaście lat temu i właśnie obserwujemy odchodzenie z zawodu absolwentów ostatnich roczników. Dla laboratoriów medycznych jest to bardzo duża strata. Technicy analityki medycznej, oprócz znakomitych umiejętności technicznych w pobieraniu krwi, rozumieli wpływ prawidłowego pobrania materiału na wiarygodność uzyskanych wyników badań, więc doskonale zapewniali wymaganą jakość procedur w fazie preanalitycznej badania.
Miejsce techników analityki medycznej w zakresie preanalityki nie mogą wypełniać diagności laboratoryjni, którzy odpowiadają za prawidłowe wykonanie badania i jego autoryzację i mają z tego tytułu ogrom zadań w laboratorium, i chociaż wielu diagnostów z powodzeniem pobiera krew do badań, to dotyczy to sytuacji wyjątkowych i dotyczy przede wszystkim laboratoriów szpitalnych.
Zdecydowaną większość personelu pobierającego stanowią pielęgniarki, co przy znanych problemach kadrowych w tej grupie zawodowej powoduje narastający problem z pobieraniem krwi do badań.
Jeżeli do opisanych powyżej problemów kadrowych dodamy wyrażony w przez Naczelną Izbę Kontroli w raporcie dotyczącym dostępności badań laboratoryjnych w Polsce wniosek o zbyt małej ilości badań laboratoryjnych zlecanych i wykonywanych w Polsce w przeliczeniu na jednego mieszkańca w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej, to sytuacja staje się bardzo pesymistyczna.
Bez odpowiedniej ilość wykwalifikowanej kadry medycznej nie będziemy w stanie sprostać obecnym wymaganiom, a na pewno nie dogonimy innych krajów UE w ilości zlecanych badań i zapewnieniu odpowiedniego standardu i jakości opieki medycznej.
Wobec opisanych powyżej wyzwań Forum Medycyny Laboratoryjnej Pracodawców Medycyny Prywatnej proponuje rozważenie propozycji wprowadzenia do systemu opieki zdrowotnej dodatkowego personelu do pobierania krwi do badań laboratoryjnych.
Nie jest to pomysł nowy. W Wielkiej Brytanii od lat 90-tych ubiegłego wieku z powodzeniem funkcjonuje zawód flebotomisty (z ang. phlebotomist), a flebotomiści zrzeszeni są w National Association of Plebotomists, którym kieruje obecnie Jacqui Hough.
Mieliśmy okazję gościć Jacqui Hough na spotkaniu kierowników laboratoriów medycznych Diagnostyka sp. z o.o. w kwietniu 2019 roku omówić z nią zasady funkcjonowania flebotomistów w Wielkiej Brytanii.
Dr n. med. Tomasz Anyszek
Pełnomocnik Zarządu ds. Medycyny Laboratoryjnej Diagnostyka sp. z o.o.