Diagnostyka laboratoryjna a powiększone węzły chłonne. Fragment artykułu, z omówieniem najważniejszych badań.
Poniżej znajdziecie omówienie najważniejszych badań laboratoryjnych, stosowanych w przypadku powiększenia węzłów chłonnych u dzieci. Niemniej opisy badań prawdziwe są również dla dorosłych.
Morfologia krwi
U dziecka z powiększonymi węzłami chłonnymi warto wykonać morfologię krwi. Mimo że jest to podstawowe badanie diagnostyczne, polegające na ocenie liczby i wyglądu komórek krwi, jego interpretacja, w powiązaniu z objawami występującymi u dziecka, pomaga wstępnie poznać przyczynę limfadenopatii. Do standardowego badania składu krwi należą:
- ilość krwinek czerwonych,
- zawartość hemoglobiny w krwinkach czerwonych,
- ilość płytek krwi
- oraz ilość białych ciałek krwi (tzw. leukocytów).
Normy poszczególnych parametrów zależą od wieku dziecka.
U dziecka z infekcją najczęściej zmienia się ilość leukocytów. Leukocyty (WBC – white blood cells) to komórki, których zadaniem jest obrona organizmu przed mikroorganizmami. Ich ilość wzrasta powyżej normy w różnego typu zakażeniach i procesach zapalnych. Czasem zdarza się, że ilość leukocytów jest za mała w stosunku do wartości odpowiednich dla wieku i płci. Najczęstszą przyczyną takiego stanu rzeczy jest infekcja wirusowa.
We krwi człowieka występuje 5 rodzajów leukocytów w określonych proporcjach – neutrofile, eozynofile, bazofile, monocyty i limfocyty. Proporcje te ulegają zaburzeniu w poszczególnych typach infekcji. Aby przekonać się, czy proporcje są prawidłowe, należy wykonać morfologię z obrazem odsetkowym leukocytów. Takie badanie wykonywane jest zazwyczaj ręcznie pod mikroskopem (tak zwany rozmaz) lub za pomocą automatu. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie informacji o procentowej zawartości poszczególnych rodzajów leukocytów we krwi, co również może pomóc w zdiagnozowaniu przyczyny powiększenia węzłów chłonnych.
- Na przykład zbyt duża ilość limfocytów (LYMPH) występuje w zakażeniach wirusowych i niektórych zakażeniach bakteryjnych, np. w krztuścu.
- Podwyższona ilość neutrofili (NEUT) występuje głównie przy zakażeniach bakteryjnych, spada ona natomiast w zakażeniach wirusowych oraz w gruźlicy.
- Monocyty (MONO) zwiększają swoją ilość w krwi w chorobie nazywanej mononukleozą zakaźną.
- Ilość eozynofili (EOS) z kolei wzrasta u osób z chorobami alergicznymi i pasożytniczymi,
- a bazofili (BASO) po przebytej infekcji oraz u osób z przewlekłymi stanami zapalnymi jelit.
- Jeśli w rozmazie krwi stwierdzona zostanie obecność niedojrzałych form białych ciałek krwi (tak zwane limfoblasty lub monoblasty), wówczas konieczna jest konsultacja hematologiczna.
Wskaźniki stanu zapalnego
Kolejnym ważnym badaniem jest oznaczenie poziomu białka C-reaktywnego, w skrócie CRP. Znacznie podwyższona ilość CRP we krwi występuje w zakażeniach bakteryjnych, nieco mniejsza w infekcjach wirusowych, stanach zapalnych czy urazach. W zależności od laboratorium, zakres prawidłowych wartości u dzieci może być nieco inny.
Odczyn Biernackiego (OB) to badanie szybkości opadania krwinek czerwonych. Zwiększona szybkość opadania może sugerować stan zapalny.
Z uwagi na fakt, iż powiększone węzły chłonne, zwłaszcza szyjne, mogą być oznaką obecności bakterii z grupy paciorkowców w gardle i na migdałkach podniebiennych, warto wykonać badanie ASO. Wartości powyżej normy świadczą o zakażeniu paciorkowcem.
Pomóc może również wymaz z gardła – pobranie wydzieliny z gardła a następnie jej hodowla na specjalnym podłożu i obserwacja, czy i jakie bakterie uda się wyhodować.
Niekiedy przyczyną powiększenia węzłów chłonnych może być zaawansowana próchnica zębów. Warto zatem wykonać przegląd stomatologiczny zębów, aby ocenić, czy dziecko ma stan zapalny w obrębie jamy ustnej.
Przy podejrzeniu ogólnoustrojowej infekcji wirusowej można wykonać specyficzne badania, potwierdzające zakażenie poszczególnymi wirusami. Oznacza się wtedy ilość tak zwanych przeciwciał – specjalnych białek wytwarzanych przeciwko danemu czynnikowi infekcyjnemu we krwi. Badania takie wykonuje się na przykład przy podejrzeniu infekcji wirusem cytomegalii, Epsteina-Barr (EBV, wirus wywołujący mononukleozę zakaźną) czy różyczki. Można również poszukiwać materiału genetycznego wirusa bezpośrednio we krwi.
Przy podejrzeniu gruźlicy wykonuje się specjalne badanie, zwane próbą tuberkulinową.
