Niestrawione jedzenie w kale – z czym jest związane?

Nieprawidłowy wygląd stolca może świadczyć o różnych zaburzeniach w organizmie. Jednorazowy epizod niestrawionego jedzenia w kale nie powinien budzić niepokoju; jeśli jednak sytuacja powtarza się i towarzyszą jej inne patologiczne objawy ze strony układu pokarmowego, należy zasięgnąć porady lekarza.

Jak powstaje stolec?

Stolec (inaczej kał, odchody), to odpadowe produkty powstające w wyniku trawienia pokarmów. Pierwszym etapem tego procesu jest rozdrabnianie i zmiękczanie jedzenia w jamie ustnej. Następnie pokarm wędruje do żołądka, gdzie jest dalej rozdrabniany i mieszany z sokami trawiennymi. W dalszej kolejności trafia do jelita cienkiego – tu ma miejsce zasadnicze trawienie i absorpcja składników odżywczych. W jelicie grubym treść pokarmowa ulega zagęszczeniu (wchłaniana jest woda). Stąd, niestrawione resztki pokarmu w postaci kału, dzięki ruchom perystaltycznym jelit, przesuwane są w kierunku odbytnicy – stolec w trakcie defekacji przez odbyt jest usuwany z organizmu. Wydalanie kału powinno odbywać się 1-2 razy w ciągu doby.

Jak wygląda prawidłowy stolec?

Kał człowieka składa się między innymi z wody, bakterii, niestrawionych resztek pokarmu oraz komórek wyściełających ścianki jelit. Prawidłowy stolec ma półmiękką (zbitą, ale nie twardą) konsystencję, jest uformowany w walec i nie brudzi toalety po spuszczeniu wody. Powinien być koloru brązowego – inne zabarwienie może świadczyć o różnego rodzaju nieprawidłowościach zachodzących w organizmie. Kolor kału w znacznym stopniu uwarunkowany jest również dietą.

Niestrawione jedzenie w kale

Resztki pokarmu w stolcu niekoniecznie świadczą o poważnych zaburzeniach w układzie trawiennym, o ile jest to jednorazowa sytuacja. Jeśli jednak w kale regularnie pojawiają się większe kawałki pokarmów, należy udać się do lekarza. Pilnej konsultacji ze specjalistą wymaga sytuacja, jeśli objawowi temu towarzyszą inne symptomy, takie jak:

• obecność krwi, ropy, śluzu w stolcu;
• zaparcia lub biegunki;
• dokuczliwe wzdęcia;
• wyjątkowo nieprzyjemny zapach stolca;
• zmiana konsystencji kału;
• zmiana rytmu wypróżnień;
• niezamierzona utrata masy ciała;
• osłabienie, senność;
• nawracające stany podgorączkowe;
• gorączka niewiadomego pochodzenia;
• dolegliwości bólowe w obrębie jamy brzusznej.

Niestrawione jedzenie w kale – przyczyny związane z rodzajem spożywanych pokarmów

Niestrawiony pokarm w kale może być efektem zjedzenia większej liczby niektórych produktów spożywczych, takich jak np.: pomidory ze skórką, papryka, ziarna czy kukurydza. Jest to zjawisko naturalne, jednak powtarzające się epizody wydalania kału, w którym widoczne są resztki pokarmu, wymaga uważnej obserwacji, a w razie wątpliwości – konsultacji z lekarzem. Zjawisko takie może bowiem świadczyć o rozwoju chorób układu trawiennego.

Niestrawione jedzenie w kale a nieswoiste zapalenia jelit

Do grupy nieswoistych zapaleń jelit (NZJ) należą: wrzodziejące zapalenie jelita grubego (ang. ulcerative colitis), choroba Leśniowskiego-Crohna (ang. Crohn disease) i zapalenie niezdefiniowane (ang. indetermined colitis). Etiologia NZJ nie jest w pełni poznana. Zakłada się, że źródłem schorzenia mogą być: 

• czynniki genetyczne, 
• środowiskowe, 
• zakażenia bakteryjne i wirusowe, 
• czynniki alergiczne,
• nieprawidłowości pracy układu immunologicznego.

Choroby dają rozmaite objawy; jednym z nich bywa nieprawidłowy stolec, w którym mogą znajdować się niestrawione resztki pokarmów. Osoby cierpiące na stany zapalne jelit skarżą się również na biegunki (czasami z domieszką śluzu i (lub) krwi), podwyższoną temperaturę ciała, bóle jelit czy nietrzymanie stolca.

Niestrawione jedzenie w kale a zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (ang. Irritable Bowel Syndrome – IBS) to przewlekła, czynnościowa choroba jelit. Przyczyny schorzenia nie są do końca znane. Zakłada się, że na rozwój IBS wpływ mają: 

• skłonności genetyczne, 
• zaburzenia mikrobioty jelit, 
• zaburzenia psychoemocjonalne, 
• życie pod wpływem stresu,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe. 

Bywa, że pojawienie się zespołu jelita drażliwego może mieć związek z przebyciem różnych infekcji wywołanych przez bakterie, pierwotniaki, pasożyty lub wirusy.

Objawem schorzenia są bóle jelit, zmiana częstotliwości wypróżnień i konsystencji stolca. Chorzy cierpią na biegunki, zaparcia, a w stolcu może pojawić się niestrawione jedzenie.

Niestrawione jedzenie w kale a zespół SIBO

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (ang. small intenstine bacterial overgrowth – SIBO) jest schorzeniem wywołanym nadmierną liczbą i (lub) nieprawidłowym typem bakterii w jelicie cienkim. Przyczyn pojawienia się schorzenia jest wiele, należą do nich między innymi: 

• zaburzenia w wydzielaniu soku żołądkowego, 
• żółci, 
• enzymów trzustkowych, 
• zażywanie niektórych leków, 
• niewłaściwa dieta. 

Choroba często współwystępuje z zespołem jelita drażliwego. Objawy kliniczne SIBO są różne. Są to np. bóle brzucha, nadmierne wzdęcia i niestrawność. Zaburzenia funkcji jelit mogą powodować zmiany w konsystencji stolca – bywa, że w kale pojawiają się resztki niestrawionego pokarmu.

Niestrawione jedzenie w kale a celiakia

Celiakia (ang. celiac disease CD) jest chorobą autoimmunologiczną, w której spożywany gluten wywołuje reakcję patologiczną organizmu. Celiakia może mieć podłoże genetyczne, immunologiczne, infekcyjne lub metaboliczne. Najczęstszymi objawami schorzenia są zaburzenia żołądkowo-jelitowe: bóle i wzdęcia brzucha, wymioty, zaparcia oraz niestrawione jedzenie w kale. Chorzy często skarżą się również na uczucie zmęczenia czy bóle głowy.

Inne przyczyny nieprzetrawionego jedzenia w kale 

Do innych przyczyn pojawienia się niestrawionego pokarmu w kale należą między innymi:

• problemy z pracą wątroby – większe kawałki pokarmu w stolcu mogą wynikać z niewydolności tego narządu;
• zaburzenia pracy trzustki – w wyniku niedoborów enzymów produkowanych przez ten organ (np. w przebiegu niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki) może dojść do zaburzenia trawienia pokarmów;
• niedobór laktazy – niedostateczna ilość enzymu powoduje nieprawidłowości w trawieniu i wchłanianiu laktozy, co może objawiać się niestrawionymi resztkami jedzenia w kale;
• zakażenie wirusowe układu pokarmowego – objawem schorzenia mogą być: podwyższona temperatura ciała, ból brzucha, wymioty, biegunka. Niestrawione jedzenie w stolcu jest zjawiskiem przejściowym i powinno ustąpić wraz z ustaniem infekcji.

Niestrawione jedzenie w kale – domowe sposoby

Osoba, która zauważyła niestrawione resztki pokarmów w swoim stolcu, do życia codziennego powinna wprowadzić kilka zasad ułatwiających organizmowi trawienie jedzenia. W pierwszej kolejności trzeba zadbać o lekkostrawną dietę, bogatą w witaminy i minerały. 

Najkorzystniejszą formą obróbki termicznej żywności jest gotowanie w wodzie, na parze lub duszenie; należy zrezygnować ze smażenia. Właściwy jadłospis pomoże skomponować dietetyk kliniczny, który jest w stanie pomóc w doborze składników pokarmowych. Jest to bardzo istotne, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby cierpiące na takie choroby jak np. zaburzenia trawienia i wchłaniania (np. celiakia) czy zespół jelita drażliwego.

W procesie trawienia pokarmów niebagatelną rolę odgrywa dokładne przeżuwanie pokarmów – należy jeść powoli, rozdrabniając dokładnie pokarm w jamie ustnej. 

Trzeba postarać się również o zredukowanie poziomu stresu, ponieważ jest to czynnik nasilający problemy z trawieniem. Warto postawić na techniki relaksacyjne oraz dużą dawkę ruchu. Jeśli domowe sposoby na niestrawione jedzenie w kale nie przynoszą rezultatów, należy udać się do lekarza.

Niestrawione jedzenie w kale – diagnostyka i leczenie

Gastrolog jest lekarzem, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem problemów związanych z układem pokarmowym. Dlatego w momencie pojawienia się niestrawionego pokarmu w stolcu należy udać się do specjalisty, który po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem może zlecić badania diagnostyczne, mające na celu ustalenie przyczyny problemu. Należą do nich między innymi: 

• badanie kału;
• kolonoskopia – dzięki badaniu możliwa jest ocena kondycji wyglądu ściany jelita oraz pobranie wycinków, które przekazywane są do badania histopatologicznego;
• badania krwi: morfologia krwi obwodowej, próby wątrobowe, profil trzustkowy (amylaza, lipaza), badania wykładniki stanu zapalnego itp.;
• testy czynnościowe (np. na nietolerancję laktozy).