Zapalenie dziąseł - objawy, przyczyny oraz sposoby leczenia

Zapalenie dziąseł, znane również jako zapalenie przyzębia jest powszechną chorobą dziąseł, która dotyka milionów ludzi na całym świecie. Charakteryzuje się stanem zapalnym tkanek otaczających zęby, w tym dziąseł, kości i tkanki łącznej. Choć zapalenie dziąseł jest często lekceważone, nieleczona infekcja może prowadzić do poważnych powikłań, w tym utraty zębów. Aby temu zapobiec warto poznać przyczyny i niepokojące objawy stanu zapalnego dziąseł. Wczesne wykrycie i leczenie zapalenia dziąseł jest kluczowe dla zachowania zdrowia jamy ustnej.

Zapalenie dziąseł – czym jest?

Zapalenie dziąseł to coraz częściej rozpoznawane schorzenie stomatologiczne, które nie wybiera wieku jako swojej grupy docelowej. Zapalenie dziąseł u dziecka jest równie prawdopodobne jak i u dorosłych i osób starszych. Niemniej jednak, niezależnie od wieku, zapalenie dziąseł nie powinno być bagatelizowane i zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem. Brak odpowiedniego leczenia tej dolegliwości może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Ostre lub przewlekłe zapalenie dziąseł stanowi poważne ryzyko przedwczesnej utraty zębów, a nawet może mieć negatywny wpływ na układ oddechowy lub krwionośny. Dlatego też ważne jest podjęcie działań w celu skutecznego leczenia i zapobiegania zapaleniu dziąseł, aby utrzymać zdrowe zęby i ogólną dobrą kondycję jamy ustnej.

Zapalenie dziąseł – przyczyny

Istnieje kilka przyczyn zapalenia dziąseł, które są często wskazywane przez stomatologów. Jedną z najczęstszych jest niewłaściwa higiena jamy ustnej. Ważne jest, aby dbać nie tylko o zęby, ale także o język i dziąsła. Codzienna pielęgnacja jamy ustnej powinna obejmować nitkowanie przestrzeni międzyzębowych oraz stosowanie odpowiedniego płynu do płukania. W ten sposób można usunąć nagromadzoną płytkę nazębną i bakterie, które mogą prowadzić do zapalenia dziąseł. Niedostateczna higiena jamy ustnej sprzyja rozwojowi stanu zapalnego wokół dziąseł i może prowadzić do poważniejszych schorzeń. Dlatego regularne szczotkowanie zębów, stosowanie nici dentystycznej i płynu do płukania jamy ustnej są kluczowe dla utrzymania zdrowia dziąseł i zapobiegania zapaleniu.

Zapalenie dziąseł może być spowodowane również przez niewłaściwą dietę, ubogą w niezbędne witaminy i minerały, które są istotne dla zdrowia jamy ustnej. Brak odpowiednich składników odżywczych może osłabić układ odpornościowy, zwiększając podatność na stan zapalny dziąseł. Ponadto, niektóre leki, zwłaszcza preparaty stosowane w schorzeniach nefrologicznych, mogą powodować wysuszenie błony śluzowej w jamie ustnej, co z kolei może przyczynić się do zapalenia dziąseł. Dodatkowo, urazy mechaniczne, takie jak źle dopasowana proteza czy aparat ortodontyczny, mogą spowodować zapalenie dziąseł poprzez uszkodzenie tkanek. Warto pamiętać, że stan zapalny dziąseł może być także jednym z czynników powodujących powstawanie aft, bolesnych owrzodzeń w jamie ustnej. Dlatego też należy zwrócić uwagę na dietę bogatą w składniki odżywcze, monitorować działanie przyjmowanych leków oraz regularnie kontrolować stan protez i aparatów ortodontycznych, aby zapobiegać wystąpieniu zapalenia dziąseł.

Zapalenie dziąseł może być również wynikiem wpływu innych czynników, takich jak:

• Występowanie niektórych chorób – istnieje silna zależność między zapaleniem dziąseł a niektórymi chorobami, takimi jak cukrzyca, bulimia, anoreksja czy białaczka. Osoby z tymi schorzeniami są bardziej podatne na rozwinięcie zapalenia dziąseł z powodu osłabienia układu odpornościowego lub efektów ubocznych związanych z leczeniem.
• Palenie tytoniu – nałogowe palenie papierosów jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju zapalenia dziąseł. Substancje toksyczne obecne w dymie tytoniowym powodują uszkodzenie dziąseł, zmniejszenie przepływu krwi i osłabienie naturalnej zdolności organizmu do walki z infekcjami.
• Nadmierna konsumpcja alkoholu – nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do stanu zapalnego dziąseł. Alkohol działa drażniąco na tkanki dziąseł i osłabia układ odpornościowy, zwiększając podatność na infekcje i stan zapalny.
• Zmiany hormonalne – pewne okresy życia, takie jak ciąża, różne fazy cyklu menstruacyjnego, menopauza, stosowanie środków antykoncepcyjnych, okres dojrzewania mogą wpływać na równowagę hormonalną organizmu. Te zmiany hormonalne mogą zwiększać podatność na rozwój stanu zapalnego w obrębie dziąseł.
• Wiek – ryzyko chorób zapalnych dziąseł wzrasta wraz z wiekiem, co powiązane jest z nieodpowiednim odżywianiem, niedostateczną dbałością o higienę oraz zmianami hormonalnymi.
• Zła technika szczotkowania zębów – nieprawidłowe lub zbyt silne szczotkowanie zębów może prowadzić do podrażnienia dziąseł i uszkodzenia ich tkanek. Niewłaściwa technika może powodować również niewłaściwe usunięcie płytki nazębnej, co sprzyja rozwojowi stanu zapalnego wokół dziąseł.
• Niedobory witamin z grupy B, C oraz minerałów, a także stosowane leki – leki przeciwpadaczkowe oraz leki stosowane w leczeniu chorób układu krążenia mogą powodować działania niepożądane, takie jak stan zapalny dziąseł, natomiast niedostatek witamin z grupy B i C związane są z obniżoną odpornością organizmu

Zrozumienie tych dodatkowych czynników ryzyka jest istotne w prewencji i leczeniu zapalenia dziąseł. W przypadku występowania tych czynników, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem stomatologiem w celu odpowiedniego monitorowania i zarządzania stanem zdrowia dziąseł.

Zapalenie dziąseł – objawy

Zapalenie dziąseł można zidentyfikować poprzez różnorodne objawy, które warto rozpoznać i zgłosić lekarzowi stomatologowi. Zapalenie dziąseł to dolegliwość, której objawy często pojawiają się już po kilku tygodniach od rozpoczęcia tworzenia się płytki nazębnej wokół dziąseł. Oprócz krwawienia dziąseł podczas szczotkowania zębów, istnieje kilka innych sygnałów, które mogą wskazywać na stan zapalny w obrębie dziąseł. Należą do nich:

1. Zaczerwienienie dziąseł: Zdrowe dziąsła powinny mieć różowy kolor. Jeśli dziąsła stają się czerwone lub bardziej intensywnie zabarwione, może to wskazywać na stan zapalny. Zmiana barwy na żywoczerwoną może dotyczyć większego obszaru dziąseł lub być ograniczona do okolicy brodawki międzyzębowej lub przyszyjkowej, przez co może nie być wcześnie rozpoznana przez chorego.
2. Bolesność i wrażliwość dziąseł na dotyk: Zapalenie dziąseł często powoduje dyskomfort, a dziąsła mogą być bolesne przy dotyku. Osoba może odczuwać ból dziąseł podczas szczotkowania zębów, nitkowania czy jedzenia.
3. Obrzęk dziąseł: Stan zapalny może prowadzić do obrzęku dziąseł, powodując uczucie napięcia lub pełności wokół zębów.
4. Trudności w gryzieniu pokarmów: Osoby z zapaleniem dziąseł mogą doświadczać trudności lub dyskomfortu podczas gryzienia twardych lub chrupiących pokarmów ze względu na ból i wrażliwość dziąseł.
5. Pojawienie się ropy na dziąśle: W przypadkach zaawansowanych zapalenia dziąseł może dojść do tworzenia się torbieli czy wrzodów na dziąśle, które mogą zawierać ropy.
6. Nieprzyjemny zapach z ust: Stan zapalny w jamie ustnej często wiąże się z nieświeżym oddechem, który może być spowodowany obecnością bakterii i produktów ich metabolizmu.
7. Chwiejność i wypadanie zębów: W zaawansowanych przypadkach zapalenia dziąseł, gdy stan zapalny obejmuje kości i tkanki podtrzymujące zęby, może wystąpić wypadanie zębów lub odczucie chwiejności w zębach.

Jeśli obserwujesz którykolwiek z tych objawów, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem stomatologiem, który może przeprowadzić odpowiednie badania i zalecić odpowiednie leczenie w celu zapobiegania dalszemu rozwojowi zapalenia dziąseł i utrzymania zdrowia jamy ustnej.

Charakterystyczną cechą zapalenia dziąseł jest obecność kamienia nazębnego, który stanowi jedną z najczęstszych przyczyn nieprzyjemnego oddechu i posmaku w ustach. Kamień nazębny jest jednak często niewidoczny dla pacjenta, ponieważ przede wszystkim gromadzi się w trudno dostępnych obszarach, takich jak powierzchnie językowe dolnych zębów siecznych, powierzchnie policzkowe górnych zębów trzonowych oraz obszary poddziąsłowe wszystkich zębów.

Kamień nazębny, inaczej nazywany płytką nazębną, powstaje w wyniku mineralizacji płytki nazębnej, czyli osadu bakteryjnego, który tworzy się na powierzchniach zębów i linii dziąseł. Jeśli płytki nazębnej nie usuwa się regularnie przez prawidłową higienę jamy ustnej, może ona mineralizować się i utwardzać, tworząc twardy kamień nazębny. Ten zwapniały osad stanowi idealne środowisko do rozwoju bakterii, które emitują nieprzyjemne zapachy i mogą prowadzić do nieświeżego oddechu.

Niewidoczność kamienia nazębnego dla pacjenta sprawia, że często nie jest on świadomy jego obecności. Tymczasem kamień nazębny stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia jamy ustnej, ponieważ podrażnia dziąsła, powoduje stan zapalny oraz przyczynia się do pogłębiania zapalenia dziąseł. Ponadto, kamień nazębny utrudnia skuteczne oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych i wpływa na estetykę uśmiechu.

Regularne wizyty u stomatologa w celu profesjonalnego usunięcia kamienia nazębnego są niezwykle istotne. Profesjonalne czyszczenie zębów, zwane skalingiem, pozwala usunąć kamień nazębny i przywrócić zdrowie dziąseł. Dodatkowo, stomatolog może również ocenić ogólny stan jamy ustnej, zidentyfikować ewentualne problemy z higieną i udzielić odpowiednich wskazówek dotyczących pielęgnacji jamy ustnej w celu zapobiegania dalszemu rozwojowi zapalenia dziąseł oraz powstawaniu kamienia nazębnego.

Zapalenie dziąseł – jak zapobiegać?

Aby zapobiegać zapaleniu dziąseł, istotne jest utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej, zarówno w przypadku leczenia tej dolegliwości, jak i w profilaktyce. Codzienne mycie zębów, czyszczenie przestrzeni międzyzębowych oraz stosowanie płynu do płukania ust są kluczowymi elementami w utrzymaniu zdrowych dziąseł. Dodatkowo, regularne wizyty kontrolne u stomatologa są niezwykle ważne w zapobieganiu zapaleniu dziąseł. Stomatolog może ocenić stan jamy ustnej, wykryć ewentualne problemy i zalecić przeprowadzenie usunięcia nagromadzonego kamienia nazębnego.

Zapalenie dziąseł może mieć różnorodne przyczyny, takie jak nieprawidłowa higiena jamy ustnej, nieodpowiednia dieta, stosowanie niektórych leków, a także występowanie pewnych schorzeń. Dlatego ważne jest, aby zachować świadomość i troszczyć się o codzienną pielęgnację jamy ustnej, aby uniknąć zapalenia dziąseł. Jeśli pojawią się niepokojące objawy, takie jak krwawienie dziąseł, zaczerwienienie czy bolesność, należy jak najszybciej skonsultować się ze stomatologiem, który może zdiagnozować problem i zalecić odpowiednie działania.

Warto pamiętać, że zapalenie dziąseł może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak przedwczesna utrata zębów czy powikłania zdrowotne. Dlatego dbanie o zdrowie dziąseł poprzez prawidłową higienę jamy ustnej oraz regularne wizyty u stomatologa jest kluczowe dla utrzymania zdrowych zębów i ogólnego dobrostanu jamy ustnej.

Zapalenie dziąseł – domowe sposoby leczenia

Co stosować na stan zapalny dziąseł? Przy łagodnych stanach zapalnych, istnieją domowe sposoby, które mogą okazać się pomocne w łagodzeniu objawów zapalenia dziąseł. Jednym z popularnych i skutecznych sposobów jest stosowanie ziołowych płukanek, takich jak płukanka z szałwii, rumianku lub kory dębu. Te naturalne rośliny zawierają substancje o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym, które mogą pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i łagodzeniu objawów.

Kolejnym domowym sposobem na zapalenie dziąseł jest stosowanie Amolu – ziołowego produktu leczniczego, który od lat cieszy się uznaniem. Amol zawiera olejki eteryczne i mentol, które wykazują właściwości lecznicze. Działa on przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie i łagodzi dolegliwości związane z zapaleniem dziąseł. Może to przynieść ulgę i złagodzić objawy takie jak ból, obrzęk czy zaczerwienienie dziąseł.

Należy jednak pamiętać, że domowe sposoby mogą być skuteczne jedynie w przypadku łagodnych stanów zapalnych i nie zastępują one profesjonalnej opieki stomatologicznej. Jeśli objawy nie ustępują lub nasilają się, zawsze zaleca się skonsultowanie się z lekarzem stomatologiem, który dokładnie oceni stan dziąseł i zaleci odpowiednie leczenie.

Zapalenie dziąseł – leczenie profesjonalne

W leczeniu zapalenia dziąseł kluczową rolę odgrywa poprawa higieny jamy ustnej. W przypadku stwierdzenia stanu zapalnego, zaleca się stosowanie specjalnych past do zębów, które skutecznie usuwają płytkę nazębną i mają działanie regenerujące na podrażnione dziąsła. Ważne jest również regularne czyszczenie przestrzeni międzyzębowych za pomocą nici dentystycznej oraz płukanie jamy ustnej płynem o właściwościach antybakteryjnych, które łagodzi podrażnienia i zapobiega gromadzeniu się płytki nazębnej.

Lekarz stomatolog może również przepisać preparaty miejscowo działające, które łagodzą i redukują stan zapalny. W przypadku ostrego stanu zapalnego, konieczne może być założenie lekarstwa lub nawet przyjmowanie antybiotyku. Jeśli zapalenie dziąseł jest spowodowane inną chorobą, lekarz powinien ją zdiagnozować i leczyć. Może również zalecić stosowanie leków wzmacniających odporność. Nieleczone zapalenie dziąseł może prowadzić do przerostu dziąseł, w takim przypadku konieczne może być wykonanie zabiegu chirurgicznego. W skrajnych sytuacjach może nawet dojść do przedwczesnej utraty zębów.

Ważne jest, aby nie bagatelizować zapalenia dziąseł i skonsultować się z lekarzem stomatologiem. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą zapobiec powikłaniom i utrzymaniu zdrowia jamy ustnej.

Autor: Mgr Agnieszka Nowak

Bibliografia:

1. Primary prevention of periodontitis: managing gingivitis. Chapple ILC i in. J Clin Zapalenia przyzębia. Tomaszewska, I. (2017). Medycyna Praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/127744,zapalenia-przyzebia. (Dostęp: 05.2023)
2. Profilaktyka domowa i specjalistyczna jamy ustnej. A. Kopeć i in., Journal of Clinical Healthcare 1/2017
3. Periodontol 2015; 42: 71–76
4. Gingivitis, Psychological Factors and Quality of Life in Children. Silva P. i in. Oral health & preventive dentistry. 2014
5. Prevalence and severity of gingivitis in American adults. Li Y. i in. American Journal of Dentistry,  2010; 23, 1.