Badania mikrobiologiczne przygotowanie

Zalecenia ogólne:

• wymazy należy pobierać na początku zakażenia (w momencie objawów klinicznych),
• bez stosowania antybiotyków,
• co najmniej 5 dni po zakończonej antybiotykoterapii,
• rano, na czczo, po przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą,
• w godzinach porannych, przed przyjęciem pokarmów lub płynów dla uniknięcia spłukiwania bakterii bytujących na powierzchni migdałków i/lub błonie śluzowej gardła,
• przed umyciem zębów (pasty do zębów zawierają substancje antybakteryjne, co może zafałszować wynik badania),
• po wyjęciu protez zębowych,

Wymaz z języka:

Wymaz z nosa:

• materiał pobierać na początku zakażenia, a w stanach przewlekłych w okresie zaostrzenia objawów,
• 4 godziny przed pobraniem nie stosować maści przeciwdrobnoustrojowych, kropli dezynfekujących i chemioterapeutyków,
• nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu.

Zewnętrzne narządy płciowe męskie i żeńskie w warunkach fizjologicznych są zasiedlone przez liczne i zmienne drobnoustroje nie wywołujące objawów zakażenia (cewka moczowa, pochwa, napletek). Drobnoustroje pochodzą ze mikroflory skóry, z przewodu pokarmowego, głównie z okolic odbytu oraz od partnerów seksualnych.

Wymazy z narządów płciowych męskich: cewka moczowa/napletek/wydzielina gruczołu krokowego

• materiał pobierać na początku zakażenia (w momencie manifestacji objawów klinicznych), a w stanach przewlekłych w okresie zaostrzenia objawów
• unikać pobierania w trakcie antybiotykoterapii ogólnoustrojowej. pobierać co najmniej 5 dni po zakończeniu antybiotykoterapii.

• najlepiej zgłaszać się do pobrania wymazu w godzinach porannych, zachować 3 dniową wstrzemięźliwość seksualną,
• przed wymazem z napletka nie stosować środków przeciwbakteryjnych i/lub przeciwgrzybicznych,
• nie płukać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie stosować maści,
• nie oddawać moczu przynajmniej 2-3 godziny przed pobraniem wymazu.

• umyć ręce wodą z mydłem i wytrzeć jednorazowym ręcznikiem,
• całkowicie ściągnąć napletek i umyć okolice cewki moczowej, dokładnie spłukać i osuszyć jałowym gazikiem,
• przy ściągniętym napletku oddać mocz całkowicie opróżniając pęcherz (strumień moczu wypłukuje drobnoustroje kolonizujące dolny odcinek cewki moczowej),
• materiał pobiera lekarz poprzez masaż gruczołu krokowego przez odbyt.

Wymazy z narządów płciowych żeńskich: przedsionek pochwy / pochwa / kanał szyjki / cewki moczowej / srom

• najlepiej zgłaszać się do pobrania wymazu w godzinach porannych,
• w dniu badania umyć okolice narządów płciowych, bez użycia mydła i żeli do higieny intymnej,
• nie wykonywać zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych okolicy narządów płciowych z użyciem środków odkażających, dopochwowych preparatów leczniczych, maści i kremów zewnętrznych, irygacji pochwy,
• zachować 2 dniową wstrzemięźliwość seksualną,
• nie oddawać moczu przynajmniej 2-3 godziny przed pobraniem wymazu,
• w zakażeniach objawiających się jednoczesnym zapaleniem szyjki macicy i cewki moczowej materiałem do badań powinna być wydzielina z tych obu miejsc.

• najlepiej zgłaszać się do badania w przypadku świeżych zmian skórnych,
• 4 godziny przed pobraniem nie stosować maści przeciwdrobnoustrojowych, kropli dezynfekujących lub chemioterapeutyków,
• nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu,
• nie wykonywać badania w trakcie antybiotykoterapii ogólnoustrojowej.

Zalecenia ogólne:

• do pobrania materiału zgłaszać się na początku zakażenia (w momencie manifestacji objawów klinicznych), a w stanach przewlekłych w okresie zaostrzenia objawów,
• materiał pobierać przed rozpoczęciem leczenia, ze zmian które pojawiły się jako pierwsze
• w przypadku stosowania doustnych leków przeciwgrzybiczych, materiał pobierać dopiero po upływie 4 tygodni od momentu zakończenia leczenia,
• w przypadku stosowania miejscowych leków przeciwgrzybiczych, materiał pobierać dopiero po upływie 3 tygodni od momentu zakończenia leczenia,
• przed pobraniem materiału nie stosować maści, kremów oraz środków odkażających, nie stosować lakieru do paznokci,
• nie stosować zmywacza do paznokci z acetonem przez 3-4 dni przed pobraniem
• nie stosować szamponów ze środkami odkażającymi i przeciwgrzybiczymi,
• przed pobraniem obciąć zbyt długie paznokcie dla ułatwienia pobranie właściwego materiału,
• nie obcinać paznokci zbyt krótko i głęboko,
• w przypadku badania po terapii lekami przeciwgrzybiczymi, należy bezwzględnie upewnić się, czy na skierowaniu odnotowano rodzaj leku i czas kuracji,
• przed pobraniem materiału, odpowiednio, stopy, dłonie, powierzchnie między palcami lub skórę w okolicy zmienionego chorobowo miejsca – umyć wodą z mydłem i wysuszyć.
• materiał pobiera wyłącznie przeszkolona osoba.

Mężczyźni i kobiety

Mocz należy pobrać przestrzegając poniższych zasad:

1. Zaopatrzyć się w jednorazowy, jałowy pojemnik (dostępny w aptekach).
2. Umyć ręce bieżącą wodą z mydłem i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
3. Dokładnie umyć okolice krocza i cewki moczowej bieżącą wodą z mydłem, osuszyć jednorazowym ręcznikiem:

• U mężczyzn: Po odciągnięciu napletka, dokładnie umyć okolice cewki moczowej, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.
• U kobiet: Dokładnie umyć okolice krocza, jedną ręką rozchylić wargi sromowe odsłaniając ujście cewki moczowej, umyć okolice cewki, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.

4. Jałowy pojemnik otworzyć przed samym pobraniem.
5. Pobrać mocz z tzw. środkowego strumienia.
6. Pierwszą partię moczu oddać do toalety, drugą część moczu, nie przerywając strumienia oddać bezpośrednio do pojemnika, maksymalnie do l/3 jego wysokości.
7. Należy uważać, aby nie dotknąć brzegiem pojemnika okolic narządów płciowych lub palcami wewnętrznej powierzchni jałowego pojemnika (przypadkowe zanieczyszczenie bakteriami).
8. Pojemnik natychmiast zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać imieniem i nazwiskiem.
9. Natychmiast po pobraniu mocz należy dostarczyć do punktu pobrań materiału lub bezpośrednio do laboratorium.
10. Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze lodówki (4-8 °C) maksymalnie 4 h.

Instrukcja pobierania moczu do badań mikrobiologicznych dzieci i noworodki:

1. Mocz do badania pobrać do jałowego pojemnika według podanych zasad (patrz Instrukcja mężczyźni i kobiety) i tylko w wyjątkowych sytuacjach mocz pobrać do jałowego woreczka przyklejanego do skóry krocza.
2. Woreczek założyć rano po wykonaniu zabiegów higienicznych tuż przed oddaniem moczu przez dziecko wg podanych zasad.
3. Woreczek odkleić zaraz po oddaniu moczu i zabezpieczyć przed wylaniem, umieścić w jałowym pojemniku – NIE PRZELEWAĆ.
4. Natychmiast po pobraniu, mocz dostarczyć do punktu pobrań materiału lub bezpośrednio dla laboratorium.
5. Mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze lodówki (4-8 °C).

1. Przygotować pacjenta według instrukcji pobierania moczu do badań mikrobiologicznych – patrz Instrukcja mężczyźni i kobiety.
2. Mocz do badania pobrać do jałowego pojemnika (środkowy strumień). Posiew moczu.
3. Zawsze należy dokonać oceny podłoża transportowego – sprawdzić czy nie jest wyschnięte, przerośnięte i czy nie minęła jego datę ważności.
4. Odkręcić nakrętkę z płytką i ostrożnie wyjąć z pojemnika nie dotykając płytki, ani wnętrza pojemnika.
5. Zanurzyć w moczu na 4-5 sekund tak, aby obie powierzchnie agaru zostały całkowicie pokryte.
6. W przypadku małej ilości moczu można (po wymieszaniu) polać nim obie płytki.
7. Płytkę umieścić w pojemniku i szczelnie zamknąć.
8. Na etykiecie napisać imię i nazwisko pacjenta, datę i godzinę pobrania.
9. Tak posiane podłoże należy transportować do Pracowni Mikrobiologii w temperaturze pokojowej (nie chłodzić i nie wstawiać do cieplarki!). Nie przekraczać 48 h od posiania.

• podłoża w szczelnie zakręconych pojemnikach przechowywać w temperaturze pokojowej,
• nie odkręcać, nie dotykać palcami powierzchni płytek ani wnętrza pojemnika,
• nie używać podłoży po terminie ważności,
• podłoża przerośnięte lub wyschnięte należy wyrzucić.

Zalecenia ogólne:

• badanie należy wykonać przed zastosowaniem antybiotyków,
• jak najwcześniej od wystąpienia objawów klinicznych,
• po przeprowadzeniu właściwych zabiegów higienicznych.

Sposób pobrania i transport:

• zalecany jest ok. 3-5 dniowy okres wstrzemięźliwości seksualnej,
• umyć ręce wodą z mydłem i wytrzeć jednorazowym ręcznikiem,
• całkowicie ściągnąć napletek i umyć wodą z mydłem okolice cewki moczowej, dokładnie spłukać i osuszyć jałowym gazikiem, przy ściągniętym napletku oddać całkowicie mocz opróżniając pęcherz (strumień moczu wypłukuje drobnoustroje kolonizujące początkowy odcinek cewki moczowej),
• bezpośrednio do jałowego pojemnika pobrać nasienie, nie dotykając wnętrza pojemnika,
• pojemnik natychmiast zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniem, opisać nazwiskiem i imieniem,
• dostarczyć do pracowni do 2 godzin od pobrania w temp. pokojowej.

UWAGA! Wieczorem, w dniu poprzedzającym oddanie materiału (plwociny) do badania należy usunąć z jamy ustnej ewentualne dostawki czy protezy zębowe. O występujących zmianach na śluzówce jamy ustnej należy poinformować pielęgniarkę. Materiał do badania należy odkrztusić w dniu badania, rano, na czczo.

Instrukcja:

1. Przygotować jałowy pojemnik i opisać go imieniem i nazwiskiem.
2. Umyć dokładnie zęby, a następnie kilkakrotnie przepłukać jamę ustną przegotowaną wodą.
3. Trzymając pojemnik za podstawę (bez dotykania obrzeża i wnętrza) odkrztusić porcję plwociny.
4. Jeżeli odkrztuszenie jest obfite, najlepiej odkrztusić do pojemnika drugą porcję (ślina nie ma wartości diagnostycznej).
5. Pojemnik należy dokładnie zamknąć i niezwłocznie przekazać pielęgniarce (Punkt Pobrań). Jeżeli jest to niemożliwe, plwocinę należy po pobraniu oziębić do temp. +4 oC i transportować w schłodzonym pojemniku.
6. W przypadku trudności z odkrztuszeniem i uzyskaniem odpowiedniej ilości plwociny, 1-2 dni przed pobraniem materiału należy stosować u pacjenta środki wykrztuśne, a w dniu pobrania można zastosować dodatkowo nawilżanie, nebulizację mieszaniną (około 25 ml) zawierającą glikol propylenowy lub 3-10 % roztwór soli fizjologicznej, fizykoterapię klatki piersiowej (oklepywanie) – po konsultacji z lekarzem.

UWAGA! Wieczorem, w dniu poprzedzającym oddanie materiału (plwociny) do badania należy usunąć z jamy ustnej ewentualne dostawki czy protezy zębowe. O występujących zmianach na śluzówce jamy ustnej należy poinformować pielęgniarkę. Materiał do badania należy odkrztusić w dniu badania, rano, na czczo.

Instrukcja:

1. Przygotować jałowy pojemnik i opisać go imieniem i nazwiskiem.
2. Umyć dokładnie zęby, a następnie kilkakrotnie przepłukać jamę ustną przegotowaną wodą.
3. Trzymając pojemnik za podstawę (bez dotykania obrzeża i wnętrza) odkrztusić porcję plwociny.
4. Jeżeli odkrztuszenie jest obfite, najlepiej odkrztusić do pojemnika drugą porcję (ślina nie ma wartości diagnostycznej).
5. Pojemnik należy dokładnie zamknąć i niezwłocznie przekazać pielęgniarce (Punkt Pobrań). Jeżeli jest to niemożliwe, plwocinę należy po pobraniu oziębić do temp. +4 oC i transportować w schłodzonym pojemniku.
6. W przypadku trudności z odkrztuszeniem i uzyskaniem odpowiedniej ilości plwociny, 1-2 dni przed pobraniem materiału należy stosować u pacjenta środki wykrztuśne, a w dniu pobrania można zastosować dodatkowo nawilżanie, nebulizację mieszaniną (około 25 ml) zawierającą glikol propylenowy lub 3-10 % roztwór soli fizjologicznej, fizykoterapię klatki piersiowej (oklepywanie) – po konsultacji z lekarzem.

Wymagania: Do diagnozowania gruźlicy najlepiej pobierać materiał przed włączeniem leczenia przeciwprątkowego i antybiotyków nieswoistych. Materiał należy traktować jako wysoce zakaźny.

UWAGA! Materiały kliniczne należy pobierać w możliwie największej ilości, do jałowych, szczelnych pojemników.

Pobieranie plwociny:

• plwocina powinna być odkrztuszana:
  • rano,
  • na czczo, aby nie zawierała resztek pokarmu,
  • po umyciu zębów i dziąseł,
  • po wyjęciu protezy zębowej,
  • po przepłukaniu jamy ustnej letnią, przegotowaną wodą,
• odkrztuszanie powinno być wykonywane prosto do przytrzymywanego przy dolnej wardze jałowego pojemnika tak, aby nie zanieczyścić jego brzegów i zewnętrznej powierzchni,
• w celu odkrztuszenia plwociny należy:
  • wziąć głęboki oddech,
  • na chwilę wstrzymać oddech,
  • odkrztusić głęboko i energicznie na wydechu,
  • odkrztuszać do pojemnika przytrzymując go przy dolnej wardze i uważać, by nie zanieczyścić jego zewnętrznej części; po odkrztuszeniu pojemnik należy natychmiast szczelnie zamknąć,
  • jeżeli występują problemy z odkrztuszaniem należy odetchnąć kilka razy i wstrzymać na chwilę oddech. Kilkukrotne powtórzenie tej czynności może wywołać odkrztuszenie.
• należy pobrać 3 próbki (3 – 10 ml) do osobnych, jałowych i szczelnie zamykanych pojemników przez 3 kolejne dni,
• po odkrztuszeniu pojemnik należy natychmiast szczelnie zamknąć,
• materiał przechowywać w lodówce w temp. 2 – 8 °C przez 3 dni lub w temp. 18 – 25 °C do 2 godzin.

Pobieranie popłuczyn żołądkowych (pobiera tylko wykwalifikowany personel)

• materiał pobiera się rano, na czczo, aby pobrać jeszcze niestrawioną i połykaną podczas snu plwocinę zawierającą prątki,
• pobrać 3 próby w ciągu kolejnych dni.

Pobieranie moczu (diagnostyka gruźlicy pozapłucnej)

• pobrać pierwszy mocz po wypoczynku nocnym – cała porcja moczu od początkowego strumienia (50 – 200 ml). W przypadku skąpomoczu każda uzyskana ilość,
• u pacjentów chorych na gruźlicę pozapłucną należy pobrać 3 – 6 prób (do osobnych, jałowych pojemników) w ciągu kolejnych dni,
• mocz należy pobrać po porannej toalecie (kobiety powinny dokładnie umyć okolice krocza oraz cewki moczowej; mężczyźni żołądź prącia po odciągnięciu napletka),
• pobrany mocz należy dostarczyć tego samego dnia do laboratorium,
• materiał przechowywać, transportować w temperaturze 18 – 25 °C do 2 godzin lub w temp. 2 – 8 °C do 24 godzin,
• zminimalizowanie spożywania płynów od godz.18:00 dnia poprzedzającego pobranie, spowoduje zagęszczenie moczu w pęcherzu i zmniejszenie objętości próbki.