Rak szyjki macicy - przyczyny, objawy i profilaktyka
Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy, rozwijający się z nabłonka pokrywającego szyjkę lub kanał szyjki macicy. Dzięki badaniom przesiewowym i większej świadomości polskiego społeczeństwa (np. w tematyce chorób przenoszonych drogą płciową czy szczepień ochronnych) jego śmiertelność jest niższa niż kiedyś, ale mimo to, ze względu na zbyt późną diagnozę, części z chorych nie udaje się wyleczyć.
Rak szyjki macicy – badania
Czynnikiem odpowiedzialnym za rozwój raka szyjki macicy jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, HPV (ang. Human Papillomavirus). Do czynników ryzyka zakażenia HPV zalicza się m.in.: wczesny wiek inicjacji seksualnej, dużą liczbę partnerów seksualnych, palenie tytoniu, osłabienie odporności czy współistnienie innych zakażeń przenoszonych drogą płciową. Wśród innych czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy wymienia się np. wiek oraz niewłaściwą dietę.
Rak szyjki macicy – badania
Badania:
W Polsce rak szyjki macicy w wielu przypadkach rozpoznawany jest zbyt późno. Dzieje się tak między innymi dlatego, że:
- rak szyjki macicy we wczesnych stadiach nie daje żadnych objawów;
- Polki zbyt rzadko poddają się badaniom cytologicznym.
Jednocześnie warto pamiętać, że jeśli rak szyjki macicy zostałby rozpoznany w początkowym, bezobjawowym stadium, to w znacznej większości przypadków można by uzyskać całkowite wyleczenie. Dlatego profilaktyka raka szyjki macicy jest tak ważna.
Rak szyjki macicy – objawy
Jak już wiesz, objawy raka szyjki macicy pojawiają się w zaawansowanym stadium choroby. Należą do nich przede wszystkim nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, krwawienie po stosunku seksualnym czy nieprawidłowa wydzielina z pochwy. Mogą pojawić się także bóle podbrzusza czy okolicy krzyżowej, a nawet zupełnie „odległe” objawy (takie jak np. duszność czy krwioplucie) spowodowane obecnością przerzutów.
Jak się chronić?
Regularnie wykonywać badania cytologiczne:
- Finansowane przez NFZ badania, wykonywane tradycyjnymi metodami cytologicznymi
lub
- Nowocześniejsze i czulsze badania: Cytologia cienkowarstwowa na podłożu płynnym (Cytologia LBC – liquid base cytology). Ta technika badania daje większą pewność, a badanie można odpłatnie wykonać w dobrych gabinetach ginekologicznych lub bezpośrednio w laboratoriach DIAGNOSTYKI. Tak pobrany materiał (wymaz) można również przebadać w kierunku infekcji wirusem HPV i bakteriami Chlamydia trachomatis.
Co jeszcze możesz zrobić? Sprawdź, czy należysz do grupy ryzyka!
Rak szyjki macicy a wirus HPV
Badania dowiodły, że infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego, HPV, jest warunkiem niezbędnym do powstania raka szyjki macicy. Aż 95,6% przypadków tej choroby wywołanych jest zakażeniem wysokoonkogennymi typami wirusa HPV. Kobiety zakażone wirusem HPV są szczególnie narażone na zachorowanie na raka. Zdiagnozowanie infekcji wysokoonkogennymi typami HPV daje jasną informację, że pacjentka należy do grupy ryzyka i powinna bardziej o siebie dbać, tzn. częściej odwiedzać ginekologa i bardzo uważnie przestrzegać terminów badań cytologicznych.
Kto może być nosiecielem HPV?
Każda aktywna seksualnie osoba (kobieta i mężczyzna). Wirus HPV przenosi się drogą płciową. Ważne są zarówno Twoje kontakty seksualne, jak i historia seksualna Twojego partnera.
Ocenia się, że blisko 50% wszystkich ludzi, na jakimś etapie życia, zainfekowało się wirusem HPV.
Jak się chronić przed HPV?
Kobiety podejrzewające, że mogły mieć kontakt z wirusem powinny:
- Po pierwsze, dzięki testom laboratoryjnym identyfikującym DNA HPV w materiale z wymazu można potwierdzić (lub wykluczyć) fakt zakażenia HPV z rozróżnieniem typu wirusa (nisko/wysoko onkogenny) [Identyfikacja HPV DNA met. PCR]. Testy molekularne identyfikujące DNA wirusa brodawczaka skutecznie wspierają badania cytologiczne w programie przesiewowych badań w kierunku zmian przednowotworowych szyjki macicy. W porównaniu do samej cytologii charakteryzują się wyższą o średnio 27% czułością diagnostyczną,
- Po drugie, zgłosić się do ginekologa i pozostawać pod jego stałą opieką,
- Po trzecie, regularnie i częściej wykonywać badania cytologiczne.
Badania w kierunku wirusa HPV
Ze względu na kluczową rolę wirusa w rozwoju raka szyjki macicy rozważa się wprowadzenie obowiązkowych badań przesiewowych w kierunku infekcji HPV. Obecność wirusa sprawdza się w komórkach pozyskiwanych w wymazie z szyjki macicy (także do cytologii LBC), pochwy i ujścia cewki moczowej.
Testy potwierdzające obecność wirusa HPV charakteryzuje czułość większa niż w przypadku badania cytologicznego, dzięki czemu wykrywają one infekcję HPV przed pojawieniem się pierwszych zmian komórek rozpoznawanych w badaniu cytologicznym. Wiedza na temat czynnika wywołującego raka szyjki macicy stała się podstawą do opracowania szczepionki zapobiegającej zakażeniu.
Przygotowanie do badania HPV met. PCR:
- przez okres 24 godzin przed pobraniem należy zrezygnować ze współżycia płciowego oraz ograniczyć zabiegi higieniczno – pielęgnacyjne okolicy narządów płciowych;
- u pacjentek wymazu nie należy pobierać w okresie krwawienia miesiączkowego;
- przez okres 48 godzin przed pobraniem wymazu nie należy stosować żadnych leków dopochwowych lub maści zewnętrznych (zwłaszcza leków przeciwgrzybiczych)
- zachować 7 dni przerwy po leczeniu środkami przeciwdrobnoustrojowymi
- zachować 1 dzień przerwy po badaniu ginekologicznym czy USG ginekologicznym
- stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych oraz okres owulacji utrudniają pobieranie materiału z kanału szyjki macicy ze względu na nadmierną ilość śluzu
Rak szyjki macicy – leczenie
Rozpoznanie raka szyjki macicy w najwcześniejszym stadium umożliwia zastosowanie skutecznego i najmniej okaleczającego leczenia. W zależności od stopnia zaawansowania nowotworu, wieku pacjentki i jeszcze kilku czynników, stosuje się jedynie leczenie chirurgiczne lub skojarzenie leczenia operacyjnego wraz z chemio- lub radioterapią.
