Agnozja wzrokowa – objawy i przyczyny zaburzeń percepcji

Agnozja to rzadkie zaburzenie charakteryzujące się niezdolnością do rozpoznawania przedmiotów, osób czy dźwięków pomimo prawidłowego funkcjonowania narządów zmysłów. Najczęstszym rodzajem agnozji jest agnozja wzrokowa, w przebiegu której osoba chora nie potrafi zidentyfikować obiektów lub zdarzeń przy pomocy narządu wzroku. Dowiedz się więcej na ten temat.

Agnozja – co oznacza i jakie są jej rodzaje?

Agnozja to zaburzenie neurologiczne, którego istotą jest niezdolność do interpretacji bodźców mimo prawidłowego funkcjonowania narządów zmysłów. Mówiąc prościej, osoba chora nie jest w stanie rozpoznać przedmiotów czy osób przy pomocy wzroku (agnozja wzrokowa) lub dotyku (agnozja dotykowa). Niekiedy zaburzenie przybiera również formę agnozji słuchowej, polegającej na niemożności interpretacji słyszanych dźwięków. Co ciekawe, pacjent z określonym rodzajem agnozji potrafi zidentyfikować obiekty przy pomocy innych zmysłów. Oznacza to, że pacjent cierpiący na agnozję dotykową nie rozpozna trzymanej w ręku łyżki za pomocą samego dotyku, ale nazwie ją po dokonaniu oceny wzrokowej.

📌 Przeczytaj także: Zaburzenia widzenia – w jakich chorobach mogą się pojawiać?

Jakie są przyczyny agnozji?

Agnozja jest rezultatem uszkodzenia określonych obszarów ośrodkowego układu nerwowego, do którego może dojść m.in. w wyniku:

• choroby nowotworowej;
• udaru mózgu;
• infekcji;
• niedotlenienia;
• urazu głowy;
• chorób neurodegeneracyjnych, np. choroby Alzheimera;
• ekspozycji na substancje toksyczne, np. zatrucia tlenkiem węgla.

W zależności od przyczyny uszkodzenia mózgu objawy mogą pojawiać się nagle (np. w przypadku udaru niedokrwiennego) lub stopniowo narastać (np. w przebiegu choroby Alzheimera). Wszelkie informacje na temat doświadczanych objawów i przebiegu choroby należy przekazać lekarzowi prowadzącemu.

Czym jest agnozja wzrokowa?

Agnozją wzrokową określa się niezdolność do rozpoznawania przedmiotów i/lub osób za pomocą narządu wzroku przy prawidłowo zachowanym polu widzenia, ostrości wzroku i zdolności do rozróżniania kolorów. To najczęściej występujący i jak dotąd najlepiej poznany rodzaj agnozji. W zależności od miejsca uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego pacjent może prezentować różne postacie tego zaburzenia.

Prozopagnozja

Prozopagnozja („ślepota twarzy”) to szczególny rodzaj agnozji wzrokowej polegający na braku zdolności rozpoznawania twarzy poznanych już wcześniej osób. Zaburzenie to rozwija się w wyniku uszkodzenia obszaru mózgu odpowiedzialnego za rozpoznawanie twarzy, zlokalizowanego w obrębie zakrętu wrzecionowatego płata skroniowego. Pacjenci zmagający się z prozopagnozją są jednak w stanie identyfikować płeć widzianej osoby oraz wybrane cechy jej wyglądu (np. fryzurę).

Agnozja barw

Agnozja barw to zaburzenie neurologiczne dotyczące najczęściej osób ze zmianami rozrostowymi w obrębie lewego obszaru skroniowo-potylicznego mózgu. Pacjenci nie są w stanie zidentyfikować obserwowanych kolorów. Diagnostyka tego rodzaju agnozji wzrokowej bywa bardzo uciążliwa i wymaga dużego doświadczenia specjalisty.

Simulatanagnozja

Pacjenci zmagający się z simulatanagnozją nie potrafią rozpoznać więcej niż jednego obiektu naraz. Oglądając zdjęcie, osoba chora nie rozumie go jako całości (jego kontekstu, tła, scenerii), ale jest w stanie opisać jego poszczególne elementy. Simulatanagnozja może pojawić się u pacjentów z uszkodzeniem w obrębie płata potylicznego.

Agnozja topograficzna

Uszkodzenie prawego tylnego obszaru obręczy mózgu (stanowiącego część półkuli mózgu) może prowadzić do wystąpienia agnozji topograficznej – zaburzenia orientacji w przestrzeni. Mimo dobrej znajomości danej okolicy pacjenci nie potrafią obrać stosownego kierunku.

Istnieją także inne rodzaje agnozji wzrokowej, takie jak aleksja (brak zdolności rozpoznawania słów przy zachowanej umiejętności pisania) czy agnozja palców (trudności z nazywaniem poszczególnych palców u rąk).

📌 Zobacz również: Ból gałki ocznej – co go może powodować? Jak rozpoznać przyczynę bólu oczu?

Diagnostyka agnozji wzrokowej – na czym polega?

Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń neurologicznych diagnostykę agnozji wzrokowej rozpoczyna się od szczegółowego zebrania wywiadu z pacjentem, dotyczącego m.in. doświadczanych objawów i chorób towarzyszących. Wielu cennych informacji może również dostarczyć rozmowa z najbliższymi osoby chorej – rodziną, przyjaciółmi czy opiekunami. Dopiero w następnej kolejności lekarz przeprowadza badanie fizykalne, w tym dokładną ocenę neurologiczną. W procesie diagnostyki wykorzystuje się także testy psychologiczne, badania obrazowe (tomografię komputerową głowy, rezonans magnetyczny mózgu) oraz analizy krwi.

📌 Sprawdź też, kiedy warto wykonać badanie Toxoplasma gondi IgG, IgM

Czy agnozja może być przyczyną niepełnosprawności?

Agnozja może znacząco ograniczać codzienne funkcjonowanie pacjenta i stanowić przyczynę niepełnosprawności. Możliwości leczenia się ograniczone, a terapia opiera się przede wszystkim na rehabilitacji. W zależności od etiologii zaburzeń stosuje się również leczenie przyczynowe (np. radioterapię lub leczenie operacyjne w przypadku guzów mózgu, antybiotykoterapię u pacjentów z ropniem mózgu), ale efekty terapii nie zawsze przynoszą zadowalające rezultaty. Współpraca między pacjentem, jego rodziną oraz personelem medycznym odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu chorobą i osiągnięciu optymalnych efektów leczenia.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian