Brak energii, apatia – objawy, przyczyny i leczenie ciągłego zmęczenia i senności

„Gorszy dzień” może przydarzyć się każdemu. Niemniej jednak, jeśli ktoś z Twoich bliskich zupełnie traci zainteresowanie światem, ludźmi i sobą samym, popada w stan zobojętnienia i braku celów życiowych – warto przyjrzeć się temu problemowi. Może być to bowiem, jeden z objawów różnych chorób i zaburzeń. Konsultacja u lekarza pozwoli znaleźć podłoże nieprawidłowości i rozpocząć adekwatne leczenie.

Apatia – co to takiego?

Apatią nazywamy zazwyczaj stan obojętności i utraty zainteresowania codziennym życiem. Towarzyszą jej brak energii i motywacji, brak celów życiowych, spadek wrażliwości na jakiekolwiek bodźce emocjonalne i mniej interakcji z innymi ludźmi. Apatia ma ogromy wpływ na funkcjonowanie i jakość życia, ale osoby, które jej doświadczają mogą nie wykazywać żadnego zaniepokojenia i zainteresowania swoim stanem, ani nie poszukiwać pomocy (co wpisane jest niejako w definicję apatii.)

Apatia – przyczyny

Stan apatii i zobojętnienia, brak energii życiowej czy ciągłe zmęczenie i senność mogą przytrafić się każdemu z nas. O ile takie objawy związane są z aktualnymi wydarzeniami życiowymi, trwają niedługo i przemijają z czasem – nie wydają się być niczym dziwnym i niepokojącym. Jeśli jednak apatia, spadek motywacji do działania i utrata zainteresowania czynnościami dnia codziennego występują przewlekle i wpływają na funkcjonowanie, mogą być objawem choroby. Apatia może być jednym z symptomów wielu chorób neurologicznych czy psychiatrycznych. Towarzyszy schorzeniom związanym z zaburzeniem pracy mózgu takim jak: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, choroba Huntingtona, otępienie czołowo-skroniowe, postępujące porażenie nadjądrowe czy udar mózgu. Pojawienie się apatii u osób z otępieniem i zaburzeniem funkcji poznawczych, wiąże się zwykle z cięższym przebiegiem choroby i wyższą śmiertelnością.

Apatia jest także jednym z negatywnych objawów schizofrenii, gdzie całkowite zobojętnienie, bierność i bezczynność, brak planów życiowych, brak wyrażania emocji oraz spowolnienie psychoruchowe mogą prowadzić do całkowitego wycofania społecznego. Apatia i ograniczenie życiowych aktywności, brak energii, zanik odczuwania przyjemności, negatywne myśli, poczucie beznadziejności, utraty sensu życia oraz lęk i obniżenie nastroju mogą natomiast świadczyć o depresji.

Pamiętaj, że brak energii i zmęczenie mogą być również objawami chorób ogólnych np. niedoczynności tarczycy, cukrzycy, choroby nowotworowej i wielu innych. Więcej na ten temat przeczytasz w tym artykule.

Warto wiedzieć, że apatia, senność, spadek energii i wzmożona męczliwość, rozdrażnienie czy labilność emocjonalna mogą pojawić się w okresie ciąży. Ciąża to wyjątkowy okres, a zmiany neurohormonalne, które mu towarzyszą mogą znacząco wpływać na samopoczucie i stan psychofizyczny. Zazwyczaj nie jest to niczym niepokojącym i przemija z czasem, jeśli jednak takie objawy są dla Ciebie wyjątkowo dokuczliwe lub niepokojące, koniecznie poszukaj wsparcia u bliskich oraz pomocy lekarskiej lub psychologicznej.

Apatia – objawy

W jaki sposób manifestuje się apatia, jak ją rozpoznać? Osoby doświadczające apatii wykazują brak motywacji do działania, brak chęci, inicjatywy i celów życiowych. Polegają na innych w kwestii organizacji codziennych czynności i aktywności. Nie interesują się otaczającym ich światem i nie reagują na żadne emocjonalne bodźce (zarówno te pozytywne jak i negatywne). Nie mają potrzeby nawiązywania relacji z innymi ludźmi. Dodatkowo, stan apatii często wywiera negatywny wpływ na funkcje poznawcze i możliwości intelektualne oraz może zaburzać sen, powodując nadmierną senność lub bezsenność. Co ciekawe, tacy pacjenci często nie zauważają problemu lub nie uważają go za istotny.

Apatii często towarzyszą inne objawy, związane z konkretnym schorzeniem. Koniecznie zwróć na nie uwagę, bo mogą pomóc zdiagnozować przyczynę zaburzeń. 

Brak energii i apatia – jak ją leczyć?

Apatia nie jest jednostką chorobową samą w sobie, a symptomem. Jej leczenie zależy więc od przyczyny. Krótkotrwałe objawy związane ze zmęczeniem, pogorszeniem nastroju, przygnębiającą pogodą i brakiem sił do działania, mogą wynikać z nadmiernego obciążenia stresem czy pracą. Warto wówczas wygospodarować nieco czasu dla siebie, zadbać o higienę snu, zdrową dietę i relaks.

Jeśli jednak zauważysz u kogoś bliskiego narastające zobojętnienie, utratę zainteresowań i spadek wyrażania emocji lub martwi Cię ciągły brak energii, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego, lekarz może zdecydować o wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych lub skierowaniu do konkretnego specjalisty. W leczeniu przydatne mogą okazać się leki przeciwdepresyjne, agoniści dopaminy, leki przeciwpsychotyczne, środki stymulujące ośrodkowy układ nerwowy, leki stosowane w leczeniu objawów otępienia (np. inhibitory acetylocholinoesterazy) i inne. Warto zwrócić uwagę na potencjalnie odwracalne czynniki, które mogą sprzyjać zobojętnieniu i niechęci do podejmowania aktywności, np. niedowidzenie, niedosłyszenie czy inne ograniczenia.

Jeśli coś pozostaje dla Ciebie niejasne, możesz skorzystać z konsultacji online w DIAGNOSTYCE. To tutaj możesz wykonać także wszystkie potrzebne badania laboratoryjne.

Bibliografia:

• „Apathy: A practical guide for neurologists” – B. R. Stanton, A. Carson
• „Dysthymia and Apathy: Diagnosis and Treatment” – J. Ishizaki, M. Mimura
• „Brain mechanisms underlying apathy” – C. Le Heron, B Holroyd, J. Salamone, M. Husain