Wariant Omikron koronawirusa – skuteczność szczepionek i zakaźność

Artykuły
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij
Spis treści:

Nowy wariant koronawirusa wzbudza obecnie zaniepokojenie na całym świecie. Omikron odpowiada za coraz więcej przypadków nowych zachorowań na COVID-19. Szczególnie istotnym zagadnieniem są jego nowe właściwości w stosunku do poprzednich mutacji. Jaki wpływ na przebieg COVID-19 wywoływanej przez wariant Omikron mają sczepienia oraz czy jest on bardziej zakaźny od innych typów koronawirusa SARS-CoV-2?

Czym jest wariant Omikron?

Omikron to nazwa na sczep koronawirusa SARS-CoV-2, który po raz pierwszy został wykryty w Republice Południowej Afryki w listopadzie 2021 roku. W krótkim czasie wariant Omikron zaczął intensywnie rozprzestrzeniać się na całym świecie. Obecnie w wielu krajach stanowi on już wariant dominujący, odpowiedzialny za największą ilość zachorowań na COVID-19. Charakterystyczne dla omawianej wersji koronawirusa SARS-CoV-2 są liczne mutacje w genach odpowiedzialnych za kodowanie białek otoczki wirusa, tzw. białek kolca. Zmiany te są istotne ze względu na mechanizm działania ludzkiego układu odpornościowego oraz odporności uzyskanej w wyniku szczepień ochronnych, jako że to właśnie przeciwko tym białkom wirusowym skierowana jest główna odpowiedź immunologiczna. Ze względu na dość krótki okres od momentu wykrycia nowej mutacji na ten moment nadal trwają intensywne badania nad szczepem Omikron, które w krótkim czasie powinny dostarczyć bardziej precyzyjnych informacji na temat zmienionych właściwości patogenu w stosunku do poprzednich wariantów, jak np. wariantu Delta. 

Objawy zakażenia wariantem Omikron przypominają w znacznej mierze dolegliwości występujące w przebiegu choroby COVID-19 wywoływanej prze inne wersje koronawirusa. Nadal dominującymi objawami są m.in. ból głowy, kaszel, gorączka oraz pogorszenie ogólnego samopoczucia pacjenta. Należy mieć na uwadze, że wiele zakażeń przebiega w sposób bezobjawowy, jednak osoba zainfekowana koronawirusem nadal stanowi potencjalne źródło infekcji dla innych.

Wariant Omikron, a szczepienia ochronne

Główną obawą w przypadku wykrycia nowych wariantów koronawirusa SARS-CoV-2 jest utrata skuteczności stosowanych do tej pory szczepień ochronnych. Jeżeli nowa wersja wirusa będzie znacząco różniła się od poprzedniej (przeciwko której została zaprojektowana szczepionka), to może się wówczas okazać, że uzyskane na drodze szczepienia mechanizmy odpornościowe będą nieskuteczne w stosunku do najnowszego patogenu.

Na ten moment jednak wstępne badania medyczne potwierdzają efektywność szczepień ochronnych przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2 także w przypadku zakażenia wariantem Omikron. Najbardziej istotnym efektem stosowania szczepień jest znacząco zmniejszone ryzyko rozwoju ciężkich powikłań zdrowotnych oraz skuteczna ochrona przed związaną z nimi koniecznością hospitalizacji pacjenta. Wstępne testy informują o 90% ochronie przed koniecznością leczenia wewnątrzszpitalnego pacjentów zakażonych wariantem Omikron, którzy jednocześnie przyjęli 3 dawki szczepienia ochronnego.

Badania przeprowadzone przez EMA (Europejską Agencję Leków) wykazują jednak pewien stopień obniżenia stopnia gwarantowanej odporności w przypadku zakażenia wariantem Omikron w porównaniu z poprzednimi mutacjami koronawirusa (m.in. wariantem Delta). Dotyczy to szczególnie pacjentów zaszczepionych jedynie dwoma dawkami. Z tego powodu, w celu uzyskania skutecznej ochrony populacyjnej przeciwko niekontrolowanemu wzrostowi zakażeń niezbędne jest wdrożenie na szeroką skalę szczepień dawką przypominającą.

Właściwie przeprowadzona akcja szczepień, która będzie dotyczyła jak największego odsetka społeczeństwa jest niezbędna w celu ochrony populacji przed falą nadmiarowych zgonów oraz ciężkich powikłań zdrowotnych. Związane jest to m.in. z ograniczoną wydolnością systemu ochrony zdrowia, który w przypadku dużej liczby niezbędnych hospitalizacji może stać się niewydolny, przez co osoby cierpiące na choroby inne niż COVID-19 mogą nie otrzymać niezbędnej pomocy. Warto przypomnieć, że największe ryzyko hospitalizacji z powodu zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 występuje u osób nieszczepionych, wśród osób w podeszłym wieku oraz pacjentów z licznymi chorobami współwystępującymi.

Zakaźność wariantu Omikron

Mutacje powstające w genach odpowiedzialnych za produkcję białek koronawirusa mogą bezpośredni przekładać się na jego zmienione właściwości fenotypowe. Oznacza to, że nowe warianty mogą charakteryzować się m.in. zwiększoną lub zmniejszoną zakaźnością, odpornością na działanie ludzkiego układu immunologicznego, a także wywoływać chorobę o innym przebiegu niż poprzednie wersje tego samego patogenu. 

W przypadku wariantu Omikron badania wykazują w pewnym stopniu bardziej łagodny przebieg choroby, który charakteryzuje się niższym ryzykiem powikłań zdrowotnych oraz mniejszym ryzykiem hospitalizacji w porównaniu z poprzednim dominującym wariantem koronawirusa SARS-CoV-2, czyli wariantem Delta.

Zakaźność wariantu Omikron jest jednak wyższa niż zakaźność poprzednich wariantów koronawirusa. Oznacza to, że osoba zakażona koronawirusem wariantu Omikron statystycznie zaraża większą ilość osób, niż w przypadku poprzednich mutacji. Zjawisko to może bezpośredni przyczynić się do drastycznego wzrostu ilości przypadków COVID-19, co z kolei może szybko prowadzić do przeładowania systemu ochrony zdrowia oraz jego niewydolności.

Warto mieć na uwadze, że sytuacja epidemiologiczna może w każdym momencie ulec gwałtownym zmianom. Koronawirus SARS-CoV-2 wykazuje wysoką skłonność do mutacji, które szczególnie często występują wśród populacji o niskim stopniu wyszczepialności. Powstanie nowych wariantów może skutkować zmianą sposobu przebiegu choroby COVID-19 oraz szybkim innej sytuacji epidemicznej. Z tego powodu najważniejszym oraz obecnie najskuteczniejszym sposobem walki z pandemią jest szeroko zakrojony program szczepień uwzględniający trzecią dawkę. Z możliwości wykonania szczepienia przypominającego na ten moment może skorzystać każda osoba dorosła, u której poprzednie szczepienie zostało wykonane co najmniej 5 miesięcy wcześniej (w przypadku preparatu Johnson&Johnson odstęp ten powinien wynosić co najmniej 2 miesiące).

Jednocześnie nie należy zapominać o przestrzeganiu podstawowych zaleceń zdrowotnych, które znacząco chronią przed ewentualnym zakażeniem koronawirusem SARS-CoV-2. Na zamkniętych przestrzeniach, takich jak m.in. środki transportu publicznego lub sklepy należy bezwzględnie pamiętać o stosowaniu maseczek ochronnych. Warto przestrzegać także zaleceń dotyczących utrzymywania właściwego dystansu społecznego, a w przypadku wystąpienia niepokojących objawów wskazujących na infekcję dróg oddechowych jak najszybciej skonsultować się z lekarzem oraz wykonać badania w kierunku zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Należy także regularnie myć dłonie oraz stosować właściwe środki odkażające.

Źródła:

Czym jest wariant Delmikron?
Czy nowotwory mogą być dziedziczne?