Beta-Crosslaps (beta-CTX)

Beta-Crosslaps, beta-CTx, (ang. Collagen Type I Crosslinked C-telopeptide), C-końcowy usieciowany telopeptyd łańcucha alfa kolagenu typu I –  stanowi marker referencyjny resorpcji kości, mimo braku bezwzględnej swoistości dla tkanki kostnej. Beta-CTx powstaje podczas przebudowy kości, w wyniku proteolizy dojrzałej formy dominującego białka kolagenowego macierzy kości – kolagenu typu I, który wraz z kilkoma innymi kolagenami fibrylarnymi stanowi ponad 90% białka kości. Uwalniany do krwiobiegu stanowi marker degradacji dojrzałego kolagenu typu I. Wzrost stężenia beta-CTx we krwi wskazuje na zwiększoną resorpcję kości; obserwowany jest w osteoporozie, osteopenii, chorobie Pageta, nadczynności tarczycy i przytarczyc. U chorych leczonych antyresorpcyjnie (bisfosfonianami, denosumabem) spadek beta-CTx ≥ 25% w porównaniu ze stanem sprzed leczenia, obserwowany 3 do 6 miesięcy po rozpoczęciu leczenia, wskazuje na odpowiedź terapeutyczną. Stężenie beta-CTx podlega rytmowi dobowemu, dlatego w przypadku oznaczeń wykonywanych seryjnie należy przestrzegać podobnej pory pobierania próbek.