Czynnik krzepniecia VII, aktywność

 

Oznaczenie aktywności czynnika krzepnięcia VII wykonywane jest w diagnostyce niedoborów i zwiększonej aktywności czynnika, w przypadku nieprawidłowych wyników oznaczeń PT i aPTT oraz przy występowaniu nieprawidłowych krwawień lub incydentów zakrzepowych w historii choroby i dla kontroli leczenia czynnikami krzepnięcia. Czynnik krzepnięcia VII (prokonwertyna) jest elementem tzw. zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia i bierze udział w jego aktywacji. Jest białkiem zależnym od witaminy K, jako proenzym  produkowanym w wątrobie. Aktywacja czynnika VII (do czynnika VIIa) zachodzi wskutek uszkodzenia naczynia krwionośnego,  pod wpływem czynnika tkankowego, TF (ang. Tissue Factor). TF prawidłowo  znajduje się poza światłem naczyń i dopiero uszkodzenie naczynia umożliwia kontakt czynnika VII i TF. Po połączeniu czynnika VII i kofaktora TF w obecności jonów wapnia dochodzi do autokatalizy. Reakcję tę mogą inicjować śladowe ilości aktywnego czynnika VIIa  obecne w krążeniu (po utworzeniu kompleksu z TF: VIIa-TF). Aktywację czynnika VII do VIIa katalizują także inne protezy:  trombina i  czynnik X oraz czynniki IXa, Xa, XIa, XIIa. Czynnik IXa jest odpowiedzialny za podstawowy poziom krążącego we krwi czynnika VIIa u ludzi zdrowych. Aktywny czynnik VIIa w kompleksie z TF aktywuje czynniki X i IX prowadząc do reakcji krzepnięcia. Inhibitorem fizjologicznym tego procesu jest TFPI (ang. Tissue Factor Pathway Inhibitor).Niedobór czynnika VII jest rzadką chorobą, związaną ze zmianami ilościowymi (stężenie) lub jakościowymi (aktywność), prowadzącymi do krwawień. Zidentyfikowano około 30 mutacji dotyczących genu czynnika VII. Zwiększenie ilości czynnika, spowodowane polimorfizmem genu prowadzi do rozwoju chorób zakrzepowych. Wrodzony niedobór występuje z częstością 1 na 500 000, lecz może być wyższy w niektórych populacjach (np. Żydzi Marokańscy). Dziedziczenie niedoboru ma charakter autosomalny recesywny. W przypadku homozygot niedobór zawsze objawia się krwawieniami, natomist u heterozygot objawy zależą od nasilenia niedoboru. Krwawienia mogą pojawiać się niezależnie od urazu. Nabyty niedobór wynikający z obecności inhibitora jest bardzo rzadki. Niedobór czynnika VII  może się wiązać z przyjmowaniem  doustnych antykoagulantów, cefalosporyn lub penicyliny. Ze względu na krótki czas półtrwania czynnika VII, wynoszący 3-6 godzin, jego aktywność najszybciej ulega obniżeniu po podaniu leku przeciwzakrzepowego. Mniejsza niż 1% aktywność czynnika VII może być przyczyną zagrażających życiu krwawień, nie do odróżnienia od ciężkiej hemofilii A i B (m.in. z wylewami do stawów i ośrodkowego układu).

Obniżenie aktywności: mutacje genu F7 (wrodzony niedobór), inhibitor czynnika VII, terapia doustnymi antykoagulantami, choroby wątroby, niedobór witaminy K, cefalosporyna, penicylina;

Wzrost aktywności: ciąża (fizjologicznie), wzrost z wiekiem, osoby z hipertriglicerynemią, polimorfizm genu F7, wykrzepianiem wewnątrznaczyniowym, DIC.