Diaminooksydaza (DAO)

Oznaczanie aktywności oksydazy diaminowej wykonywane jest w podejrzeniu nietolerancji histaminy. Nietolerancja histaminy staje się widoczna, gdy jej stężenie we krwi przekracza próg tolerancji organizmu. Typowe objawy nietolerancji przypominają reakcje alergiczne. Należą do nich: alergiczny nieżyt nosa, astmatyczne zapalenie oskrzeli, świąd skóry, pokrzywka, bóle i zawroty głowy, bóle brzucha, biegunki i inne. Wzrost stężenia histaminy powodowany jest nadmierną produkcją, lub częściej, wrodzonym lub nabytym niedoborem enzymów prowadzących do jej degradacji. Jednym z dwóch enzymów rozkładających histaminę jest diaminooksydaza, DAO, umiejscowiona w ziarnistościach komórek nabłonkowych. DAO wydzielana jest do krążenia w odpowiedzi na bodziec, którym może być pokarm bogaty w histaminę lub alkohol i jest odpowiedzialna za zewnątrzkomórkowy rozkład histaminy. Przyczyną nabytego niedoboru DAO mogą być choroby przewodu pokarmowego lub działanie supresyjne pewnych substancji, w tym alkoholu i leków blokujących. Niedobór wrodzony związany jest z polimorfizmem genu histaminy.

Nietolerancja histaminy to jednostka chorobowa, która może prowadzić do dolegliwości przypominających reakcję alergiczną w sytuacji, gdy dochodzi do zwiększenia poziomu histaminy we krwi. DAO, czyli diaminooksydaza to jeden z głównych enzymów odpowiedzialnych za rozkładanie cząsteczek histaminy w ludzkim organizmie – z tego powodu oznaczenie poziomu DAO we krwi stanowi jeden z podstawowych testów diagnostycznych wykonywanych podczas rozpoznawania nietolerancji histaminy. Kiedy należy wykonać badanie DAO, jakie objawy mogą wskazywać na nietolerancję histaminy, kto powinien wykonać badanie diaminooksydazy oraz o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki?

Badania diaminooksydazy to test laboratoryjny, który polega na pomiarze ilości DAO we krwi żylnej. Diaminooksydaza, nazywana także oksydazą diaminową to enzym białkowy, który uczestniczy w procesach metabolicznych związanych z utlenianiem oraz inaktywacją histaminy i innych, określonych poliamin biogennych. W przypadku niedoborów tego enzymu może dochodzić do kumulacji nadmiaru histaminy w organizmie oraz rozwoju nietolerancji histaminy.

Szacuje się, że nietolerancja histaminy może dotyczyć nawet do 1% populacji ogólnej. Nietolerancja histaminy dawniej była zaliczana do grupy chorób alergicznych, jednak mechanizm powstawania objawów w przebiegu omawianego schorzenia różni się od przebiegu typowych reakcji nadwrażliwości. W przypadku nietolerancji histaminy, ze względu na niewystarczającą skuteczność procesów usuwania nadmiaru tej aminy z organizmu, dochodzi do wzrostu jej stężenia w tkankach oraz pojawienia się dolegliwości wywoływanych bezpośrednio przez oddziaływanie histaminy na okoliczne struktury. Do wystąpienia objawów najczęściej dochodzi po spożyciu pokarmów zawierających duże ilości histaminy – warto jednak mieć na uwadze, że stosowanie niektórych leków również może prowadzić do wzrostu poziomu histaminy we krwi oraz rozwoju typowych objawów.

Przeprowadzenie badania aktywności diaminooksydazy zalecane jest u osób, które doświadczają objawów wskazujących na nietolerancję histaminy. na występowanie u nich nietolerancji histaminy. Warto zaznaczyć, że rozwój omawianego schorzenia może być wywoływany przez niedobory jednego z dwóch enzymów odpowiedzialnych za rozkład histaminy w organizmie – DAO (diaminooksydazy) lub też HNMT, czyli N-metylotransferazy histaminowej (ang. histamine N-methyltransferase). Obraz kliniczny nietolerancji histaminy może różnić się, w zależności od tego, którego enzymu niedobory występują u danego pacjenta.

W przypadku nietolerancji histaminy rozwijającej się na podłożu niedoborów DAO, do pojawienia się objawów dochodzić może w pewnym odstępie czasowym od spożycia pokarmów zawierających histaminę, a ich stopień nasilenia może być dość zróżnicowany. Przykładowe produkty spożywcze, które mogą wywoływać dolegliwości związane z nietolerancję histaminy to m.in.:

• Ryby i mięso, szczególnie przetworzone, takie jak salami, mięso, ryby puszkowane,
• Nabiał, w szczególności sery długo dojrzewające,
• Alkohol, zwłaszcza piwo i czerwone wino,
• Owoce – papaje, cytrusy, truskawki, śliwki,
• Warzywa – awokado, fasola, kapusta kiszona, pomidory,
• Czekolada,
• Orzechy,
• Produkty sojowe.

Objawy nietolerancji histaminy mogą być dość zróżnicowane oraz dotyczyć wielu narządów i układów w ludzkim organizmie. Istotnym czynnikiem w procesie diagnostycznym jest ich nasilenie po spożyciu pokarmu bogatego w histaminę, jednak warto zaznaczyć, że w wielu przypadkach dolegliwości chorobowe pojawiają się z pewnym opóźnieniem. Najczęściej opisywane dolegliwości wynikające z nietolerancji histaminy to m.in.:

• Świąd oraz zaczerwienienie skóry,
• Obrzęki,
• Katar,
• Kaszel,
• Kichanie,
• Bóle brzucha,
• Wzdęcia,
• Nudności,
• Wymioty,
• Biegunka,
• Bóle głowy,
• Nadmierna senność w ciągu dnia,
• Problemy z koncentracją,
• Ogólne osłabienie,
• U kobiet – możliwe występowanie bolesnych menstruacji (dysmenorrhea).

Pobranie próbki krwi do badania aktywności diaminooksydazy należy przeprowadzić rano, a pacjent powinien zgłosić się na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek najlepiej spożyć około 12 do 14 godzin przed badaniem. W przypadku przewlekłego stosowania leków, przed wykonaniem badania należy skonsultować się z lekarzem, który oceni konieczność ewentualnego, tymczasowego, zaprzestania farmakoterapii.

W celu interpretacji wyników badania DAOnależy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. Należy mieć na uwadze, ze wyniki badania mogą być niemiarodajne w przypadku przeprowadzenia testu u kobiet w ciąży, jako że aktywność diaminooksydazy w sposób fizjologiczny wzrasta w tym okresie.

Kompleksowa interpretacja badania wymaga zestawienia otrzymanych wyników z wynikami innych, wykonanych jednoczasowo, testów laboratoryjnych oraz ogólnym stanem klinicznym pacjenta. Obniżony poziom DAO we krwi może wskazywać na występowanie u danej osoby nietolerancji histaminy, jednak postawienie definitywnej diagnozy wymaga konsultacji z lekarzem oraz wykluczenia innych, możliwych przyczyn odczuwanych dolegliwości chorobowych.