Erytropoetyna

Oznaczenie stężenia erytropoetyny (EPO) w surowicy krwi wykonywane jest najczęściej w celu różnicowania przyczyn niedokrwistości (zbyt mała ilość erytrocytów) i czerwienic (nadmierna produkcja erytrocytów) oraz u chorych na niewydolność nerek  i chorych w stanie supresji szpiku. EPO jest glikoproteinowym hormonem wydzielanym w ponad 90%  przez nerki i w mniej niż 10% przez wątrobę.
U płodu prawie całą EPO produkuje wątroba. EPO jest głównym regulatorem erytropoezy, stymulując proliferację i różnicowanie erytroidalnych komórek prekursorowych szpiku, ponadto promuje linię erytrocytów poprzez hamowanie ich apoptozy. EPO dostosowuje produkcję erytrocytów do tlenowego zapotrzebowania tkanek. Nerki wzmagają uwalnianie hormonu na skutek obniżenia zawartości tlenu we krwi przepływającej przez tętniczki nerkowe. W stanach podniesienia ciśnienia obwodowego tlenu dochodzi do osłabienia produkcji EPO. Takie sprzężnie widoczne jest po przetoczeniu dużych ilości krwi.

EPO wiąże się z dwoma grupami chorób objawiających się nieprawidłową ilością erytrocytów: niedokrwistością – anemią (niedobory) i czerwienicą – policytemią (nadmiar). Ze względu na towarzyszący im poziom EPO we krwi, anemie dzieli się na pierwotne i wtórne. Pierwotne charakteryzuje wysoki poziom EPO, mający przywrócić prawidłową ilość erytrocytów (anemie spowodowane  niedoborem żelaza lub związane z hemoglobinopatią). W przypadku anemii wtórnych, zależność od EPO nie jest jednoznaczna, gdyż stany te są skutkiem  szeregu innych chorób: chorób  nerek, stanów zapalnych, chorób autoimmunologicznych itd. Czerwienice również dzieli się na dwie kategorie na podstawie zależności od EPO. W czerwienicach pierwotnych (prawdziwych) stężenie EPO nie jest skorelowane z patologicznie wysoką ilością erytrocytów, we wtórnych poziom EPO jest podniesiony i odpowiedzialny za nadmierna produkcję erytrocytów.