Gastryna

 

Oznaczenie gastryny w krwi, przydatne w diagnostyce  zaburzeń wydzielania gastryny i wydzielania nadmiaru kwasu żołądkowego, stosowane głównie w diagnostyce gastrinoma  i zespołu Zollingera-Ellisona. Gastryna jest głównym  hormonem żołądkowo-jelitowym, wytwarzanym przez komórki endokrynne G błony śluzowej żołądka oraz, w mniejszym stopniu, przez komórki G proksymalnej części dwunastnicy i przez komórki delta trzustki. Gastryna powstaje z preprogastryny (101 aminokwasów). Występuje w wielu formach, z których w krwi dominują trzy, różniące  się długością szkieletu peptydowego i estryfikowanymi pochodnymi niektórych aminokwasów. Te formy to: big (G-34, 34 aminokwasy) - główna forma we krwi, little (G17) – najsilniej stymulująca wydzielanie kwasu żołądkowego i mini (G-14). Wskazaniem do wykonania badania stężenia gastryny są: podejrzenie zaburzeń wydzielania gastryny; nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego; diagnostyka gastrinoma,  zespołu Zollingera-Ellisona i mnogiej  gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej typu 2(MEN2); hiperplazja komórek G i wrzód trawienny. Gastryna reguluje wydzielanie: kwasu żołądkowego, pepsynogenu, czynnika wewnętrznego, sekretyny, enzymów trzustkowych, żółci,  a także stymuluje wzrost błony śluzowej jelit, przepływ krwi do żołądka oraz pobudza motorykę żołądka i jelit. Do czynników pobudzających wydzielanie gastryny zalicza się: obecność pożywienia w żołądku, aminokwasy (glicyna, tryptofan, fenyloalanina), peptydy i polipeptydy z rozkładanych w żołądku białek. Kwas żołądkowy oddziałując na komórki G hamuje wydzielanie gastryny na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego, co chroni przed nadkwasotą. Fizjologicznie stężenie gastryny zwiększa się z wiekiem. W postępowaniu diagnostycznym poziom gastryny należy odnosić do ilości wydzielanego równolegle kwasu żołądkowego. Oznaczanie gastryny znajduje główne zastosowanie w diagnostyce gastrinoma  i zespołu Zollingera-Ellisona. Typowo, nowotwory te wiążą się z podniesionym poziomem gastryny,  nasilonym wydzielaniem kwasu żołądkowego i wrzodami trawiennymi. Ze względu na nakładanie się podniesionych wartości stężeń gastryny w przypadku nowotwóru z zespołem  Zollingera-Ellisona i w hipergastrynemii innego pochodzenia, wykonuje się dynamiczne oznaczenia gastryny po podaniu sekretyny (test sekretynowy), po infuzji wapnia lub po posiłku. Ze względu na specyficzność wydzielanych przez niektóre  gastrinoma form  gastryny (G-17, G-34), należy stosować testy rozpoznające różne formy gastryny.