Katecholaminy

 

Badanie poziomu katecholamin wykorzystuje się przede wszystkim w diagnostyce nowotworów  wydzielających katecholaminy:  guz chromochłonny (phaeochromocytoma),  nerwiak zarodkowy (neuroblastoma) czy zwojak (ganglioneuroma) . Badanie jest również pomocne w diagnostyce wielu chorób autonomicznego układu nerwowego i genetycznych. Pomiar stężenia katecholamin  w surowicy w krwi odzwierciedla  ich poziom chwilowy. Fizjologiczne, poza momentami ich wyrzutu, np. w stresie, poziom katecholamin i ich metabolitów we krwi jest niski. Stały, wysoki poziom  katecholamin we krwi towarzyszy obecności produkujących je nowotworów. Katecholaminy: adrenalina (epinefryna), noradrenalina (norepinefryna), dopamina) są związkami wytwarzanymi w centralnym układzie nerwowym,  we współczulnej części obwodowego układu nerwowego oraz w rdzeniu nadnerczy. Dopamina syntetyzowana jest ponadto w nerkach i w układzie pokarmowym, działając jako neuromodulator (porównaj badanie 179). Katecholaminy produkowane w układzie nerwowym pełnią funkcję neurotransmiterów, podczas gdy te, wytwarzane w nadnerczach, oddziałują  głównie na metabolizm, a w mniejszym stopniu na hemodynamikę układu krwionośnego. Główna katecholamina nadnerczy – adrenalina stymuluje lipolizę,  ketogenezę, termogenezę, glikolizę, glikogenolizę, glukoneogenezę, rozkurcz naczyń w mięśniach i rozkurcz dróg oddechowych. Dopamina produkowana lokalnie w nerkach uczestniczy w regulacji wydalania sodu z moczem, wytwarzana w przewodzie pokarmowym stymuluje wydzielanie dwuwęglanów i wpływa na jego motorykę, transport jonów soduoraz reguluje przepływ krwi przez błonę śluzową żołądka i jelit. 90% adrenaliny obecnej w krwi pochodzi z nadnerczy, a 90% noradrenaliny produkowana jest przez nerwy współczulne. Głównym źródłem obecnej w krwi dopaminy są nerki.

Wzrost stężenia: phaeochromocytoma, neuroblastoma, ganglioneuroma, ganglioblastoma, ostry lęk, ciężki stres, ciężkie choroby, spadek objętości krwi i jej ciśnienia, niedoczynność tarczycy, zastoinowa niewydolność krążenia, arytmie, leki (aminofilina, kofeina, wodzian chloralu, klonidyna, disulfiram, erytromycyna, insulina, levodopa, lit, metenamina, metylodopa, kwas nikotynowy, nitrogliceryna, tetracyklina, chinidyna, fenoksybeznamina, doksazosyna i inne alfablokery, betablokery, antagoniści kanałów wapniowych, hydralazyna, kokaina, efedryna, pseudoefedryna, amfetamina, albuterol).

Obniżone stężenie: idiopatyczne niedociśnienie ortostatyczne, stosowane leki (klonidyna, disulfiram, imipramina, inhibitory MAO, fenotiazyna, rezerpina, guanetydyna, salicylany).