Łańcuchy lekkie lambda

Ilościowe oznaczenie łańcuchów lekkich lambda w krwi. Cząsteczki  immunoglobulin składają się z łańcuchów ciężkich i lekkich.  Lekkie  dzielą się na podtyp  kappa (k) i  lambda (l). Komórki plazmatyczne prawidłowo produkują i uwalniają do krążenia łańcuchy lekkie w niewielkim nadmiarze w stosunku do ciężkich. Ten nadmiar stanowi pulę wolnych łańcuchów lekkich. W ciągu doby produkowane jest i wydalane przez nerki od 1 do 10 mg/l  łańcuchów lekkich. Produkcja łańcuchów kappa jest nieznacznie wyższa niż lambda, lecz kappa są szybciej usuwane z moczem. U osób zdrowych stosunek stężeń kappa do lambda w krwi podlega wahaniom, lecz na ogół wynosi 1:1,5. Zaburzona lub nadmierna produkcja łańcuchów lekkich świadczy o zaburzeniach plazmocytów. Wzrost stężenia w krwi (i w moczu)  jednego z łańcuchów lekkich sugeruje monoklonalną gammapatię. Obniżenie stężenia jednego lub obu łańcuchów lekkich sugeruje supresję szpiku kostnego.

Wzrost stężenia obu wolnych łańcuchów lekkich może być również efektem niewydolności  nerek, poliklonalnej odpowiedzi zapalnej, biklonalnego szpiczaka mnogiego lub innych chorób limfoproliferacyjnych prowadzących do produkcji dwóch przeciwciał monoklonalnych (paraprotein). Ilościowe pomiary stężenia wolnych łańcuchów lekkich w surowicy, a ostatnio również w moczu,  są zalecane dla rutynowej diagnostyki nieprawidłowości (dyskrazji) komórek plazmatycznych.  Oznaczenia takie w wielu sytuacjach klinicznych wypierają klasyczne oznaczenie białek Bence-Jones w moczu.

Korzyści oznaczeń łańcuchów lekkich w surowicy dotyczą możliwości: wczesnego rozpoznania  szpiczaka wydzielającego łańcuchy lekkie, gdyż wolne łańcuchy lekkie – białka Bence-Jones’a  pojawiają się w moczu dopiero po wyczerpaniu możliwości resorpcji z krwi, czyli w zaawansowanym stadium choroby;  rozpoznawania zaburzeń limfoproliferacyjnych związanych z nadmiarem  łańcuchów lekkich  niewykrywalnych  metodą elektroforezy lub immunofiksacji;  ustalania stosunku kappa/lambda w przypadku szpiczaka mnogiego i gammapatii monoklonalnej o nieokreślonym znaczeniu,  MGUS (ang. Monoclonal
Gammopathy of Undetermined Significance); monitorowaniu remisji i progresji choroby limfoproliferacyjnej  i  efektów chemioterapii. Ze względu na 25-30% wahania poziomu wolnych łańcuchów w surowicy u chorych z ustaloną gammapatią, za istotny uważa się spadek poziomu wynoszący co najmniej 50%. Porównaj badanie 261.