Melatonina

Melatonina jest hormonem produkowanym przez gruczołowe komórki szyszynki  – pinealocyty, pochodną aminokwasu tryptofanu. U ludzi, szerzej u ssaków, koordynuje pracę zegara biologicznego regulującego rytmy dobowe, w tym snu i czuwania. Ośrodkiem kontrolującym aktywność szyszynki i syntezę melatoniny jest jądro nadskrzyżowaniowe podwzgórza (SCN), stanowiące obszar podwzgórza ściśle związany z zegarem biologicznym,  przetwarzającym sygnały o zmianach oświetlenia. Melatonina uczestniczy w adaptacji organizmu do zmian środowiska oraz do rytmu cyklicznych zmian pór dnia i oświetlenia. Poziom produkcji  melatoniny przez szyszynkę jest cechą osobniczą, uwarunkowaną genetycznie, przy czym, jako zasada, jej stężenie zmniejsza się wraz z wiekiem. Stężenie melatoniny we krwi zmienia się w rytmie dobowym i zależy od nasilenia syntezy. Zgodnie z piśmiennictwem, w dzień waha się od 0 –20 pg/ml; w nocy plasuje się pomiędzy  40 – 100 pg/ml.  Wydzielanie melatoniny następuje w nocy, stąd  maksymalne stężenie w osoczu osiągane jest pomiędzy  2:00–4:00 rano. Wydzielanie melatoniny jest zaburzone w różnorodnych sytuacjach klinicznych, w tym w przypadku guza przysadki mózgowej naciskającego na skrzyżowanie wzrokowe oraz udaru niedokrwiennego i krwotoku mózgowego. Spadek produkcji melatoniny jest jednym  z głównych czynników przyczyniających się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych związanych z wiekiem, w tym choroby Parkinsona i Alzheimera. Obniżone poziomy melatoniny odnotowano również u chorych na niektóre postaci padaczki. Zmiany wydzielania melatoniny stwierdzono w sezonowych zaburzeniach afektywnych, chorobie dwubiegunowej, bulimii, anoreksji, schizofrenii  i zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych. Zmniejszona produkcja melatoniny obserwowana jest w chorobie wieńcowej i ostrym zawale mięśnia sercowego. Melatonina stosowana jest w leczeniu osób z zaburzeniami snu wynikającymi z pracy zmianowej i tzw. zjawiska jet-lag.