Methemoglobina, ilościowo

Oznaczenie methemoglobuliny w krwi jest stosowane  w diagnostyce methemoglobulinemii. W methemoglobinie (metHb) jon żelaza, który w hemoglobinie (Hb) znajduje się na drugim stopniu utlenienia (Fe2+), jest utleniony do trzeciego stopnia (Fe3+). Jon Fe3+ jest niezdolny do przenoszenia tlenu i w ten sposób powoduje funkcjonalną anemię. Proces przechodzenia Hb  w metHb prawidłowo zachodzi z prędkością 1% Hb/dobę, lecz może być przyspieszony w wyniku przyjmowania pewnych leków i z powodu uwarunkowań genetycznych. In vitro, metHb ma kolor brązowy, in vivo, powoduje sinicę, nieustępującą mimo podawania tlenu. Wzrastający poziom metHb obniża zdolność krwi do przenoszenia tlenu, mino normalnego ciśnienia parcjalnego tlenu we wdychanym powietrzu. Wzrost poziomu metHb do 20-30% w większości przypadków jest bezobjawowy. Choroby współistniejące, jak anemia, mogą powodować objawy typu bólu głowy lub duszności. Poziom metHb przekraczający 50% powoduje drgawki, śpiączkę i w efekcie nawet śmierć (ok70%).  Do leków najczęściej generujących  metHb należą, m.in.: dapson, ksylokaina/benzokaina, nitrogliceryna, fenacetyna, sulfonamidy, niektóre leki przeciwmalaryczne. Ten sam efekt mogą wywierać niektóre środki chemii gospodarczej (azotany, azotyny, chloryny, anilina). Do genetycznych uwarunkowań sprzyjających powstawaniu metHb należy upośledzenie dehydrogenazy glukozo-6-fosforanu (G6PD), sprzyjające powstawaniu metHb po podaniu wymienionych leków oraz niedobór reduktazy NADPH methemoglobiny, enzymu, który powoduje powrotne przejście methemoglobiny do hemoglobiny.