Metotreksat, ilościowo

Oznaczenie stężenia metotreksatu w krwi żylnej. Metotreksat (nazwa międzynarodowa: methotrexate; nazwy handlowe preparatów: Methotrexat, MetoJect, Trexan) jest to lekiem przeciwnowotworowym i immunosupresyjnym, anytmetabolitem i antagonistą kwasu foliowego, hamującym syntezę DNA poprzez ograniczenie dostępności nukleotydów pirymidynowych. Działa jak niespecyficzna cytotoksyna. W przypadku przedłużającej się obecności w krwi, w stężeniach cytotoksycznych w stosunku do komórek nowotworowych, oddziałuje toksycznie na cały organizm powodując m.in.: supresję szpiku kostnego, marskość wątroby, zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego i uszkodzenie nerek. W celu ograniczenia jatrogennych efektów leczenia przeciwnowotworowego monitoruje się stężenie metotreksatu w krwi, głównie podczas stosowania wysokich dawek preparatu. Stężenie mierzone jest po 24, 48 i 72 godzinach od podania pojedynczej dawki preparatu. Przy przekroczeniu stężeń zalecanych dla odpowiednich faz, podaje się choremu związek odwracający działanie metotreksatu, będący analogiem kwasu foliowego – folinian wapnia. Metotreksat dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Podany doustnie osiąga maksymalne stężenie w krwi po 60-120 min., a po podaniu domięśniowym po 30-60 min. W 50% wiązany jest z białkami osocza. Jest usuwany z organizmu poprzez nerki – 90% dawki w ciągu 24 godzin. W trakcie leczenia konieczne jest utrzymanie alkalicznego odczynu moczu dla uniknięcia wytrącania się metotreksatu w nerkach (pH wyższe niż 6,8). Badanie polega na oznaczeniu stężenia metotreksatu w krwi.