Mleczany, ilościowo

Oznaczenie mleczanów ma na celu bieżące monitorowania chorego lub diagnostykę wrodzonych wad metabolicznych, na ogół u dzieci. Kwas mlekowy, mleczan (L-forma)  jest produktem oddychanie beztlenowego. Stężenie mleczanu w surowicy wskazuje na stopień nasilenia glikolizy beztlenowej i/lub hamowania glukoneogenezy oraz utleniania mleczanu w tkankach obwodowych. U osób zdrowych stężenie na czczo w godzinę po posiłku wzrasta o ok. 50 %,  a w ciągu następnych 1–2 godz. wraca do wartości wyjściowej. W cukrzycy, szczególnie niewyrównanej, stężenie mleczanu w surowicy krwi zwiększa się. Poziom mleczanu w krwi wzrasta w wyniku ćwiczeń fizycznych i znacznego niedotlenienia tkanek będącego  wynikiem szoku lub niewydolności oddechowej. Podniesiony poziom stanowi przyczynę kwasicy metabolicznej z powiększającą się luką anionową. Podwyższony poziom mleczanu związany z obniżeniem pH tętniczego zwany jest kwasicą mleczanową. Najczęstszą przyczyną kwasicy mleczanowej, zaklasyfikowanej jako typ A, jest hipoksja tkankowa; kwasica mleczanowa niewynikająca z hipoksji jest zaklasyfikowana jako typ B. W warunkach prawidłowych stężenie mleczanu jest około 10-krotnie wyższe niż poziom pirogronianu. Najczęściej rozpoznawaną przyczyną kwasicy mleczanowej jest wstrząs; jednak w niektórych przypadkach nadmierna produkcja mleczanu może poprzedzać wstrząs. Do takich sytuacji dochodzi przy zawale serca, ciężkiej zastoinowej niewydolności krążenia, obrzęku płuc i utracie krwi. Do innych przyczyn kwasicy mleczanowej należą stany po dożylnym podaniu substancji takich jak fruktoza, sorbitol lub epinefryna oraz po przyjęciu dużych dawek etanolu lub paracetamolu. Do kwasicy mleczanowej często dochodzi również w śpiączce cukrzycowej. Oznaczanie mleczanu jest specjalistycznym testem szpitalnym,  stosowanym na ogół do bieżącego monitorowania chorego,  jednakże bywa również stosowane w diagnozowaniu wrodzonych wad metabolicznych lub w monitorowaniu treningu wyczynowych sportowców.  Wzrost poziomu mleczanu wiążę się z wrodzonymi wadami metabolizmu pirogronianu, nieprawidłowościami przebiegu cyklu Krebsa, metabolizmu węglowodanów i tłuszczów itd. Badania poziomu mleczanu w kierunku defektów metabolicznych wykonywane są na ogół u dzieci, rzadziej u dorosłych z objawami mięśniowym  związanymi z ćwiczeniami fizycznymi.