Nietolerancja histaminy

Histamina jest hormonem tkankowym, neurohormonem wpływającym na proliferację, różnicowanie i regenerację komórek, hematopoezę i regenerację. Jej znacznie patofizjologiczne polega na roli mediatora stanu zapalnego i mediatora reakcji alergicznej. Endogennie wytwarzana jest przez dekarboksylację histydyny w wielu regionach organizmu. Największe stężenia histaminy obserwowane są w: płucach, skórze, błonie śluzowej nosa i żołądka. Magazynowana jest w bazofilach (granulocytach) i mastocytach tkanki łącznej, w tym naczyń i nerwów. Nietolerancja histaminy jest oznaką, że histamina w organizmie występuje w zbyt dużej ilości, a nie, że zachodzi reakcja nadwrażliwości na histaminę. Wzrost puli histaminy w organizmie (głównie pochodzenia egzogennego) wynika z braku równowagi pomiędzy podażą histaminy w diecie i jej produkcją przez mikrobiotę jelitową, z jednej strony, a fizjologiczną degradacją enzymatyczną przez DAO: oksydazę diaminową (diaminooksydazę) lub HNMT (N-metylotransferazę histaminową), z drugiej strony.  Nietolerancja histaminy może dotykać nawet 1% populacji. Do nietolerancji histaminy dochodzi w wyniku:
• uwarunkowań genetycznych – wrodzonych lub nabytych, wpływających na niedobory – spadek stężenia lub aktywności –  jednego z dwóch enzymów odpowiedzialnych za rozkład histaminy w organizmie – wspomnianej DAO oraz HNMT; • zbyt dużej podaży – diety zbyt bogatej w histaminę, zawierającej żywność marynowaną, kiszoną, peklowaną, dojrzewającą;
• nadmiernej syntezy histaminy przez bakterie jelitowe; • chorób współistniejących – chorób jelit przebiegających ze zmianami zapalnymi śluzówki, wpływającymi na produkcję lub aktywność DAO; zaburzeń wchłaniania węglowodanów; • leków – stymulujących uwalnianie histaminy; zaburzających rozkład lub blokujących DAO; NLPZ; niektóre antybiotyki. 
Ze względu na wszechobecne występowanie komórkowych receptorów dla histaminy w organizmie, objawy jej nietolerancji pochodzą z różnych układów i są różnorodne (skórne, żołądkowo-jelitowe, sercowo-naczyniowe, oddechowe, neurologiczne etc.). W badaniu populacyjnym wykazano, że osoby dotknięte nietolerancją egzogennej histaminy doświadczały średnio 11 różnych objawów, a  u 96,8% grupy występowały co najmniej 3 objawy. Obraz kliniczny nietolerancji histaminy zależy poza tym od enzymu, którego defekt jest  odpowiedzialny z jej nadmiar. Za rozkład, a tym samym neutralizację, histaminy dostarczanej do organizmu z pożywieniem i produkowanej w jelitach przez mikrobiotę (bakterie jelitowe) odpowiedzialna jest DAO. Nietolerancja histaminy związanej z DAO może dawać:
• objawy żołądkowo-jelitowe – ból brzucha, skurcze brzucha, biegunka ub zaparcia, wzdęcia, nudności, wymioty, uczucie suchości w jamie ustnej; • skórne objawy reakcji alergicznej – swędzenie, pokrzywka, zapalenie śluzówki nosa, obrzęk naczyniowo-ruchowy, swędzenie i łzawienie oczu; • objawy charakterystyczne dla wyższych stadiów alergicznej reakcji anafilaktycznej –  zaburzenie ciśnienia krwi, przyśpieszone (tachykardia) lub nieregularne (arytmia) tętno, lęk;
• objawy neurologiczne: bóle i zawroty głowy, migreny, problemy z koncentracją i uczeniem się; • inne objawy – nieregularny cykl menstruacyjny; zaburzenia regulacji temperatury etc.
Wskazaniami do wykonania badania są objawy współwystępujące wymienione powyżej, szczególnie w sytuacji, gdy utrzymują się mimo stosowania diety niskohistaminowej.
W badaniu określane są łącznie: stężenie oksydazy diaminowej (DAO) we krwi,  stężenie histaminy w kale oraz produkcja histaminy przez bakterie jelitowe, parametry wskazujące na potencjalne źródło nadmiarowej puli histaminy w organizmie, objawiającej się jako nietolerancja histaminy.