Panel pierwiastków Zn, Cu, Se (cynk, miedź, selen)

Pomiar stężenia we krwi trzech mikroelementów (pierwiastków śladowych) przyswajanych w naturalnej diecie lub suplementowanych. Panel przydatny w określaniu ich deficytu wpływającego na aktualny stan zdrowia, ryzyko utraty zdrowia oraz w ustalaniu zasadności suplementacji.
Cynk (Zn) jest składnikiem i kofaktorem ponad 60 enzymów i fizjologicznie istotnych białek, w tym anhydrazy węglanowej, fosfatazy zasadowej, karboksypeptydazy, polimerazy RNA i DNA czy dehydrogenazy alkoholowej. Wpływa na metabolizm białek, mineralizację kości, układ odpornościowy, produkcję prostaglandyn, funkcje wątroby, gojenie się ran etc. Związanie cynku przez proinsulinę jest konieczne dla jej przekształcenia w insulinę, co decyduje o roli cynku w  metabolizmie węglowodanów. Szerzej, deficyty cynku prowadzą do zaburzeń wydzielania insuliny przez komórki β trzustki i  zmniejszonej wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę. Drastyczne niedobory cynku prowadzą do karłowatości i hipogonadyzmu (szczególnie u dzieci: zespół Brandta -  akrodermatoza); niedoborów odporności; marskości wątroby itd. U dorosłych z niedoborem cynku wiążą się choroby skóry, wypadanie włosów i łamliwość paznokci, chroniczne zmęczenie i spadek libido. Nadmiar cynku nie stanowi problemu klinicznego, nawet gdy cynk  jest przyjmowany w mega dawkach w preparatach witaminowych. Przedawkowanie cynku może dać objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunka, wymioty, ból żołądka etc.). Znanym efektem metabolicznym nadmiaru cynku jest obniżenie absorpcji miedzi, prowadzące do hypokupremii i niedoboru żelaza, mogącego doprowadzić do anemii. Niezaabsorbowany w przewodzie pokarmowym cynk wydalany jest z kałem. Zaabsorbowany – z moczem. Niedobór cynku we krwi stanowi zagrożenie zdrowia, a poza tym, wiąże się z współistniejącymi stanami chorobowymi jak marskość wątroby czy zawał mięśnia sercowego. Uaktywnienie procesu nowotworowego (raka płuca, czerniaka) wiąże się ze wzrostem stosunku miedzi do cynku. Nadmiar cynku we krwi nie ma znaczenia diagnostycznego.
Miedź (Cu). W surowicy 90% miedzi związane jest z białkiem nośnikowym, ceruloplazminą, wytwarzaną przez hepatocyty. Poza wątrobą miedź gromadzona jest w mięśniach i kościach. Metaloproteiny, będące połączeniem miedzi i białek są enzymami istotnymi w procesach oksydoredukcyjnych (oksydaza cytochromowa, dysmutaza nadtlenkowa, ferroksydaza). Miedź chroni błony komórkowe przed uszkodzeniem jako wymiatacz wolnych rodników. Uczestniczy w syntezie hemoglobiny i szeregu białek strukturalnych (np. kolagenu) i fizjologicznie aktywnych (np. prostaglandyny, ceruloplazmina). Wpływa na stosunek frakcji cholesterolu LDL i HDL.
Niedobór miedzi tylko rzadko powodowany jest niedostateczną podażą w pożywieniu. Wiąże się raczej z: upośledzonym wchłanianiem w przewodzie pokarmowym,  spowodowanym przewlekłymi stanami zapalnymi i nieprawidłowym trawieniem; utratą miedzi z moczem (zespół nerczycowy); zwiększonym zapotrzebowaniem na miedź w leczeniu anemii megaloblastycznej; zespołem kwashiorkor, powodowanym niedoborem ilościowym i jakościowym aminokwasów, witamin i mikroelementów w diecie; nadmiarem cynku w diecie; środkami zobojętniającymi stosowanymi w przypadku nadkwasoty. Niedobór miedzi powoduje: niedokrwistość; granulocytopenię; osteoporozę; zniekształcenia kręgosłupa i wady tkanek zawierających kolagen; obniżenie odporności; stany zapalne śluzówek; niekorzystne zmiany proporcji frakcji cholesterolu we krwi, prowadzące do chorób układu sercowo-naczyniowego; zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego.
Selen (Se). Niedobór selenu wiąże się ze wzrostem ryzyka szeregu problemów zdrowotnych  i zaburzeniami nastroju. Jako antyoksydant, selen w odpowiednim stężeniu chroni przed chorobami serca (50% wzrostowi poziomu selenu we krwi towarzyszyła 24% redukcja ryzyka chorób serca) i nowotworami (m.in. rakiem piersi, płuc, jelita grubego i prostaty). Suplementacja selenu zmniejsza efekty uboczne związane z radioterapią nowotworów (np. raka szyjki macicy i macicy). Prawidłowy poziom selenu zapobiega pogorszeniu funkcji poznawczych, wzmacnia układ odpornościowy oraz łagodni objawy astmy poprzez zmniejszenie poziomu stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego w organizmie.  Deficyt selenu zwiększa ryzyko autoimmunologicznego zapalenia tarczycy i niedoczynności tarczycy. Pewne produkty żywnościowe zawierają więcej selenu niż inne i zapewniają jego lepszą biodostępność (orzechy brazylijskie, nerkowce, borowiki, mleko, soczewica). Stężenie selenu w żywości zależy jednak od jego zawartości w środowisku, z którego żywność pochodzi: głównie zawartości  w glebie i w wodzie. Na terenie Polski gleba jest uboga w selen, stąd u wielu osób obserwujemy jego niedobory.