Posiew kału w kierunku Salmonella/Shigella (1 próbka)

Badanie epidemiologiczne mające na celu identyfikację osób będących nosicielami pałeczek rodzaju Salmonella (i Shigella) wykonywane metodą posiewu bakteriologicznego.  Badanie wykonuje się w celu wykrycia osób będących nosicielami bakterii z rodzaju Salmonella (Salmonella spp.) odpowiedzialnych za zakażenia przenoszone drogą pokarmową. Oznaczenie nosicielstwa jest wymagane w niektórych zawodach (np. gastronomia) rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia, gdyż nosiciele  Salmonella spp. stanowią duże zagrożenie epidemiologiczne. Bakterie z rodzaju Salmonella są odpowiedzialne za szeroki zakres objawów chorobowych u człowieka. Salmonella spp. są jedną z głównych przyczyn zakażeń pokarmowych, w tym duru brzusznego (Salmonella typhi, Salmonella paratyphi), bakteriemii, zakażeń  śródbłonka naczyniowego, umiejscowionych ognisk zakażeń (np. zapalenia kości i szpiku),  zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy (Salmonella typhimurium, Salmonella enteritidis i Salmonella heidelberg). Salmonelloza jest chorobą wywołaną zakażeniem Salmonella spp., do której dochodzi na skutek spożycia zakażonej i źle przygotowanej żywności: m.in. mięsa wołowego, drobiu, jajek, owoców, warzyw, nabiału, małży. Do wywołania zakażenia niezbędna jest duża liczba komórek drobnoustroju, które zdołają przekroczyć barierę kwasowości żołądka i konkurować z naturalną florą jelit. Salmonelloza może przebiegać jako jeden z trzech zespołów objawów: zapalenie jelit, zlokalizowane zakażenie lub dur brzuszny. W niektórych przypadkach zakażenie pęcherzyka żółciowego przez S. typhi i S. paratyphi prowadzi do nosicielstwa  i długotrwałego wydalania drobnoustroju z kałem. Trzykrotne badanie kału na nosicielstwo pałeczek Salmonella i Shigella, wymagane jest przy orzeczeniach lekarskich (badania wstępne, okresowe do pracy, do szkoły, na praktyki zawodowe). Kał przeznaczony do badań pobierać do pojemników do badan mikrobiologicznych.

Dodatni wynik posiewu – obecność pałeczek z rodzaju Salmonella w kale/jelicie.

Brak.

Badanie na obecność salmonelli pozwala na wykrycie w organizmie pacjenta patogenów odpowiedzialnych za rozwój salmonelloz. Przeprowadzenie badań w kierunku salmonelli może być wykonywane zarówno jako test diagnostyczny (w celu ustalenia źródła objawów doświadczanych przez pacjenta), jak i jako badanie profilaktyczne, mające na celu wykrycie bezobjawowego nosicielstwa bakterii z rodzaju Salmonella.

Omawiany test polega na przeprowadzeniu posiewu bakteriologicznego na podstawie pojedynczej próbki kału – warto pamiętać, że w niektórych przypadkach badanie należy wykonać w trzech, oddzielnych próbkach. Kiedy należy wykonać posiew na salmonellę, ile czeka się na wynik badania na salmonellę, jakie objawy mogą wskazywać na zakażenie oraz w jaki sposób interpretować wyniki badania na salmonellę?

Posiew kału w kierunku Salmonella to badanie bakteriologiczne, które przeprowadzane jest z materiału biologicznego uzyskanego z próbki stolca. Wyniki tego badania umożliwiają ocenę pod kątem nosicielstwa bakterii rodzaju Salmonella, nawet jeżeli badana osoba nie doświadcza jakichkolwiek dolegliwości chorobowych. Poza badaniem w kierunku bakterii Salmonella test ten pozwala także na wykrycie drobnoustrojów z rodzaju Shigella.

Bakterie z rodzaju Salmonella to względnie beztlenowe, gram-ujemne patogeny odpowiedzialne za rozwój schorzeń określanych jako salmonellozy. Badanie polega na przeprowadzeniu hodowli bakteryjnej na specjalistycznym podłożu, a następnie na ocenie morfologicznej uzyskanych kolonii wytworzonych przez poszczególne szczepy bakterii. W przypadku potwierdzenia obecności bakterii z rodzaju Salmonella dodatkowo wykonywany jest antybiogram. Jest to badanie, które pozwala na ocenę wrażliwości danego szczepu na poszczególne antybiotyki. Dzięki tej procedurze możliwe jest dobranie optymalnego postępowania farmakologicznego, które będzie zarówno skuteczne, jak i bezpieczne dla pacjenta.

Ze względu na potencjalne ryzyko zakażenia omawianymi bakteriami przez bezobjawowych nosicieli istnieje prawny wymóg, aby pracownicy niektórych sektorów gospodarczych (przede wszystkim gastronomii) posiadali aktualne badania wykluczające nosicielstwo Salmonelli.  W celu uzyskania tzw. „książeczki sanepidu” konieczne jest przeprowadzenie oznaczenia w trzech niezależnych próbkach, jako że wydalanie bakterii Salmonella charakteryzuje się pewną okresowością – z tego powodu posiew przeprowadzony na podstawie jednej próbki może prowadzić do uzyskania wyniku fałszywie ujemnego.

Poza badaniem na salmonellę konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań profilaktycznych – dokładnych informacji w tym zakresie powinien udzielić pracodawca wymagający badań lekarskich.

Poza przeprowadzeniem badania na Salmonellę w celach profilaktycznych test ten może zostać zlecony przez lekarza w przypadku podejrzenia aktywnej infekcji układu pokarmowego, która może być wywoływana przez bakterie z rodzaju Salmonella.

Do zakażenia tymi patogenami dochodzi poprzez spożycie zanieczyszczonego pokarmu lub wody. Szczególnie częstym źródłem zakażenia są jaja kurze, mleko, sałata oraz owoce morza. Nie w każdym przypadku spożycie skażonej żywności będzie prowadziło do rozwoju choroby. W wielu przypadkach naturalne czynniki ochronne organizmu (takie jak m.in. kwaśne pH soku żołądkowego oraz naturalna flora bakteryjna jelit) będą skutecznie eliminowały lub hamowały drobnoustroje chorobotwórcze, powstrzymując rozwój objawowej choroby. Z tego względu przewlekłe zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego stanowią pewien czynnik ryzyka rozwoju salmonelloz.

W przypadku pojawienia się infekcji wywoływanej przez bakterie z rodzaju Salmonella najczęstszym objawem jest intensywna, ostra biegunka, która w wielu przypadkach posiada samoograniczający się charakter. Do rozwoju objawów dochodzi zarówno na skutek obecności bakterii w jelicie (oraz skierowanym przeciwko nim procesów odpornościowych), jak i poprzez miejscowe działanie toksyn produkowanych przez te bakterie na błonę śluzową jelit.

Warto zaznaczyć, że u niektórych chorych w przebiegu zakażenia bakteriami Salmonella / Shigella może dochodzić do rozwoju ciężkich powikłań, z sepsą oraz zgonem włącznie. Na rozwój komplikacji zdrowotnych szczególnie narażone są dzieci, osoby starsze oraz chorzy ze współwystępującymi obciążeniami zdrowotnymi. Poza uogólnionymi powikłaniami, zakażenie Salmonellą może prowadzić do rozwoju jednostek chorobowych, takich jak m.in.:

• Zapalenie pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych,
• Zapalenie otrzewnej,
• OZT, czyli ostre zapalenie trzustki,
• Zapalenie płuc,
• Zapalenie gardła,
• Zapalenie mięśnia sercowego,
• Zapalenie zakrzepowe żył,
• Zakażenie układu moczowo-płciowego,
• Zapalenie szpiku,
• Zakażenie tkanki podskórnej.

Przeprowadzenie posiewu próbki kału w celu wykrycia bakterii Salmonella / Shigella zalecane jest w przypadku występowania dolegliwości wskazujących na rozwój zakażenia wywoływanego przez te patogenu.

Najczęstsza postać salmonellozy, czyli postać żołądkowo-jelitowa, prowadzi do pojawienia się pierwszych dolegliwości w okresie od około 8 do 36 godzin po spożyciu pokarmu zanieczyszczonego przez bakterie, przy czym w większości przypadków objawy uwidaczniają się przed upływem 12 godzin. Typowe dolegliwości związane z infekcją wywoływaną przez bakterie z rodzaju Salmonella to m.in.:

• Silny ból brzucha,
• Nudności,
• Wymioty,
• Wodnista biegunka,
• Stan podgorączkowy lub gorączka,
• Bóle głowy.

Czas oczekiwania na wyniki badania na salmonellę może różnić się w zależności od tego, w którym laboratorium zostało przeprowadzone badanie. Ogólnopolski, średni czas oczekiwania na rezultaty tego testu wynosi od około 3 do 12 dni roboczych, przy czym czas ten może ulec zmianie, w zależności od czynników losowych oraz uwarunkowań analitycznych poszczególnych placówek. W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat przewidywanej daty dostarczenia wyników należy skontaktować się z placówką, gdzie zostało wykonane badanie.

W celu interpretacji wyników badania kału na salmonellę należy zestawić otrzymane rezultaty z objaśnieniami, które umieszczone są na dokumentacji wydawanej osobie badanej. Otrzymanie wyniku negatywnego (ujemnego) oznacza, że w badanej próbce nie zostały wykryte patogeny z rodzajów Salmonella oraz Shigella. W określonych przypadkach może być konieczne powtórne przeprowadzenie badania lub wykonanie tego testu na podstawie trzech próbek.

Otrzymanie wyniku pozytywnego (dodatniego) świadczy o tym, że w badanej próbce zostały wykryte bakterie Salmonella / Shigella. Wynik ten może świadczyć zarówno o aktywnym zakażeniu, jak i o bezobjawowym nosicielstwie omawianego patogenu. Po otrzymaniu takiego wyniku należy skonsultować się z lekarzem, który dobierze właściwe leczenie, mające na celu eliminację bakterii z organizmu pacjenta.