Prokalcytonina, półilościowo

Prokalcytonina, PCT,  jest wykrywanym we krwi, zawierającym 116 aminokwasów, prohormonem kalcytoniny. Obie formy są zupełnie odrębnymi białkami. Kalcytonina jest wytwarzana wyłącznie przez komórki C tarczycy w odpowiedzi na bodźce hormonalne. Odgrywa istotną rolę w regulacji gospodarki wapniowej i fosforanowej, w metabolizmie kości i jest markerem nowotworu rdzeniastego raka tarczycy, MTC (ang. medullary thyroid carcinoma). U zdrowych osób PCT jest szybko przetwarzana do dojrzałego hormonu – kalcytoniny. Stąd wartości PCT u osób niezakażonych są bardzo niskie: < 0,1 µg/L, niewykrywalne w testach półilościowychy. W przypadku infekcji bakteryjnej synteza PCT indukowana jest poza tarczycą, w tkance miąższowej wielu narządów, a następnie uwalniana do krążenia w dużych ilościach. Początkowo PCT w małych ilościach (< 2 godz.) uwalniana jest przez monocyty obecne w najbliżej miejsca zakażenia, pod wpływem stymulacji cytokinami. Ta ograniczona synteza, odgrywa ważną rolę w inicjacji wybuchu syntezy PCT w tkankach spichrzowych. Wybuch, równoczesny  we wszystkich tkankach magazynujących, osiąga pik w 12-24 godz. Ponieważ tkanka miąższowa stanowi najobficiej reprezentowaną tkankę organizmu, wygenerowany przez nią wzrost stężenia PCT może być 100 000-krotny. Wybuch PCT trwa tak długo, jak długo istnieje bodziec do syntezy.
Wskazaniem do oznaczenia PCT jest:
• wczesne różnicowanie infekcji bakteryjnych i wirusowych, istotne dla decyzji o charakterze wdrażanej terapii – wprowadzeniu antybiotyku, zabiegu chirurgicznym • monitorowanie chorych ze zwiększonym ryzykiem rozwoju zakażenia, np. po zabiegach chirurgicznych, po transplantacji, podczas immunosupresji • określenie  stopnia uogólnienia, ciężkości i rozwoju infekcji bakteryjnej • monitorowanie przebiegu i rokowań w posocznicy, SIRS i zespole niewydolności wielonarządowej • monitorowanie stopnia opanowania zakażenia w wyniku zabiegu chirurgicznego lub podjętej antybiotykoterapii • optymalizacja czasu trwania antybiotykoterapii • wczesna diagnostyka różnicowa zakażeń u noworodków
• monitorowanie i optymalizacja leczenia infekcji (w tym dróg oddechowych) u chorych po zabiegach chirurgicznych w oddziałach intensywnej opieki, poddanych wymuszonemu oddychaniu Pomiar stężenia PCT pozwala na skuteczną ocenę stanu pacjenta - wzrost PCT w surowicy jest związany z nasileniem oraz ze stopniem uogólnienia infekcji. Przy ciężkich zakażeniach stężenie PCT może wzrastać tysiące razy (np. w posocznicy i wstrząsie septycznym).
Wysokie stężenie PCT w pierwszych godzinach rozwijającej się infekcji przemawia za etiologią bakteryjną. Z tego względu prokalcytonina wykorzystywana jest do różnicowania ciężkich zakażeń bakteryjnych, zakażeń wirusowych i zakażeń o innej etiologii. Gwałtowne obniżanie stężenia PCT po wdrożeniu leczenia jest potwierdzeniem jego skuteczności (badanie kontrolne można wykonać po 24 godzinach od zastosowania terapii).
W stanach takich jak urazy mechaniczne, zabiegi chirurgiczne, infekcje wirusowe czy choroby autoimmunologiczne wzrost stężenia PCT jest nieznaczny  lub nie jest w ogóle obserwowany. Każdy wzrost stężenia świadczy o istniejącej patologii.
 

Nieznaczny wzrost stężenia: zakażenia bakteryjne miejscowe lub ograniczone do narządu, kolonizacja bakteryjna, przewlekłe procesy zapalne, choroby autoimmunologiczne, stan po zabiegach chirurgicznych i  po oparzeniach,

Znaczny wzrost stężeń: uogólnione zakażenie bakteryjne, posocznica, zespół niewydolności wielonarządowej  (MODS), malaria, uogólnione zakażenia grzybicze, zakażenia bakteryjne narządów po przeszczepach, bakteryjne zapalenie płuc, bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bakteryjne zapalenie wsierdzia.