Serotonina w DZM

Krótko o badaniu

Oznaczenie stężenia serotoniny w dobowej zbiórce moczu, wykorzystywane w diagnostyce rakowiaka -  wydzielającego serotoninę nowotworu wywodzącego się komórek neuroendokrynnych jelita. Oznaczenie w dobowej zbiórce moczu odzwierciedla dobowe wytwarzanie hormonu.

Więcej informacji

Oznaczenie stężenia serotoniny we krwi żylnej, wykorzystywane w diagnostyce rakowiaka. Serotonina, jest aminą biogenną, pochodną  metabolizmu egzogennego tryptofanu, pełniąca rolę hormonu i neuroprzekaźnika. 95% serotoniny znajduje się w układzie pokarmowym, w którym pełni rolę ważnego czynnika regulującego przewód pokarmowy. Ponadto serotonina znajduje się w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym i płytkach krwi. W przewodzie pokarmowym produkowana jest głównie przez komórki enterochromafinowe (EC), rozmieszczone na całej długości jelita, w żołądku i dwunastnicy. Wytwarzana jest również  w centralnym układzie nerwowym w komórkach jąder szwu pnia mózgowego, w szyszynce oraz w trombocytach. W miejscach powstawania serotoniny znajdują się enzymy niezbędne do jej produkcji: hydroksylaza tryptofanu i dekarboksylaza 5-hydroksytryptofanowa. Serotonina jest metabolizowana przez wątrobę z wytworzeniem m.in. kwasu 5-hydroksyindolooctowego ( 5-HIAA), który jest następnie wydalany z moczem. Serotonina pełni rolę neurotransmitera, uczestniczy w skurczu naczyń krwionośnych, reguluje funkcjonowanie przewodu pokarmowego: czynność motoryczną, wydzielanie oraz uczestniczy w mechanizmach czucia trzewnego dotyczącego wrażeń bólowych, uczucia przesycenia i nudności. Reguluje etap snu i czuwania, wpływa na stany emocjonalne, koncentrację, pamięć itd. Niski poziom serotoniny odpowiada za niepokój, zaburzenia snu, osłabienie koncentracji, obniżenie nastroju łącznie z depresją. Nadmiar serotoniny wywołuje pobudzenie, stany lękowe, kołatania serca, potliwość, wzrost ciśnienia. Zwiększone stężenie serotoniny jest wykrywane przede wszystkim w przypadku nowotworu hormonalnie czynnego –  rakowiaka, wywodzącego się komórek wewnątrzwydzielniczych (neuroendokrynnych) przewodu pokarmowego (85% lokalizacji), trzustki i płuc. Ponadto jest obserwowane w przypadku depresji endogennej i schizofrenii. Około 10% rakowiaków produkuje wystarczającą ilość serotoniny, aby wywołać zespół rakowiaka, objawiający się m.in.  przekrwieniem skóry twarzy, biegunką, przyspieszonym tętnem, potliwością, napadowymi skurczami oskrzeli, bólami brzucha. Zwiększona produkcja serotoniny wiąże się ze zwiększonym wydzielaniem 5-HIAA w moczu. Badanie jest wykorzystywane w diagnostyce rakowiaka u osób z objawami sugerującymi obecność nowotworu. U części chorych stężenie serotoniny może pozostać w normie. Oznaczenie serotoniny w krwi stosowane jest również w diagnostyce systemowej mastocytozy i innych nowotworów neuroendokrynnych. Oznaczenie serotoniny w krwi jest  często uzupełniane oznaczeniem  stężenia 5-HIAA w moczu (DZM). Nie zaleca się  stosowania oznaczenia do monitorowania skuteczności leczenia rakowiaka i wykrywania wznów (zalecane jest  oznaczenie 5-HIAA  i Chromograniny A). Oznaczenie w 24 godzinnej zbiórce moczu odzwierciedla dobową produkcję hormonu i eliminuje wpływ wahań stężenia na wynik, istotnie utrudniający interpretację wyników  oznaczeń wykonywanych w krwi. Przed przystąpieniem do 24 h zbiórki moczu, należy zgłosić się do Punktu Pobrań po odbiór stabilizatora. Stabilizator: 6N HCl, przechowywany w oznakowanych probówkach szklanych w objętości 10 ml, stosowany jest w proporcji: 10 ml (zawartość jednej probówki) na 1 l moczu. Stabilizator powinien być dodawany do naczynia zwierającego pierwszą porcję zebranego moczu.

Przygotowanie do badania

Lekarz może zalecić odstawienie leków, jak:  morfina, oksydaza monoaminowa (MAO), rezerpina, metylodopa, litu. Przeprowadzenie dobowej zbiórki moczu (DZM). W dniu poprzedzającym badanie należy przygotować naczynie o objętości 2-3 litrów z dopasowaną zakrętką i podziałką umożliwiającą odczyt objętości. Zbiórkę dobową rozpoczyna się rano (przykładowo o 6:00), od drugiej dziennej porcji moczu (pierwszą należy odrzucić). Stabilizator (1 fiolka 10 ml  6N HCl) wlewany jest do pojemnika, w którym znajduje się porcja moczu rozpoczynająca zbiórkę. Gdy zebrana objętość moczu przekracza 1 l, do naczynia wlewana jest  kolejna 10 ml porcja  stabilizatora. Oczekiwane pH stabilizowanego moczu wynosi około 2. Mocz zbierany jest przez 24 h. Ostatnią porcję zbiórki stanowi pierwsza porcja porannego moczu z dnia następnego. Zbierany mocz przechowywać w chłodnym miejscu. Po zakończeniu zbiórki zmierzyć całkowitą objętość zebranego moczu. Po dokładnym wymieszaniu całości odlać porcję moczu do jednorazowego Pojemnika na mocz z nakrętką. W opisie pojemnika uwzględnić: imię i nazwisko badanego; czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki; całkowitą objętość zebranego moczu. Istotne jest odnotowanie użycia stabilizatora moczu: DZM + HCl. Próbkę dostarczać do laboratorium w możliwie najkrótszym czasie.

Kontakt

Przed badaniem konieczny kontakt z punktem pobrań

Głodzenie

Pacjent przed badaniem powinien  skonsultować się z lekarzem, ponieważ możne być wskazane   odstawienie leków, takich jak:   morfina, oksydaza monoaminowa (MAO), rezerpina, metylodopa, litu. Nie wolno pacjentowi samodzielnie podejmować decyzji o odstawieniu leków.

Możliwe przyczyny odchyleń od normy