Serotonina

Oznaczenie stężenia serotoniny we krwi żylnej, wykorzystywane w diagnostyce rakowiaka. Serotonina jest aminą biogenną, pochodną metabolizmu egzogennego tryptofanu, pełniąca rolę hormonu i neuroprzekaźnika. 95% serotoniny znajduje się w układzie pokarmowym, w którym pełni rolę ważnego czynnika regulującego.  Ponadto znajduje się w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym i płytkach krwi. W przewodzie pokarmowym produkowana jest głównie przez komórki enterochromafinowe (EC), rozmieszczone na całej długości jelita, w żołądku i dwunastnicy. W centralnym układzie nerwowym wytwarzana jest w komórkach jąder szwu pnia mózgowego, w szyszynce oraz w trombocytach. Serotonina jest metabolizowana przez wątrobę z wytworzeniem m.in. kwasu 5-hydroksyindolooctowego ( 5-HIAA), który jest następnie wydalany z moczem. Pełni rolę neurotransmitera, uczestniczy w skurczu naczyń krwionośnych, reguluje funkcjonowanie przewodu pokarmowego: czynność motoryczną, wydzielanie oraz uczestniczy w mechanizmach czucia trzewnego dotyczącego wrażeń bólowych, uczucia przesycenia i nudności. Reguluje etap snu i czuwania, wpływa na stany emocjonalne, koncentrację, pamięć itd. Niski poziom serotoniny odpowiada za niepokój, zaburzenia snu, osłabienie koncentracji, obniżenie nastroju łącznie z depresją. Nadmiar serotoniny wywołuje pobudzenie, stany lękowe, kołatania serca, potliwość, wzrost ciśnienia. Zwiększone stężenie serotoniny jest wykrywane przede wszystkim w przypadku nowotworu hormonalnie czynnego -  rakowiaka, wywodzącego się komórek wewnątrzwydzielniczych (neuroendokrynnych) przewodu pokarmowego (85% lokalizacji), trzustki i płuc. Ponadto jest obserwowane w przypadku depresji endogennej i schizofrenii. Około 10% rakowiaków produkuje wystarczającą ilość serotoniny, aby wywołać zespół rakowiaka, objawiający się m.in.  przekrwieniem skóry twarzy, biegunką, przyspieszonym tętnem, potliwością, napadowymi skurczami oskrzeli, bólami brzucha. Zwiększona produkcja serotoniny wiąże się ze zwiększonym wydzielaniem 5-HIAA w moczu. Badanie jest wykorzystywane w diagnostyce rakowiaka u osób z objawami sugerującymi obecność nowotworu. U części chorych stężenie serotoniny może pozostać w normie. Oznaczenie serotoniny w krwi stosowane jest również w diagnostyce systemowej mastocytozy i innych nowotworów neuroendokrynnych. Oznaczenie serotoniny w krwi jest  często uzupełniane oznaczeniem  stężenia 5-HIAA w moczu (DZM).

Wzrost stężenia: rakowiaki, nowotworu neuroendokrynne, mastocytoza, leki (morfina, oksydazy monoaminowe (MAO), długotrwała dieta bogata w banany, ananasy, czekoladę, orzechy włoskie, orzeszki pikan, owoce kiwi, śliwki, awokado), niedrożność jelit, zawał serca, mukowiscydoza;

Obniżone stężenie: leki (rezerpina, metylodopa, lit) ,alkohol.