Czerniak podpaznokciowy a grzybica – różnice

Czerniak to złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych. Chociaż najczęściej pojawia się na skórze, może rozwinąć się również w innych okolicach – na błonie śluzowej, gałce ocznej, a nawet pod paznokciem. Podpowiadamy, jak może wyglądać czerniak podpaznokciowy, co odróżnia go od grzybicy paznokci i co robić w przypadku wystąpienia niepokojących zmian.

Czerniak podpaznokciowy – co to za choroba?

Czerniak podpaznokciowy to złośliwy nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych – melanocytów. Pierwsze wzmianki o chorobie pochodzą już z 1834 roku, ale dopiero w 1886 roku została ona dokładnie opisana przez Hutchinsona. Zauważył on, że obecność przebarwienia w tkankach miękkich wokół paznokcia silnie koreluje z występowaniem czerniaka paznokcia. Dziś symptom ten określany jest mianem „objawu Hutchinsona”.

Czerniak podpaznokciowy występuje rzadko i stanowi około 0,7–3,5% wszystkich przypadków czerniaka. Najczęściej jest rozpoznawany u kobiet po 50. roku życia i mężczyzn po 60. W przeciwieństwie do czerniaka skóry, wystąpienie czerniaka podpaznokciowego nie jest związane z ekspozycją na słońce. W 75–90% przypadków zmiana nowotworowa dotyczy kciuka lub dużego palca u stopy.

Przeczytaj także: Bruzdy na paznokciach (podłużne, poprzeczne) – skąd się biorą?

Jak zaczyna się czerniak paznokcia? Objawy

Pierwszym objawem czerniaka podpaznokciowego jest brązowo-czarne przebarwienie o niewyraźnych granicach pod płytką paznokcia. Może przyjmować postać prążka lub mieć nieregularny kształt. Z czasem zmiana powiększa się i zmienia kształt, czemu często towarzyszą destrukcja płytki paznokciowej, ból i stan zapalny. Przebarwienie okolicy wałów paznokciowych (objaw Hutchinsona) nasuwa silne podejrzenie czerniaka.

W przypadku pojawienia się ciemnych przebarwień w okolicy paznokcia należy zgłosić się do dermatologa lub onkologa. Bagatelizowanie problemu może opóźnić diagnostykę i leczenie, zmniejszając szansę na powodzenie wdrożonej terapii. W diagnostyce różnicowej uwzględnia się przede wszystkim grzybicę paznokci oraz krwiaka podpaznokciowego.

Grzybica paznokci – przyczyny i objawy choroby

Jak każda inna choroba, również czerniak podpaznokciowy wymaga różnicowania z innymi chorobami, w tym z często występującą grzybicą paznokci.

Do patogenów najczęściej odpowiedzialnych za zakażenie aparatu paznokciowego należą grzyby:

• Trichophyton rubrum,
• Trichophyton mentagrophytes,
• Epidermophyton floccosum,
• Candida albicans.

W przeważającej części zakażenie dotyczy paznokci palców u stopy, rzadziej u ręki. Na grzybicę paznokci szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku, z zaburzeniami odporności lub z chorobami towarzyszącymi, takimi jak cukrzyca czy łuszczyca. Objawy choroby obejmują przede wszystkim pogrubienie i przebarwienie płytki paznokciowej oraz nadmierną kruchość i pofałdowanie paznokcia. Zmiana zabarwienia płytki może znacznie różnić się u poszczególnych chorych lub w miarę zaawansowania choroby – od białej, przez żółtą, aż po brązową.

Czerniak podpaznokciowy a grzybica – jak je odróżnić?

Jedyną skuteczną metodą na odróżnienie grzybicy paznokcia od czerniaka podpaznokciowego jest wykonanie badań dodatkowych. Dermatoskopia jest z reguły pierwszym (po badaniu przedmiotowym) badaniem służącym do oceny zmian w obrębie aparatu paznokciowego, które umożliwia lekarzowi szczegółową ocenę obszaru znajdującego się pod płytką paznokciową. W przypadku podejrzenia czerniaka wskazana jest biopsja i ocena histopatologiczna uzyskanego materiału. Wykonywana jest ona w znieczuleniu, dzięki czemu podczas zabiegu pacjent nie odczuwa bólu. Badanie w kierunku markerów czerniaka jest przydatne w diagnostyce, prognozowaniu i monitorowaniu leczenia czerniaka, ale nie zastępuje badania mikroskopowego.

W diagnostyce różnicowej grzybicy paznokci i czerniaka podpaznokciowego ogromną rolę odgrywają badania mykologiczne. Tradycyjne badanie z wodorotlenkiem potasu wykazuje około 60-procentową czułość, ale nie pozwala na zidentyfikowanie czynnika etiologicznego grzybicy, dlatego zwykle konieczna jest hodowla materiału pobranego z aparatu paznokciowego lub badanie PCR (metoda powielania łańcuchów DNA). Warto pamiętać, że grzybica paznokci i czerniak podpaznokciowy mogą występować równocześnie, dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości diagnostykę należy poszerzyć o biopsję.

Jak odróżnić czerniaka od krwiaka pod paznokciem?

Nie każda mała czarna kropka pod paznokciem oznacza grzybicę lub czerniaka. Nagły uraz lub powtarzające się mikrourazy w tej okolicy mogą prowadzić do powstania krwiaka podpaznokciowego, czyli nagromadzenia krwi pomiędzy łożyskiem a płytką paznokcia. Uraz jest zwykle wyraźnie odgraniczony i może przybierać różnorodne zabarwienie – od czerwonego, przez fioletowy, aż po czarny. Odróżnienie krwiaka podpaznokciowego od czerniaka bywa trudne i może wymagać wykonania dodatkowych badań – dermatoskopii, nakłucia płytki paznokciowej, a nawet biopsji.