Czy obecność przeciwciał anty SARS-CoV-2 chroni przed zachorowaniem na COVID-19?

Już prawie dwa lata walczymy z pandemią COVID-19, a obecnie odnotowujemy czwartą falę zachorowań. Szczęśliwie według raportu z I tury Ogólnopolskiego Badania Seroepidemiologicznego COVID-19 przygotowanego przez PZH-NIZP, przeciwciała anty-SARS-CoV-2 ma połowa mieszkańców Polski w wieku od 20 roku życia. Odsetek ten waha się od 36,4% w grupie wiekowej 20-39 lat aż do 82,7% wśród osób w wieku od 70 lat. Grupa pacjentów posiadających przeciwciała składa się z ozdrowieńców, którzy przechorowali COVID-19, oraz osób, które poddały się szczepieniu.

Dla wszystkich nich ważnym pytaniem jest „czy stężenie przeciwciał anty-SARS-CoV-2, które u mnie oznaczono zabezpieczy mnie skutecznie przed zachorowaniem?”. To pytanie dość trudne i należy pamiętać, że obecność przeciwciał nie daje 100% gwarancji na nie zakażenie się wirusem SARS-CoV-2, ale bardzo znamiennie redukuje ryzyko infekcji (przy wysokich wartościach nawet o ponad 90%) i praktycznie eliminuje ryzyko ciężkiego przebiegu choroby. Oczywiście redukcja ryzyka zakażenia jest zależna od stężenia przeciwciał anty-SARS-CoV-2: im większe stężenie tym mniejsze ryzyko. Niestety nie opracowano jeszcze wytycznych jasno definiujących pożądane stężenie przeciwciał anty-SARS-CoV-2, ale w literaturze fachowej można odnaleźć wiele publikacji odnoszących się do tego tematu i obrazujących pewne zależności.

Poniżej krótkie podsumowanie aktualnego stanu wiedzy:

1. Metodą z wyboru do monitorowania stężenia przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w grupie ozdrowieńców i osób zaszczepionych jest oznaczanie przeciwciał neutralizujących anty-S, a wynik tego badania powinien być wyrażony w standardowej jednostce BAU/ml.
2. Monitorowanie przeciwciał powinno opierać się na oznaczeniach wykonanych: przed szczepieniem, 1-2 tygodnie po przechorowaniu lub zakończeniu cyklu szczepienia i 6 miesięcy po przechorowaniu lub przyjęciu pełnego cyklu szczepienia.
3. Większość osób zaszczepionych i ozdrowieńców utrzymuje wysokie stężenia przeciwciał w okresie pierwszych 6-ciu miesięcy po przechorowaniu lub zaszczepieniu, ale stężenie przeciwciał sukcesywnie maleje. Wyjątkiem są osoby z obniżoną odpornością, u których stężenie przeciwciał po szczepieniu jest znamiennie niższe.
4. Wraz ze spadkiem stężenia przeciwciał wzrasta ryzyko infekcji i cięższego przebiegu choroby.
5. Stężenie przeciwciał może być pomocne przy podjęciu decyzji o szczepieniu lub doszczepieniu. Stężenie niskie i szybko malejące może skłaniać do podjęcia decyzji o szczepieniu lub doszczepieniu, a bardzo wysokie stężenie przeciwciał może skłaniać do decyzji o odroczeniu szczepienia lub doszczepienia.

Najtrudniejszy temat to próba zdefiniowania „pożądanego” czy też „zabezpieczającego” stężenia przeciwciał anty-SARS-CoV-2. Problem jest skomplikowany, gdyż dostępnych jest wiele różnych metod oznaczania przeciwciał neutralizujących anty-S i stężenie takie należałoby definiować osobno dla każdej z metod.

Pierwsze doniesienia z tej dziedziny odnoszą się bądź do korelacji stężenia przeciwciał z aktywnością neutralizującą surowicy w warunkach in vitro, bądź do wyników obserwacji statystyk zachorowań w czwartej fali pandemii. Doniesienia te mogą sugerować, że pożądane stężenie przeciwciał neutralizujących anty-S mieści się w zakresie 6x-20x wartość punktu odcięcia dla wyników pozytywnych, co dla poszczególnych metod stosowanych w laboratoriach DIAGNOSTYKA przedstawia się jak poniżej:

Niezależnie od wszystkich opisanych powyżej problemów i wątpliwości wiedza o stężeniu przeciwciał anty-SARS-CoV-2 jest z pewnością pomocna w określeniu ryzyka zachorowania i podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących zdrowia swojego i bliskich.

Dr n. med. Tomasz Anyszek