Czym jest endometrioza?
Endometrioza to stosunkowo trudna do zdiagnozowania choroba narządów płciowych kobiety, która charakteryzuje się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy, czyli endometrium, poza jamą macicy. Do dziś nie ustalono dokładnie jej przyczyny. Co to jest endometrioza i czy istnieją skutecznie metody leczenia?
Co to jest endometrioza?
Endometrioza (ektopia endometrialna) jest podstępną i tajemniczą chorobą kobiecą, która stanowi jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji na oddziałach ginekologicznych oraz jest jednym z najczęstszych powodów, po mięśniakach, usunięcia macicy, czyli histerektomii.
Jak pokazują statystyki, endometrioza dotyka co 10. kobiety w wieku rozrodczym między 15. a 50. rokiem życia. Zgodnie z tymi danymi może na nią cierpieć około 1 mln kobiet w Polsce, na świecie jest to około 180 milionów przypadków. Choroba powodowana jest występowaniem endometrium w nietypowych miejscach – pęcherzu moczowym, szyjce macicy, jelitach, jajnikach, a nawet płucach lub oku. Komórki ektopowe i ich podścielisko przypominają budową komórki wewnątrz macicy i wykazują aktywność wydzielniczą.
W organizmie chorej kobiety obserwuje się przewlekłą reakcję zapalną, gdyż komórki te reagują m.in. na zmiany hormonalne, które zachodzą w cyklu miesiączkowym. Następstwem tych reakcji może być rozwój guzków, tworzenie się blizn i zrostów oraz zmiana stosunków anatomicznych narządów w obrębie miednicy mniejszej.
Endometrioza – diagnostyka i niezbędne badania
Endometrioza – jak wykryć chorobę? Nie jest to możliwe podczas kontrolnego badania krwi lub ogólnej analizy moczu – w ten sposób lekarz może jednak wykluczyć inne choroby o podobnych objawach. Najczęściej rozpoznaje się ją podczas diagnostycznej interwencji laparoskopowej u kobiet z problemem niepłodności lub z zespołem przewlekłego bólu macicy.
Do wykonania badań powinny skłonić uwarunkowania rodzinne (3–10-krotnie większe prawdopodobieństwo, gdy w rodzinie pierwszego stopnia występowała endometrioza), wady rozwojowe miednicy, interwencje operacyjne, urazy i zakażenia, które powodują upośledzenie odpływu krwi miesiączkowej z macicy na zewnątrz, krótkie cykle miesiączkowe, problemy z zajściem w ciążę oraz wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki.
Gdy lekarz chce wykluczyć zmiany hormonalne, może zlecić wykonanie badań krwi pod kątem określenia poziomu określonych hormonów, USG jamy brzucha, może być wskazany rezonans magnetyczny oraz tomografia komputerowa, a przede wszystkim – podstawowe badanie ginekologiczne. Pomocne bywa określenie markera nowotworowego CA-125, chociaż jego podwyższony wynik może sygnalizować występowanie także wielu innych chorób.
Objawy endometriozy
Podejrzewasz, że w Twoim ciele rozwija się endometrioza? Diagnostyka w znacznym stopniu opiera się o rzetelny wywiad z pacjentką. Objawy endometriozy mogą się różnić – najczęściej jest to ból w okolicy miednicy małej. Endometrioza – jak wykryć ją na wczesnym etapie? Kobiety cierpią z powodu bolesnych i obfitych miesiączek, ból w czasie oddawania moczu i stolca, ból podczas stosunków płciowych, nietypowe bóle brzucha i bóle w krzyżu. W bardzo zaawansowanej postaci endometriozy u kobiety może występować duszność oraz krwioplucie.
Jeżeli endometrioza zaatakowała jelita lub pęcherz, u kobiety może występować biegunka, wzdęcia, zaparcia, częstomocz oraz parcie naglące. Bardzo często choroba przebiega jednak bezobjawowo, jej obecność w organizmie potwierdza się podczas zabiegów chirurgicznych, związanych z innymi schorzeniami, w bliźnie po cesarskim cięciu lub USG ginekologicznym.
Co to jest endometrioza – przyczyny i profilaktyka
Co to jest endometrioza i jakie są przyczyny występowania choroby? Prawdopodobnymi czynnikami, które wywołują endometriozę, są czynniki wrodzone, autoimmunologiczne, środowiskowe, epigenetyczne i alergiczne. Specjaliści uważają, że podstawowym mechanizmem powstawania ognisk endometriozy jest przedostawanie się krwi miesiączkowej przez jajowody do jamy otrzewnowej i wszczepianie się złuszczonych komórek endometrium, nazywane miesiączkowaniem wstecznym. Nie jest to jednak jednoznaczna przyczyna, ponieważ proces ten jest obserwowany także w organizmach zdrowych kobiet.
Ocenia się, że u prawie 75% nastolatek z bólem w okolicy miednicy diagnozuje się po kilku latach występowanie endometriozy. Diagnostyka jest trudna i powolna, dlatego powinno się ją rozpocząć zaraz po zaobserwowaniu pierwszych niebezpiecznych objawów. Dzięki temu można uniknąć późniejszych problemów z zajściem w ciążę i znacznie poprawić komfort życia kobiety.
Program leczenia i profilaktyki lekarz ustala indywidualnie – zazwyczaj jest to terapia hormonalna, która ma na celu łagodzenie choroby i zmniejszenie najbardziej dokuczliwych objawów. W określonych sytuacjach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Na ten moment nie opracowano w pełni skutecznego leczenia przyczynowego. Jeżeli podejrzewasz, że Twoje objawy związane są z występowaniem endometriozy, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj konieczne badania. Nie działaj na własną rękę – w razie wątpliwości możesz skorzystać z porady specjalisty, który pomoże ustalić odpowiednie postępowanie i przyspieszy diagnostykę.
Bibliografia:
- Andrzej Bacz, Endometrioza, Medycyna Praktyczna – dla Pacjentów, Choroby od A do Z, Kraków 2017.
- Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekologia Polska 2012, 83, 871-876.
- Katarzyna Gustavsson, Urszula Ziętalewicz, Paula Pyrcz, Wpływ endometriozy i metod jej leczenia na jakość życia i funkcjonowanie seksualne kobiet – przegląd najnowszych badań, 2017.
- https://www.researchgate.net/publication/319310683
