Głuchota – co ją powoduje i jak sobie z nią radzić?

Głuchota, określana jako poważne zaburzenie słuchu, może znacząco wpływać na jakość życia osoby dotkniętej tym schorzeniem. Sprawdź, jakie są jej przyczyny i w jaki sposób się ją diagnozuje. Przeczytaj, jakie są rodzaje głuchoty oraz różnice między głuchotą a niedosłuchem.

Czym jest głuchota?

Głuchota to stan, w którym osoba doświadcza znacznego ograniczenia zdolności słyszenia, co może prowadzić do całkowitej utraty słuchu w jednym lub w obu uszach. W przeciwieństwie do niedosłuchu, który oznacza częściową utratę zdolności słyszenia, głuchota jest bardziej zaawansowanym stanem, który wymaga interwencji medycznej.

Rodzaje głuchoty

Głuchota może być klasyfikowana na różne sposoby, w tym według przyczyny, stopnia nasilenia czy momentu wystąpienia. Najczęściej wyróżnia się takie rodzaje głuchoty:

• Głuchota wrodzona – występuje od urodzenia, często spowodowana jest czynnikami genetycznymi lub problemami w trakcie ciąży.
• Głuchota nabyta – rozwija się w ciągu życia, najczęściej w wyniku urazów, infekcji lub narażenia na hałas.
• Głuchota przewodzeniowa – związana z problemami w przewodzeniu dźwięków do ucha wewnętrznego.
• Głuchota odbiorcza – spowodowana uszkodzeniem komórek słuchowych w uchu wewnętrznym lub nerwów słuchowych.

Przyczyny głuchoty

Przyczyny głuchoty są różnorodne i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Wiele przypadków głuchoty wrodzonej jest związanych z mutacjami genetycznymi, które mogą wpływać na rozwój narządu słuchu.

Infekcje wirusowe i bakteryjne, takie jak różyczka, świnka czy zapalenie opon mózgowych, mogą prowadzić do uszkodzenia słuchu. Niektóre infekcje u kobiet w ciąży mają poważne konsekwencje dla rozwijającego się płodu.

Urazy głowy mogą prowadzić do uszkodzeń struktur ucha, co z kolei skutkuje niekiedy głuchotą. Zdarza się, że również urazy akustyczne, spowodowane głośnymi dźwiękami, prowadzą do trwałych uszkodzeń słuchu.

Długotrwałe narażenie na głośne dźwięki, takie jak muzyka, hałas z maszyn czy dźwięki z otoczenia, może prowadzić do uszkodzenia komórek słuchowych. To zjawisko jest szczególnie niebezpieczne w przypadku osób pracujących w głośnym środowisku.

Diagnostyka głuchoty

Diagnozowanie głuchoty odbywa się za pomocą szeregu metod i procedur, które pozwalają ocenić poziom i rodzaj utraty słuchu. Proces ten rozpoczyna wywiad medyczny. Lekarz pyta o historię pacjenta – zbiera informacje o stanie zdrowia, objawach, ewentualnych urazach, infekcjach oraz historii chorób słuchu w rodzinie. Dodatkowo zadaje pytania o czynniki ryzyka – wpływ środowiska pracy, ekspozycję na hałas.

Następnie wykonywane jest badanie fizykalne. Lekarz ogląda wnętrze ucha za pomocą otoskopu, aby sprawdzić stan błony bębenkowej oraz wykryć ewentualne problemy, takie jak nagromadzenie woskowiny, cechy stanu zapalnego czy zmiany w uchu zewnętrznym.

Kolejnym krokiem w diagnostyce głuchoty są testy słuchowe:

• Audiometria tonalna – standardowe badanie, podczas którego pacjent słucha dźwięków o różnej częstotliwości i natężeniu. Wyniki są przedstawiane w formie audiogramu, który pokazuje próg słyszenia.
• Audiometria słowna – ocena zdolności rozumienia mowy. Pacjent słucha słów wypowiadanych na różnym poziomie głośności i ma za zadanie je powtarzać.
• Impedancja akustyczna (tympanometria) – mierzy ruchomość błony bębenkowej, co może pomóc w diagnozie problemów w uchu środkowym, takich jak wysięk czy otoskleroza.
• Otoemisje akustyczne (OAE) – służą do sprawdzania funkcji ślimaka (ucho wewnętrzne). Emituje się dźwięki i mierzy reakcje ślimaka na te dźwięki.
• Rejestracja odpowiedzi pnia mózgu (ABR/BERA) – elektroencefalograficzna metoda badania reakcji mózgu na dźwięki, przydatna w diagnostyce u dzieci oraz u pacjentów z podejrzeniem uszkodzeń nerwu słuchowego.

W razie konieczności zlecane są badania obrazowe – tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Badania te mogą być wykorzystywane, jeśli istnieje podejrzenie wad anatomicznych ucha, nowotworów lub innych problemów strukturalnych. W niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy głuchota jest dziedziczna, wykonuje się badanie na głuchotę wrodzoną – genetyczne – w celu zidentyfikowania mutacji genów związanych z utratą słuchu. 

📌 Przeczytaj więcej na temat:

• Głuchota wrodzona DFNA3 badanie,
• Głuchota wrodzona DFNA9 badanie,
• Głuchota wrodzona DFNB1 badanie.

Różnice między głuchotą a niedosłuchem

Chociaż terminy „głuchota” i „niedosłuch” są często używane zamiennie, istnieją istotne różnice między nimi.

Zakres utraty słuchu

Głuchota oznacza znaczne lub całkowite ograniczenie zdolności słyszenia, podczas gdy niedosłuch odnosi się do częściowej utraty słuchu. Osoby z niedosłuchem mogą nadal słyszeć niektóre dźwięki, natomiast osoby głuche zazwyczaj mają trudności z percepcją dźwięków w ogóle.

Przyczyny

Przyczyny obu stanów mogą się pokrywać, ale głuchota często jest wynikiem bardziej zaawansowanych schorzeń lub urazów, podczas gdy niedosłuch bywa spowodowany mniej poważnymi problemami, takimi jak nadmiar woskowiny w uchu.

Leczenie

Leczenie głuchoty i niedosłuchu może się różnić. W przypadku niedosłuchu często wystarczające są aparaty słuchowe, natomiast głuchota może wymagać bardziej zaawansowanych metod, takich jak implanty ślimakowe.

Jak radzić sobie z głuchotą?

Osoby dotknięte głuchotą mogą podejmować różne kroki, aby poprawić jakość swojego życia. W przypadku głuchoty spowodowanej infekcjami ucha (np. zapalenie ucha środkowego) mogą być stosowane antybiotyki lub sterydy, niekiedy konieczne są zabiegi chirurgiczne. Aparaty słuchowe mogą znacząco poprawić zdolność słyszenia. Warto skonsultować się z audioprotetykiem, który pomoże dobrać odpowiednie urządzenie.

Głuchota może prowadzić do izolacji społecznej i problemów emocjonalnych. Wsparcie psychologiczne może pomóc w radzeniu sobie z emocjami związanymi z utratą słuchu. Osoby z głuchotą mogą korzystać z różnych form terapii, takich jak nauka języka migowego czy terapia mowy, aby poprawić swoje umiejętności komunikacyjne. Wspieranie bliskich osób głuchych w nauce języka migowego ułatwia interakcje i poprawia jakość życia.

Warto pamiętać o znaczeniu ochrony słuchu i unikaniu czynników ryzyka, aby zminimalizować ryzyko rozwoju głuchoty w przyszłości.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian