Grzybica organizmu – objawy, przyczyny, dieta. Jakie badania wykonać?

Kandydoza układowa to grzybica różnych narządów wewnętrznych, wywołana przez grzyby z rodzaju Candida spp. Objawy choroby zależą od zajętego narządu, a przyczyny związane są m.in. z obniżeniem odporności czy leczeniem innych chorób. Rokowanie w rozsianej i narządowej kandydozie jest poważne.

Grzybica organizmu – czym jest kandydoza układowa?

Najczęściej zakażenia grzybicze organizmu – grzybice organizmu powodowane są przez gatunki rodzaju Candida (60-80%) lub Aspergillus. Zakażenie przez  grzyby Candida spp., czyli kandydoza układowa, zwana także drożdżycą, może dotyczyć różnych narządów i układów. Można wyróżnić kandydozę układu sercowo – naczyniowego, kandydozę układu moczowego, kandydozę układu oddechowego, kandydozę ośrodkowego układu nerwowego, kandydozę stawów, kości i szpiku kostnego, a także kandydozę innych narządów (np. wątroby, śledziony, tarczycy, a nawet gałki ocznej). Rozsiana kandydoza zajmuje równocześnie wiele narządów, najczęściej nerki, mózg, oko czy serce. Jeśli drożdżaki są obecne jedynie we krwi, mówimy wówczas o kandydemii.

W przypadku ogólnie zdrowych osób, bez istotnie obciążających czynników, najczęstszymi typami grzybicy są natomiast grzybica pochwy, grzybica skóry czy grzybica paznokci.

Warto podkreślić, że popularne w niektórych kręgach określenie „zagrzybienie organizmu” jest określeniem niepoprawnym. Termin prawidłowy to zakażenie grzybicze. Zakażenia grzybicze dzieli się na powierzchowne (skóry i błon śluzowych) oraz głębokie, wśród których wyróżnia się zakażenia narządowe i układowe. Należy również wiedzieć, że leczenie potwierdzonej grzybicy powinno być prowadzone pod okiem lekarza.

Grzybica organizmu – jakie badania się wykonuje?

W razie podejrzenia grzybicy należy udać się do lekarza, który na podstawie Twoich objawów i stanu ogólnego, poprowadzi diagnostykę i   i zadysponuje leczenie

W przypadku podejrzenia kandydozy układowej, wykonuje się posiewy krwi, badania histologiczne, badania obrazowe czy endoskopowe, w zależności od lokalizacji przypuszczalnego zakażenia.

W przypadku grzybicy nieukładowej, np. niegroźnej grzybicy skóry (grzybicy paznokci, błon śluzowych, grzybicy stóp) czy grzybicy sromu i pochwy, najczęściej wystarcza wizyta u dermatologa lub ginekologa oraz ewentualne pobranie wymazów/zeskrobin z zajętych miejsc lub badanie wydzieliny pochwowej.

Grzybica organizmu – przyczyny

Candida spp. są powszechne w środowisku. Zasiedlają także organizm człowieka – występują na skórze, w przewodzie pokarmowym czy w narządach płciowych. Większość zakażeń Candida to zakażenia endogenne, czyli spowodowane własną florą, np. w stanach obniżenia odporności. Stany immunosupresji oraz spadek liczby neutrofilów lub zaburzenia ich funkcji predysponują więc do rozwoju grzybiczego zakażenia układowego. Wśród czynników ryzyka wyróżnia się głównie leczenie przeciwbakteryjne, chemioterapię, leczenie immunosupresyjne, rozległe oparzenia, długie utrzymywanie cewników moczowych czy wewnątrznaczyniowych, operacje chirurgiczne w obrębie brzucha i klatki piersiowej, choroby nowotworowe, marskość wątroby, dożylne stosowanie narkotyków czy zakażenie wirusem HIV z niską liczbą limfocytów CD4+. Grzybica narządowa i rozsiana to poważny stan i zazwyczaj nie rozwija się u osób ogólnie zdrowych.

Grzybica pochwy, podobnie jak, np. grzybica skóry, występuje natomiast dość powszechnie. Tak naprawdę, w ciągu całego swojego życia, większość kobiet boryka się z nią co najmniej raz. Jej rozwojowi sprzyja ciąża, otyłość, antybiotykoterapia oraz cukrzyca.

Do grzybicy skóry stóp może dojść, np. wskutek noszenia pożyczonych butów czy korzystania z publicznych pryszniców.

Grzybica organizmu – objawy

Objawy choroby zależą od zajętego narządu. Przykładowo kandydoza układu sercowo-naczyniowego może wiązać się z zapaleniem wsierdzia i mięśnia serca lub zakażeniem w pobliżu cewnika wewnątrznaczyniowego. Zapalenie płuc wywołane przez Candida objawia się kaszlem, dusznością i gorączką. Grzyby z tego rodzaju mogą prowadzić także do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia stawów czy powstania mnogich mikroropni w różnych narządach.

W przypadku grzybicy pochwy i sromu, najczęstszą dolegliwością jest dokuczliwy świąd i charakterystyczne białe, serowate upławy. Obraz kliniczny grzybicy skóry może być różny, w zależności od zajętego obszaru oraz gatunku grzyba. Można zaobserwować m.in. łuszczenie się skóry, rumieniowo-złuszczeniowe ogniska, macerację naskórka między palcami stóp, pęknięcia skóry czy zmiany na płytkach paznokci. W jamie ustnej mogą pojawić się białe naloty, których usunięcie, eksponuje czerwony rumień z nadżerkami.

Leczenie kandydozy

W wyborze leczenia grzybicy układowej, uwzględnia się nie tylko postać choroby, ale także ogólny stan zdrowia pacjenta, czynniki ryzyka oraz gatunek Candida spp. Wśród leków przeciwgrzybiczych wyróżnia się m.in. flukonazol, worykonazol, kaspofunginę, mykafunginę czy amfoterycynę B i jej pochodne.

W przypadku grzybicy pochwy i sromu, stosuje się leczenie miejscowe w postaci tabletek czy globulek dopochwowych.

Grzybica organizmu – dieta i profilaktyka

W przypadku kandydoz układowych i zakażenia narządów wewnętrznych, choroba dotyka zwykle osoby obciążone dodatkowymi poważnymi czynnikami ryzyka, którym niestety ciężko zapobiec. U niektórych osób (np. pacjentów na Oddziale Intensywnej Terapii) można rozważyć profilaktyczne stosowanie leków przeciwgrzybiczych, ale takie postępowanie budzi kontrowersje. 

Warto jednak pamiętać, że niektóre postaci grzybicy, takie jak grzybica skóry czy pochwy, występują powszechnie i w prosty sposób można zminimalizować ryzyko swojego zachorowania. Pamiętaj, by zawsze używać własnego ręcznika i przyrządów do higieny, nie pożyczaj butów, a gdy przymierzasz obuwie w sklepach, rób to w skarpetkach. Dokładnie osuszaj ciało i nie chodź na bosaka w miejscach publicznych. W przypadku antybiotykoterapii, pamiętaj o stosowaniu probiotyków. Noś luźną, oddychającą bieliznę i w odpowiedni sposób dbaj o swoje okolice intymne. Zwróć także uwagę na swój jadłospis. Warto zrezygnować lub zmniejszyć ilość spożywanych słodyczy oraz wzbogacić dietę w jogurty, kefiry czy kiszonki.

Bibliografia:

• Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020