Lamblioza – co to jest?

Lamblioza, nazywana także giardiozą, to choroba zakaźna przewodu pokarmowego o charakterze pasożytniczym. Jest ona wywoływana przez mikroskopijne pierwotniaki – ogoniastki jelitowe (Giardia lamblia). Lamblioza jest najczęściej występującym zakażeniem o charakterze pierwotniakowym na świecie, jednak większość przypadków infekcji wykrywana jest w tzw. „krajach rozwijających się”, gdzie występuje utrudniony dostęp do oczyszczonej wody pitnej. Objawy zakażenia mogą występować ze zróżnicowanym nasileniem, przy czym szacuje się, że nawet w 15% przypadków lamblioza przebiega w sposób bezobjawowy. W przypadku zauważenia charakterystycznych dolegliwości, które mogą wskazywać na rozwój lambliozy, należy zgłosić się do lekarza w celu zaplanowania właściwej diagnostyki, umożliwiającej potwierdzenie zakażenia oraz wdrożenie właściwego leczenia.

Lamblioza – przyczyny

Do zakażenia ogoniastkiem jelitowym, odpowiedzialnym za wywoływanie lambliozy, dochodzi poprzez spożycie wody zwierającej postaci przetrwalnikowe (cysty) tego pasożyta. Najczęściej związane jest to z zanieczyszczeniem wody poprzez fekalia osoby lub zwierzęcia będącego nosicielem tego pasożyta, co może dotyczyć m.in. jezior, rzek lub studni przydomowych. Jest to tzw. droga fekalno-oralna transmisji choroby.

Po spożyciu cyst lamblii, pod wpływem kwasu solnego obecnego w żołądku dochodzi do ich przeobrażenia do aktywnej postaci pasożyta – trofozoitu. Formy te  przemieszczają się  wzdłuż układu pokarmowego do jelita cienkiego, gdzie część z nich przylega do wewnętrznej błony śluzowej dwunastnicy i jelita czczego, odżywia się i namnaża. Prowadzi to do uszkodzeń kosmków jelitowych i rozwoju zaburzeń wchłaniania substancji odżywczych przyjmowanych wraz z pożywieniem. Część z nieprzytwierdzonych trofozoitów lamblii po wpływem  kwasów żółciowych obecnych w jelicie ponownie przekształcana jest do postaci cyst i wydalana wraz z kałem.

Lamblioza – objawy

Najczęściej pierwsze dolegliwości chorobowe w przebiegu lambliozy uwidaczniają się ok. 9 do 15 dni od momentu zakażenia. Mogą one przebiegać ze zróżnicowanym nasileniem i najczęściej obejmują objawy takie jak:

• Wzdęcia,
• Bóle brzucha najczęściej po jedzeniu,
• Utrata apetytu,
• Wodnista, cuchnąca biegunka,
• Uczucie skurczów jelit,
• Nudności,
• Wymioty,
• Gorączka o nieznacznym nasileniu.

Lamblioza, w zależności od stopnia nasilenia procesu chorobowego oraz jego lokalizacji w układzie pokarmowym może także zwiększać ryzyko rozwoju zapalenia pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych – należy szczególnie mieć to na uwadze osób z dodatkowymi czynnikami ryzyka rozwoju tych schorzeń.

Objawy u dorosłych zazwyczaj nie stanowią poważnego zagrożenia dla ich ogólnego stanu zdrowia, jednak u dzieci intensywne biegunki o podłożu infekcyjnym mogą w krótkim czasie prowadzić do rozwoju groźnych powikłań, jak m.in. odwodnienie oraz zaburzenia elektrolitowe. Z tego powodu nigdy nie należy ignorować występowania powyższych symptomów u dziecka i należy niezwłocznie skonsultować je z lekarzem.

Lamblioza może przybierać zarówno postać ostrą, jak i przewlekłą. Postać ostra zazwyczaj trwa od 2 do 4 tygodni i posiada charakter samoograniczający. Charakteryzuje się występowaniem większości opisanych powyżej objawów. W niektórych przypadkach, bez zastosowania właściwego leczenia może przejść w postać przewlekłą.

Przewlekła postać lambliozy zazwyczaj związana jest z długotrwałą obecnością słabo nasilonych dolegliwości chorobowych, z których najczęściej występuje okresowo nawracająca tłuszczowa biegunka. Dodatkowo, z czasem może dojść do utraty masy ciała oraz innych objawów wynikających z zaburzonego wchłaniania w jelicie cienkim. U dzieci może to skutkować zahamowaniem wzrostu oraz rozwojem objawów niedożywienia.

Lamblioza – kiedy wykonać badania?

Przeprowadzenie badań w kierunku lambliozy zalecane jest osobom, u których występują charakterystyczne objawy mogące wskazywać na zakażenie ogoniastkiem jelitowym. Warto także rozważyć przeprowadzenie testów diagnostycznych w przypadku występowania czynników ryzyka sprzyjających zakażeniu lamblią, takich jak m.in.:

• Praca z małymi dziećmi (np. w żłobku),
• Bliski kontakt z osobą zakażoną lamblią,
• Podróże w rejony ze słabo rozwiniętą infrastrukturą sanitarną,
• Korzystanie z publicznych basenów oraz kąpiele w rzekach i jeziorach,
• Zaburzone funkcjonowanie układu odpornościowego.

Lamblioza – jakie badania?

Podstawowym badaniem diagnostycznym w kierunku lambliozy jest mikroskopowe badanie próbki kału, które ma na celu wykrycie obecnych tam cyst. Ze względu na okresowy charakter wydalania pasożyta zaleca się przeprowadzenie badania na podstawie kilku próbek (optymalnie co najmniej trzech), pobranych w odpowiednich odstępach czasowych. Dodatkowo możliwe jest wykonanie badania kału, które polega na wykrywaniu w nim charakterystycznych antygenów (białek) ogoniastka jelitowego z wykorzystaniem metody ELISA lub immunofluorescencji. Skuteczne jest także przeprowadzenie badania PCR, które umożliwia wykrycie DNA organizmu chorobotwórczego w kale pacjenta.

Badanie z krwi, wykorzystywane do rozpoznawania lambliozy polega na pomiarze stężeń charakterystycznych przeciwciał klasy IgM oraz IgG skierowanych przeciwko lamblii. Wykrycie ich we krwi pacjenta potwierdza, że miał on w przeszłości kontakt z omawianym pasożytem, jednak nie umożliwia rozpoznania aktywnej postaci choroby, przez co nie jest wystarczające do postawienia rozpoznania lambliozy.

Leczenie lambliozy

Leczenie lambliozy obejmuje postępowanie objawowe nakierunkowane na łagodzenie symptomów i zmniejszenie nasilenia dolegliwości chorobowych. Leczenie przyczynowe polega na wdrożeniu farmakoterapii z wykorzystaniem właściwych leków przeciwpasożytniczych i chemioterapeutyków. Plan leczenia każdorazowo musi zostać uzgodniony z lekarzem, gdyż dokładnie stosowane substancje lecznicze i ogólne postepowanie zależy od wielu czynników, m.in. dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta oraz przyjmowanych na stale leków.