Męty w oku – czym są? Skąd się biorą?

Latające muszki, mroczki przed oczami to inne określenia mętów w oku. Pacjenci opisują je jako ruchome cienie o nieregularnej strukturze i brzegach, widoczne przed oczami. To dość częsta przypadłość, która polega na gromadzeniu się w ciele szklistym różnych substancji. Poznaj możliwe przyczyny mętów w oku i dowiedz się, co widzi Pacjent.

Co to są męty w oku?

Męty w oku to zwyczajowe określenie stosowane dla mętów ciała szklistego. Przypadłość ta charakteryzuje się gromadzeniem w ciele szklistym substancji o różnym stopniu przezroczystości, grubości, ruchomości i gęstości. Ciało szkliste to struktura budująca oko, która nadaje kształt i chroni siatkówkę. Ciało szkliste ma postać galaretowatej substancji, wypełniającej tylną część gałki ocznej. Mętom często towarzyszą: rozwodnienie ciała szklistego, zmniejszenie jego objętości, zapadnięcie się i tylne odłączenie. Ze względu na to, że męty powstają z tkanek wewnątrzgałkowych, nie są rozpoznawane jako obce przez układ immunologiczny oka, a w związku z tym rzadko dochodzi do ich wchłonięcia.

Przeczytaj także: Przekrwione oczy – poznaj możliwe przyczyny i dowiedz się, jak zapobiegać

Przyczyny powstania mętów w oku

Do powstania mętów w oku może dojść na etapie rozwoju płodowego – mają one wówczas charakter wrodzony. Niekiedy pojawiają się na skutek zmian degeneracyjnych w obrębie ciała szklistego lub siatkówki – mają one wtedy charakter nabyty. 

Męty oka widziane od urodzenia są pozostałościami włókien organicznych powstałych podczas rozwoju embrionalnego. W przypadku zmian o charakterze nabytym, są to produkty przemiany materii, których komora wypełniona przez ciało szkliste nie jest w stanie odpowiednio szybko usunąć. Do powstania mętów oka prowadzić mogą również zaburzenia metabolizmu kolagenu lub komórek siatkówki, denaturacja białek ciała szklistego, zanik kwasu hialuronowego pokrywającego włókna kolagenowe. Przypadłość ta może być też związana z nieprawidłowym stanem powierzchni szklistkowo-siatkówkowej czy aktywacją indukowanych światłem procesów utleniania. 

W sposób szczególny do powstawania mętów w oku predysponowane są osoby:

• krótkowzroczne, zwłaszcza z krótkowzrocznością degeneracyjną, 
• zmagające się z jaskrą lub zaćmą, 
• chore na cukrzycę, 
• po urazie mechanicznym gałki oka, 
• po stanie zapalnym wewnętrznych warstw gałki ocznej, 
• w podeszłym wieku (liczba mętów oka rośnie z wiekiem). 

Zmętnienia mogą być także objawem tylnego odłączenia ciała szklistego, sugerują ponadto występowanie dziedzicznych zwyrodnień szklistkowo-siatkówkowych. Niewielkie męty na oku mogą się pojawić także u osób po zabiegach LASIK w wyniku ssącego działania mikrokeratomu i przeciągnięcia obwodowych zmętnień do osi widzenia.

Przeczytaj także: Wylew w oku – co robić? Poznaj przyczyny wylewu krwi do oka

Męty w oku – objawy towarzyszące

Męty w oku to przezroczyste, dobrze odgraniczone zmiany, które mogą mieć różny kształt – nitek, piorunów, kropek, cieni, zmarszczek, pajęczyn. Obserwuje się je głównie w czasie patrzenia na jasne tło (np. niebo, wodę) lub monitor komputera z przymrużonymi oczami. Pacjenci skarżą się na nie częściej w słoneczne dni lub w oświetlonych pomieszczeniach. W jasne dni męty widoczne są nawet przy zamkniętych oczach. 

Zmiany te podążają za ruchami oka. Znajdują się w odległości 0,5-3,0 mm od siatkówki. Najczęściej umiejscawiają się w środkowym polu widzenia. Wówczas ich obecność może rozpraszać, utrudniać skupienie się i powodować dyskomfort psychiczny. Chorzy zazwyczaj zgłaszają trudności podczas czytania, oglądania telewizji czy prowadzenia samochodu i przy pracy przed komputerem. 

Niekiedy w badaniu okulistycznym stwierdza się przejściowe obniżenie ostrości wzroku. U niektórych osób męty oka dają o sobie znać raz na jakiś czas, inni widzą je ciągle, a są też osoby, które mają męty oka od urodzenia. Zazwyczaj nie wymagają one leczenia, jednak przy dużej wrażliwości Pacjenta na te zmiany, które utrudniają patrzenie, przeprowadzony zostaje specjalny zabieg. Na to, jak ciężkie będą dolegliwości, wpływa wiele czynników, w tym gęstość i wielkość mętów, odległość od osi widzenia, szerokość źrenicy, odległość od siatkówki, poziom niepokoju Pacjenta.

Sprawdź też: Ból gałki ocznej – co go może powodować?

Jak zdiagnozować męty w oku?

Pacjent podejrzewający u siebie męty oka powinien zgłosić się do okulisty. Lekarz rozpocznie diagnostykę od szczegółowego wywiadu medycznego. Zada Pacjentowi pytania, m.in. na temat:

• częstotliwości występowania mętów, 
• rodzaju widzianych mętów, 
• okoliczności nasilenia się objawów,
• wpływu objawów na codzienne życie; 
• chorób towarzyszących; 
• prowadzonego stylu życia; 
• obciążeń rodzinnych. 

Następnie przejdzie do badania okulistycznego, zmierzy ostrość wzroku, ciśnienie wewnątrzgałkowe i wykona badanie w lampie szczelinowej, do którego konieczne jest zaaplikowanie Pacjentowi kropli rozszerzających źrenicę. Diagnostyka może zostać rozszerzona o:

• OCT (optyczna koherentna tomografia dna oka) – może uwidocznić zagęszczenia ciała szklistego położone blisko siatkówki, służy do rozpoznania tylnego odłączenia ciała szklistego;
• badanie z wykorzystaniem specjalnej soczewki z lusterkiem uwidoczniającym maksymalnie obwodową część siatkówki;
• ultrasonografię – ciało szkliste trudno jest uwidocznić w USG z uwagi na jego strukturę, męty oka opisywane są jako hiperechogenne, drobne struktury w żelu ciała szklistego.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian