Migrena u dzieci i nastolatków – jak ją rozpoznać i pomóc dziecku?

Migrena kojarzy się głównie z dorosłymi, jednak coraz częściej diagnozowana jest także u dzieci i nastolatków. Ból głowy spowodowany migreną może być niezwykle uciążliwy, a nierozpoznanie tego schorzenia może prowadzić do niewłaściwej opieki nad młodymi pacjentami. Warto dowiedzieć się więcej o tym, jak rozpoznać migrenę u dzieci i nastolatków, co ją wywołuje i jak pomóc dziecku. W poniższym wpisie postaramy się przybliżyć najważniejsze informacje na ten temat.

Co to jest migrena?

Migrena to przewlekła choroba neurologiczna, charakteryzująca się nawracającymi atakami silnego bólu głowy, który może być jednostronny i pulsujący. U dzieci napady mogą być krótsze, ale równie uciążliwe i negatywnie wpływające na jakość życia. Migrenie często towarzyszą takie objawy jak nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło (światłowstręt) i dźwięki (fonofobia). W niektórych przypadkach migrena poprzedzona jest tzw. aurą, czyli objawami neurologicznymi, np. zaburzeniami widzenia czy mrowieniem kończyn, które pojawiają się na krótko przed bólem głowy. 

Jak często migrena dotyka dzieci?

Migrena może wystąpić na każdym etapie życia. Dotyka ok. 14,7% światowej populacji, będąc trzecią najczęstszą chorobą. Schorzenie to pojawia się nawet u 7,7% dzieci i młodzieży na całym świecie, a jego częstość wzrasta z wiekiem. Wśród nastolatków choroba ta staje się bardziej powszechna u dziewcząt, co wiąże się z wejściem w okres dojrzewania i zmianami hormonalnymi. Migrena może prowadzić do znacznego ograniczenia codziennej aktywności, a także negatywnie wpływać na wyniki w nauce i ogólne samopoczucie.

Migrena u dzieci – przyczyny 

Przyczyny migreny, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, nie są do końca poznane. Wiadomo jednak, że dużą rolę odgrywają geny – dzieci, których rodzice cierpią na migrenę, są bardziej narażone na rozwój tego schorzenia. Na wystąpienie migreny wpływają również zaburzenia funkcji mózgu, zwłaszcza w zakresie przekazywania sygnałów nerwowych. Nie bez znaczenia są także zmiany w naczyniach krwionośnych mózgu, które mogą wywoływać migrenowe bóle głowy.

Migrena u dzieci i nastolatków – objawy

Objawy migreny u dzieci i nastolatków mogą różnić się w zależności od wieku. 

• U dzieci migrena często manifestuje się nie tylko bólem głowy, ale także takimi objawami jak bladość skóry, nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło i dźwięki. Często migreny mogą być związane z bólami brzucha (migrena brzuszna), a atak bólu może trwać krócej niż u dorosłych.
• U nastolatków objawy przypominają te obserwowane u dorosłych, czyli silny, pulsujący ból głowy, zwykle po jednej stronie, któremu towarzyszą nudności, wymioty oraz nadwrażliwość na światło i hałas.

W obydwu grupach wiekowych mogą występować także zaburzenia widzenia, np. mroczki przed oczami.

Migrena u dzieci i nastolatków – jak rozpoznać?

Ból głowy może występować nawet u małych dzieci, co czasami sprawia trudności diagnostyczne. Dzieci zaczynają zgłaszać ból głowy w wieku 3-5 lat, natomiast między 5. a 8. rokiem życia są w stanie go zlokalizować. Dopiero w 9. roku życia mogą precyzyjnie opisać swoje dolegliwości. U młodszych pacjentów ból głowy można rozpoznać na podstawie obserwacji zachowania dziecka, towarzyszących objawów (takich jak wymioty) i wyników badań neurologicznych.

Jakie są czynniki wyzwalające napady migrenowe?

Napady migrenowe mogą być wywoływane przez różnorodne czynniki, które warto monitorować, aby ograniczyć częstotliwość ataków. Do najczęstszych wyzwalaczy migreny u dzieci należą: 

• Stres i napięcie emocjonalne – stres związany ze szkołą, relacjami rówieśniczymi czy wydarzeniami rodzinnymi często wywołuje migrenę.
• Zmiany w nawykach żywieniowych – pomijanie posiłków, spożywanie produktów zawierających duże ilości cukru, kofeiny lub sztucznych dodatków może wywołać atak.
• Brak snu lub jego nadmiar – zarówno niedobór snu, jak i zbyt długi sen mogą prowadzić do migreny.
• Zmiany hormonalne – u nastolatek migreny mogą być powiązane z cyklem menstruacyjnym.
• Bodźce zewnętrzne – intensywne światło, głośne dźwięki, silne zapachy lub zmiany pogody również mogą wywołać napad migrenowy.
• Intensywny wysiłek fizyczny – po zwiększonej aktywności fizycznej może wystąpić ból głowy. 

📌 To może Cię zainteresować: Refluks u dziecka – przyczyny, objawy i wpływ diety na dolegliwości

Migrena u dzieci – jak leczyć?

Terapia migreny u dzieci i nastolatków obejmuje:

• Zmiany w stylu życia – regularny sen, odpowiednia dieta i unikanie wyzwalających migrenę czynników mogą znacznie zmniejszyć częstotliwość napadów.
• Farmakoterapię – w przypadkach silnych bólów głowy lekarz może zalecić leki przeciwbólowe (np. ibuprofen, paracetamol) lub specjalistyczne leki migrenowe (np. tryptany). Ważne jest, aby leki były stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza, aby uniknąć skutków ubocznych.
• Techniki relaksacyjne – nauka metod relaksacji, takich jak medytacja, oddech głęboki czy joga, może pomóc dzieciom radzić sobie z napięciem i stresem, które często wywołują migreny.
• Psychoterapię – w przypadkach, gdy migreny są silnie powiązane ze stresem emocjonalnym, pomocne może być wsparcie psychologiczne, które pomoże dziecku lepiej radzić sobie z trudnymi sytuacjami.

Migrena u dzieci – dieta

W przypadku dzieci cierpiących na migreny zazwyczaj rekomenduje się dietę lekkostrawną, ograniczającą nadmiar węglowodanów. Ważne jest także, aby posiłki były mniejsze, ale częstsze, co może pomóc w utrzymaniu stabilnego poziomu energii i zmniejszeniu ryzyka napadu migreny, związanego np. z głodem lub spadkiem poziomu glukozy we krwi.

Kluczowe elementy diety to:

• Zwiększenie spożycia wody, która pomaga w nawodnieniu organizmu. 
• Unikanie wysoko przetworzonej żywności, zawierającej dużo soli i cukrów, które mogą nasilać objawy migreny.
• Włączenie do codziennego menu świeżych warzyw i owoców, które dostarczają niezbędnych składników odżywczych. 

Ważne jest również prowadzenie dziennika żywieniowego, aby móc zidentyfikować pokarmy wyzwalające ataki migreny. 

Dieta eliminacyjna a migreny 

Istnieje wiele potencjalnych wyzwalaczy ataków bólu głowy, w tym niektóre pokarmy czy napoje. Należy zwrócić uwagę na spożycie produktów bogatych w tyraminę, takich jak dojrzałe sery (np. cheddar, brie), fermentowane wędliny (np. salami), orzechy czy czekolada, które mogą nasilać objawy migreny. Nie ma jednak jednoznacznych wyników wiarygodnych badań naukowych, prowadzonych na szeroką skalę, potwierdzających szkodliwość innych pokarmów. Oznacza to, że reakcja na żywność może być indywidualna i zależna od dziecka.

Z tego powodu zaleca się odstawienie „podejrzanego” pokarmu na pewien czas i obserwację, czy jego eliminacja wpływa na zmniejszenie częstości występowania migren. Istnieją również specjalistyczne testy, np. myfoodprofile, które umożliwiają pominięcie etapu prób i błędów. Wynik badania myfoodprofile wskaże potencjalne wyzwalacze migreny poprzez analizę reakcji organizmu nawet na ponad 200 różnych produktów spożywczych z jednej próbki krwi. Dzięki temu rodzice mogą lepiej zrozumieć, jakie nawyki żywieniowe sprzyjają atakom migreny u ich dzieci, i zmienić jadłospis w odpowiedni sposób. Warto pamiętać, że każda dieta, zwłaszcza eliminacyjna, powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka i skonsultowana z profesjonalistą, aby uniknąć niedoborów składników odżywczych.

📌 Przeczytaj: Dieta eliminacyjna, czyli jaka? Na czym polega ten sposób żywienia

Podsumowanie

Napady migrenowe mogą być wywoływane przez różnorodne czynniki, które warto monitorować, aby ograniczyć częstotliwość dokuczliwych ataków. Warto zwrócić uwagę na nawyki żywieniowe, styl życia oraz czynniki środowiskowe, które mogą wpływać na występowanie migren. Regularne konsultacje z lekarzem i stosowanie się do zaleceń dotyczących diety i stylu życia mogą znacząco poprawić samopoczucie dzieci i nastolatków cierpiących na migrenę.

Autor: mgr inż. Aleksandra Świgut, Dział Informacji Naukowej, EUROIMMUN Polska Sp. z o.o.