Poród pośladkowy – co warto wiedzieć?

Poród pośladkowy to taki, w którym dziecko rodzi się skierowane nóżkami lub pośladkami do kanału rodnego kobiety. Fizjologicznie dziecko powinno być ustawione do kanału rodnego swoją główką. Większość dzieci obraca się główką do przodu około 36. tygodnia ciąży, jednak około 3-5% kobiet z ciążą donoszoną (w terminie tj. 37-40 tydzień ciąży) rodzi dziecko w ułożeniu pośladkowym. Ze względu na wyższy niż przeciętny wskaźnik możliwych powikłań u dziecka, porody pośladkowe są ogólnie uważane za związane z większym ryzykiem. Co ciekawe porody pośladkowe występują również u innych ssaków, takich jak psy i konie.

Co to jest poród pośladkowy? 

Poród pośladkowy to sytuacja, w której dziecko w macicy układa się tak, że jego pośladki lub nóżki kierują się ku kanałowi rodnemu zamiast główki. Poród pośladkowy to szczególne wyzwanie zarówno dla matki, jak i dla zespołu medycznego, ponieważ wymaga odpowiedniej diagnozy oraz decyzji dotyczącej sposobu porodu. Większość dzieci w położeniu pośladkowym rodzi się poprzez cesarskie cięcie, ponieważ jest ono powszechnie uznane przez położników za bezpieczniejsze, niż poród drogami natury. W związku z tym ważne jest, aby zrozumieć, jakie strategie mogą pomóc w przygotowaniu się do takiego porodu, jakie techniki medyczne mogą być używane, jakie alternatywy istnieją oraz jakie są potencjalne komplikacje i długoterminowy wpływ na rozwój dziecka.

W położeniu pośladkowym wyróżnia się trzy główne typy:

• Położenie pośladkowe zupełne – pośladki i nóżki dziecka znajdują się blisko kanału rodnego, dziecko jakby „siedzi” z nóżkami ugiętymi w kolanach.
• Położenie pośladkowe niezupełne (pośladkowe czyste) – do kanału rodnego przodują pośladki, a nóżki są uniesione ku górze.
• Położenie stópkowe – jako pierwsze w kanale rodnym znajdują się stopy dziecka.

Nie zawsze wiadomo, dlaczego dziecko jest ułożone pośladkowo. Oto kilka czynników, które mogą mieć wpływ na ułożenie pośladkowe płodu:

• Jest to ciąża bliźniacza lub inna mnoga.
• Jest to druga lub kolejna ciąża.
• Ilość płynu owodniowego jest zbyt mała, lub jest go zbyt wiele.
• Macica ma pewne nieprawidłowości w budowie. Może to być spowodowane przez guzy, takie jak mięśniaki, przegrodę macicy lub inne schorzenia (wrodzone lub nabyte).
• Łożysko pokrywa całą szyjkę macicy lub jej część (łożysko przodujące).
• Dziecko rodzi się wcześniakiem. Oznacza to, że mogło jeszcze nie obrócić się do pozycji główkowej.
• Płód ma schorzenie (np. związane z pracą mięśniową), które powoduje, że nie obraca się główką w dół.

📌 Sprawdź e-Pakiet badania 3 trymestr ciąży.

Poród pośladkowy – jak wygląda i jaki jest jego przebieg?

W przypadku położenia pośladkowego sposób prowadzenia porodu zależy od kilku czynników, takich jak: stan zdrowia matki i dziecka, wielkość płodu, waga, a także doświadczenie personelu medycznego. Poród pośladkowy może odbyć się drogą naturalną lub poprzez cesarskie cięcie.

• Poród naturalny – w sytuacji, gdy nie ma przeciwwskazań, możliwe jest prowadzenie porodu siłami natury. Jest to jednak bardziej skomplikowany proces niż w przypadku położenia główkowego, ponieważ główka dziecka – jako największa część ciała – rodzi się na końcu, co stwarza ryzyko powikłań. Poród pośladkowy siłami natury wymaga precyzyjnego monitorowania i nadzoru. 

Kluczowe etapy to:

• Etap I – rozwieranie szyjki macicy: Przebiega jak w standardowym porodzie naturalnym, jednak dokładnie monitoruje się postęp dziecka w kanale rodnym.
• Etap II – urodzenie pośladków i tułowia: Pośladki wychodzą jako pierwsze, a lekarz lub położna dbają o prawidłowe ułożenie dziecka i kontrolują poród.
• Etap III – urodzenie główki: To najbardziej krytyczny moment porodu, ponieważ istnieje ryzyko zatrzymania główki w kanale rodnym, co wymaga szybkiej interwencji.

• Cesarskie cięcie – ze względu na bezpieczeństwo matki i dziecka, cesarskie cięcie jest zalecane w większości przypadków położenia pośladkowego, szczególnie jeśli istnieje ryzyko komplikacji. W jego przypadku poród przebiega standardowo: dziecko zostaje wyjęte przez nacięcie macicy i jamy brzusznej.

📌 Sprawdź także: Ile trwa połóg? Jak zmienia się ciało i jego funkcjonowanie?

Poród pośladkowy – powikłania i zagrożenia 

Poród pośladkowy niesie ze sobą zwiększone ryzyko powikłań, zarówno dla matki, jak i dziecka. Do najczęstszych należą:

• Niedotlenienie dziecka – wynika z trudności w urodzeniu główki, która rodzi się jako ostatnia.
• Uszkodzenia mechaniczne – ryzyko złamań u dziecka, zwichnięcia stawów biodrowych lub urazów splotu barkowego.
• Zablokowanie główki – główka może utknąć w kanale rodnym, co jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
• Krwawienia u matki – w wyniku urazów dróg rodnych podczas porodu.

Poród naturalny a położenie pośladkowe

Poród pośladkowy jest niefizjologiczną formą porodu, która wymaga starannego zaplanowania i przygotowania. Właściwe strategie przygotowawcze, odpowiednie techniki medyczne oraz dobrze przemyślane alternatywy mogą pomóc w minimalizowaniu ryzyka i poprawie bezpieczeństwa zarówno matki, jak i dziecka. W każdym przypadku kluczowe jest indywidualne podejście i bliska współpraca z doświadczonym zespołem medycznym. Regularne monitorowanie i ocena postępu porodu oraz zastosowanie najnowszych metod i technologii medycznych mogą znacząco wpłynąć na przebieg i bezpieczeństwo porodu pośladkowego.

Podsumowanie – FAQ

1. Czy istnieją strategie, które mogą pomóc w przygotowaniu się do porodu pośladkowego?

Tak, istnieje kilka strategii, które pozwalają lepiej przygotować się do porodu pośladkowego, zwłaszcza jeśli obrót dziecka na główkę nie jest możliwy lub nie przynosi efektu. Kluczowe jest mentalne i fizyczne przygotowanie matki, a także współpraca z zespołem medycznym. Przyszła mama powinna skonsultować się z lekarzem oraz położną, aby szczegółowo omówić przebieg porodu pośladkowego. Warto dowiedzieć się, jakie są etapy tego porodu, jakie mogą pojawić się trudności oraz jakie kroki podejmie zespół medyczny. Wiedza ta pozwala zmniejszyć stres i niepewność. Podobnie jak przy tradycyjnym porodzie naturalnym, ćwiczenia oddechowe i techniki relaksacyjne pomagają w kontrolowaniu bólu i napięcia w trakcie porodu. Skupienie na oddechu pozwala lepiej współpracować z położną i lekarzem. Ważne jest również, aby wybrać placówkę, która ma doświadczenie w prowadzeniu porodów pośladkowych. Warto dowiedzieć się, czy szpital dysponuje zespołem specjalistów przygotowanych do przeprowadzenia zarówno porodu naturalnego, jak i cesarskiego cięcia w przypadku komplikacji. Dodatkowo umiarkowane ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy, jak joga prenatalna czy delikatne ćwiczenia na piłce, mogą poprawić elastyczność ciała i przygotować organizm do porodu. Dodatkowe strategie przygotowawcze dotyczą próby zmiany położenia dziecka: jeśli poród jeszcze się nie rozpoczął, lekarz może zaproponować zewnętrzny obrót główką do dołu (przeprowadzany pod kontrolą USG). Można również spróbować naturalnych metod, takich jak przyjmowanie pozycji kolankowo-łokciowej czy tzw. brytyjskiego mostu (leżenie z biodrami uniesionymi ku górze), które czasami pomagają dziecku obrócić się samodzielnie.

Dla wielu kobiet poród pośladkowy wiąże się z dodatkowym stresem. Rozmowa z położną lub specjalistą psychologicznym może pomóc Ci w mentalnym przygotowaniu do wyzwań związanych z tym typem porodu.

2. Czy techniki medyczne, takie jak stosowanie specjalnych narzędzi, mogą pomóc w porodzie pośladkowym?

Tak, w niektórych przypadkach w trakcie porodu pośladkowego stosuje się specjalne narzędzia medyczne, takie jak kleszcze położnicze lub próżniociąg. Narzędzia te są używane rzadko i tylko w sytuacjach wymagających pilnej interwencji, np. gdy występuje ryzyko zablokowania główki dziecka. W takim przypadku kleszcze pomagają w delikatnym wydobyciu główki, minimalizując ryzyko urazu. Jednak bardziej powszechnym podejściem są techniki ręczne, które stosuje doświadczony zespół medyczny. Jednym z kluczowych manewrów jest manewr Mauriceau-Smelliego-Veita (MSV). Polega on na kontrolowanym wydobyciu główki dziecka w położeniu pośladkowym. Inną techniką ręczną stosowaną podczas porodu pośladkowego jest manewr Brachta (bez użycia narzędzi), który polega na delikatnym unoszeniu ciała dziecka ku górze, aby główka samoczynnie przeszła przez kanał rodny.

Zastosowanie narzędzi oraz technik ręcznych wymaga dużego doświadczenia i precyzji, ponieważ ich celem jest zminimalizowanie ryzyka urazów zarówno dla matki, jak i dziecka.

3. Jakie są alternatywy dla porodu pośladkowego, jeśli dziecko nie jest w idealnej pozycji?

Najczęstszą alternatywą dla porodu naturalnego w położeniu pośladkowym jest cesarskie cięcie. Zabieg ten jest rekomendowany, gdy istnieje ryzyko powikłań, np. przy dużym płodzie, nieprawidłowym położeniu nóg dziecka lub gdy warunki anatomiczne matki utrudniają poród. Cesarskie cięcie minimalizuje ryzyko niedotlenienia i urazów mechanicznych dziecka, zapewniając bezpieczniejsze rozwiązanie ciąży.

4. Czy poród pośladkowy może wpływać na długoterminowy rozwój dziecka?

W większości przypadków poród pośladkowy nie wpływa na długoterminowy rozwój dziecka, jeśli przebiega bez powikłań. Jednak w sytuacji, gdy wystąpi niedotlenienie lub urazy mechaniczne (np. uszkodzenie splotu barkowego, złamania), może to prowadzić do trwałych konsekwencji zdrowotnych. Dlatego kluczowe jest szybkie rozpoznanie powikłań i wdrożenie odpowiedniej opieki medycznej.

5. Jakie są możliwe komplikacje dla dziecka podczas porodu pośladkowego?

Najczęstsze komplikacje to:

• Niedotlenienie – wynikające z opóźnionego urodzenia główki, która jako największa część ciała rodzi się na końcu.
• Urazy mechaniczne – złamania kości udowej, zwichnięcie stawów biodrowych, uszkodzenia splotu barkowego.
• Zablokowanie główki – może prowadzić do ostrej niewydolności oddechowej i zagrożenia życia.
• Obniżona masa urodzeniowa – często towarzyszy położeniu pośladkowemu, co zwiększa ryzyko komplikacji u noworodka.

Każdy poród pośladkowy wymaga szczególnego nadzoru, aby minimalizować te ryzyka.

Lek. Med. Katarzyna Lizak