18 maja 2022Jakie badania należy wykonać w ciąży? Ciąża to wyjątkowy czas dla każdej kobiety, pełen przygotowań i szczególnej dbałości o zdrowie. W tym okresie wykonuje się szereg badań diagnostycznych, których celem jest sprawdzenie stanu zdrowia przyszłej mamy i rozwoju dziecka. Systematyczne badania pozwalają lekarzowi prowadzącemu ciążę zbudować kompleksową historię jej przebiegu. Dzięki temu ginekolog ma stałą kontrolę nad stanem zdrowia matki i dziecka. W sytuacji zagrożenia historia badań umożliwia szybką reakcję i podjęcie odpowiednich kroków. Ministerstwo Zdrowia stworzyło kalendarz, dzięki któremu masz jasność, jak powinna wyglądać opieka medyczna podczas ciąży. Pierwsze badanie w ciąży Pierwsza wizyta u ginekologa ma sens, jeśli wynik jest dodatni, a opóźnienie miesiączki wynosi przynajmniej 2 tygodnie. Wówczas lekarz może potwierdzić, czy jest to ciąża wewnątrzmaciczna, i ocenić ilość widocznych zarodków. Jeśli w ciągu ostatnich 6 miesięcy nie miałaś wykonywanego badania cytologicznego, lekarz z pewnością postanowi je przeprowadzić. Na pierwszej wizycie ginekolog skieruje Cię na podstawowe badania krwi, a także zaznajomi z terminem badań prenatalnych. Wykonuje się je zazwyczaj między 11. a 14. tygodniem, lecz często lekarze już na początku ciąży informują o naturze ich przebiegu. Podstawowe badania z krwi w ciąży Oznaczenie grupy krwi wraz z RH oraz przeciwciał odpornościowych – pozwala na wstępną diagnostykę konfliktu serologicznego, czyli niezgodności w grupie krwi między matką a ojcem. W niektórych przypadkach w trakcie ciąży podaje się immunoglobuliny anty-D, czyli preparaty, które mają zapobiec zwalczaniu płodu przez kobiecy organizm.Poziom glukozy we krwi – badanie przeprowadza się w celu zdiagnozowania ryzyka cukrzycy. Norma poziomu cukru we krwi w ciąży jest odmienna od standardowej i wynosi 92 mg/dl (źródło).Badanie w kierunku kiły, czyli VDRL – badanie przesiewowe, które ma na celu wykrycie, często bezobjawowego zakażenia krętkami kiły. Wykonuje się je zarówno na samym początku ciąży, jak i pod jej koniec. Bakterie kiły rozprzestrzeniają się bardzo szybko w organizmie kobiecym i są bezpośrednim zagrożeniem dla dziecka.HIV, odporność na różyczkę i toksoplazmozę – wymienione infekcje mogą znacząco wpływać na przebieg samej ciąży oraz na rozwój dziecka. W pierwszych tygodniach ciąży powinnaś również rozważyć przeprowadzenie kontrolnej wizyty stomatologicznej. Badania w ciąży między 11. a 14. tygodniem Między 11. a 14. tygodniem ciąży wykonuje się pierwsze obowiązkowe badanie USG. Jego celem jest ocena rozwoju płodu i wykrycie ewentualnych wad genetycznych. Ponadto w niektórych przypadkach lekarz może zlecić test prenatalny PAPP-A. Jest to badanie nieinwazyjne, przeprowadzane z próbki krwi żylnej kobiety. Standardowo lekarze zalecają wykonanie badań prenatalnych wszystkim kobietom, jednak refundowane są one przez NFZ wyłącznie w przypadkach, gdy: kobieta ukończyła 35. rok życia;wystąpiły komplikacje przy wcześniejszych ciążach;stwierdzono aberracje, czyli mutacje, chromosomowe u matki lub ojca dziecka;stwierdzono podczas badania USG ryzyko wady płodu. Mimo że test PAPP-A jest refundowany tylko w powyższych przypadkach, lekarze zalecają, aby wykonywać go bez względu na to, czy występują ku niemu wskazania, czy nie. Koszt takiego badania w laboratorium to wydatek od 200 do 400 zł. Badania prenatalne Testem dokładniejszym niż PAPP-A jest test Sanco lub Harmony, które wykonuje się, gdy zachodzi podwyższone prawdopodobieństwo wystąpienia wad płodu. Oba te testy są nieinwazyjne, a materiał do ich wykonania pozyskuje się z próbki krwi. W obu badaniach podstawowej ocenia się ryzyko wystąpienia takich chorób, jak zespoły Downa, Edwardsa i Patau. Rozszerzona wersja pozwala wykryć zespoły Angelmana, Di George, Pradera-Willego i kociego krzyku. Test Sanco lub Harmony może być kolejnym etapem badań diagnostycznych. Test Sanco to przesiewowe badanie prenatalne, pozwalające na analizę obecnego we krwi ciężarnej materiału genetycznego płodu pod kątem obecności wad chromosomowych. Jego dokładność wynosi prawie 99%, a jego wykonanie nie stanowi żadnego zagrożenia dla matki i dziecka. Podobnym testem, o dużej dokładności w wykrywaniu wad u dziecka, jest test Harmony. Testy można wykonać od 10. tygodnia ciąży, a jego cena waha się od 1900 do 2500 zł. Badania w ciąży między 15. a 26. tygodniem Pomiędzy 15. a 20. tygodniem ciąży powinnaś wykonać morfologię krwi oraz badanie ogólne moczu, natomiast między 18. a 22. tygodniem obowiązkowe jest USG. Podczas badania ultrasonograficznego lekarz oceni, czy dziecko rozwija się prawidłowo, i oszacuje masę jego ciała. Możesz w tym samym czasie zdecydować się na badanie ultrasonograficzne 4D, dzięki któremu zobaczysz mimikę i ruchy dziecka. Na tym etapie wykonuje się również badanie w kierunku cukrzycy ciążowej, czyli doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Badania w ciąży między 27. a 32. tygodniem Między 27. a 32. tygodniem ciąży oprócz standardowego USG musisz wykonać morfologię krwi, badanie moczu i badanie przeciwciał anty-D, jeżeli istnieje ryzyko konfliktu serologicznego. Lekarz przeprowadzi również badanie położnicze wewnętrzne, pomiar masy ciała oraz ciśnienia tętniczego. Badania w ciąży między 33. a 37. tygodniem W tym okresie czekają Cię badania położnicze, które mają na celu ocenę pomiaru dna miednicy i czynności pracy serca dziecka. Dodatkowo lekarz przeprowadzi badanie ankietowe w kierunku ryzyka depresji oraz zleci dodatkową diagnostykę: antygen HBS – badanie, które pomaga wykryć, czy ciężarna jest zakażona wirusem HBV, który odpowiada za wirusowe zapalenie wątroby typu B;posiew wymazu z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców z grupy B, potencjalnie groźnych dla dziecka;morfologię krwi;badanie w kierunku wirusa HIV;ogólne badanie moczu. Niekiedy ginekolog zleca powtórne badanie w kierunku kiły i zapalenia wątroby typu C. Badania w ciąży między 38. a 39. tygodniem W 38. oraz 39. tygodniu ciąży wykonuje się ponownie standardową morfologię krwi, badanie ogólne moczu oraz ocenia się czynność serca dziecka. Kolejną wizytę musisz odbyć niezwłocznie w 40. tygodniu ciąży. Jakie badania wykonuje się przed porodem? W ostatnim tygodniu ciąży lekarz wykonuje badanie KTG, dzięki któremu specjalne czujniki mierzą liczbę uderzeń serca dziecka i napięcie mięśni macicy. Prócz KTG przeprowadzane jest badanie ultrasonograficzne. Jeśli wyniki są prawidłowe, lekarz zaleci kolejną wizytę tydzień przed porodem oraz ustali termin, w którym musisz zgłosić się do szpitala. Poród powinien się zacząć przed końcem 42. tygodnia ciąży. A: Marta Skrzypek Z: lek. Agnieszka Źędzian Bibliografia W. Sears, M. Sears, Księga ciąży, tłum.G. Chamielec, Mamania, Warszawa 2014.K. Cypryk, Cukrzyca i ciąża, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2020. H. Murkoff, W oczekiwaniu na dziecko,Wydawnictwo Rebis, Poznań, 2020.
10 maja 2022Ból nerek w ciąży – o czym świadczy? Wiele kobiet doświadcza licznych, nieprzyjemnych dolegliwości podczas ciąży. Jedną z nich jest ból pleców w okolicy nerek. O czym mogą świadczyć bolące nerki w ciąży, kiedy należy udać się do lekarza oraz jakie są możliwe przyczyny tego typu objawów? Czym jest ból nerek w ciąży? Ból nerek najczęściej rozumiany jest jako ból, który lokalizuje się w okolicy lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Charakter bólu może być dość zróżnicowany – od ostrego i kłującego po przewlekły i tępy. Lokalizacja także może różnić się pomiędzy poszczególnymi pacjentkami – niektóre kobiety będą doświadczały bólu ściśle zlokalizowanego, podczas gdy inne będą odczuwały dolegliwości bólowe rozlane na szerszym obszarze. W wielu przypadkach źródłem tego typu bólu mogą być problemy z nerkami, jednak warto pamiętać, że ból okolicy lędźwiowej pleców może także posiadać inne przyczyny. W przypadku kobiet ciężarnych jakikolwiek objawy chorobowe nigdy nie powinny być ignorowane. Dolegliwości bólowe mogą świadczyć o rozwoju procesu chorobowego, którego konsekwencje mogą dotyczyć nie tylko kobiety w ciąży, ale także jej dziecka. Z tego powodu bólu pleców w okolicy nerek każdorazowo wymaga dogłębnego zdiagnozowania – w przypadku kobiet w ciąży optymalnie przez lekarza ginekologa-położnika. Ból nerek w ciąży – jakie mogą być przyczyny? Kobiety w ciąży mogą zachorować na te same przypadłości związane z zaburzeniami pracy nerek, co pozostała część populacji. Ze względu na zmiany zachodzące w organizmie kobiety ciężarnej w tym okresie może być ona narażona na zwiększone ryzyko rozwoju określonych chorób. Jednym z tego typu schorzeń jest odmiedniczkowe zapalenie nerek. Odmiedniczkowe zapalenie nerek to choroba infekcyjna, do rozwoju której dochodzi w przypadku zakażenia układu moczowego. W ponad 80% przypadków za rozwój choroby odpowiada infekcja wywoływana przez bakterię z gatunku Escherichia coli. Wśród kobiet ciężarnych częstość odmiedniczkowego zapalenia nerek szacuje się na ok. 3% do 4%. Odmiedniczkowe zapalenie nerek to choroba groźna, która wymaga pilnego włączenia celowanego leczenia. Poza bólem w okolicy nerek do dodatkowych objawów, które mogą występować w zapaleniu nerek należą: Gorączka,Ból głowy,Nudności oraz wymioty,Uogólnione rozbicie,Dreszcze,Uczucie częstego parcia na pęcherz,Ból oraz pieczenie podczas oddawania moczu,Zmiana zabarwienia moczu. W przypadku zauważenia u siebie tego typu objawów należy czym prędzej zgłosić się do lekarza. Jednocześnie zaleca się także picie dużych ilości płynów, co dzięki zwiększonej produkcji moczu ułatwia wypłukiwanie bakterii z układu moczowego. Kolejną, względnie częstą przyczyną bólów nerki podczas ciąży jest kamica nerkowa. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do rozwoju w obrębie struktur anatomicznych nerki złogów patologicznych, które nazywane są kamieniami nerkowymi. Ich rozwój warunkowany jest zbyt wysokim stężeniem określonych substancji chemicznych w moczu, które zaczynają wytrącać się w nerkach oraz formować omawiane kamienie nerkowe. Wraz ze wzrostem ich rozmiarów mogą one utrudniać odpływ moczu lub też całkowicie blokować światło moczowodu oraz wywoływać zastój moczu. Zjawisko to, wraz z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi nazywane jest kolką nerkową. W większości przypadków objawy tego typu ustępują samoistnie, wraz z przemieszczeniem się kamienia nerkowego do pęcherza, a następnie poza organizm wraz z moczem. Warto pamiętać jednak, że występowanie tego typu dolegliwości zawsze należy skonsultować z lekarzem, gdyż mogą one świadczyć o głębiej leżącym problemie, który będzie predysponował do ponownego występowania ataków kolki nerkowej w przyszłości. Ból okolicy lędźwiowej może także występować w przypadku całkowicie zdrowych nerek. Obecność tego typu dolegliwości może wynikać z przemęczenia lub też naciągnięcia mięśni tego odcinka kręgosłupa. Zdarza się to dość często w populacji ogólnej, szczególnie wśród osób, które w niedalekiej przeszłości podnosiły coś cięższego oraz spędziły dłuższy czas w wymuszonej pozycji stojącej lub leżącej. W przypadku kobiet ciężarnych sam fakt bycia w ciąży związany jest ze zwiększonymi obciążeniami wywieranymi na odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Ból nerek w ciąży – jakie badania wykonać? W przypadku występowania ostrego bólu okolic nerek w ciąży należy czym prędzej zgłosić się do lekarza. Jest to szczególnie istotne w przypadku, gdy występują objawy dodatkowe, takie jak np. gorączka, nudności lub też zmiany koloru moczu. Poza dokładnym zebraniem wywiadu lekarskiego oraz wykonaniem badania przedmiotowego lekarza może także zadecydować o konieczności przeprowadzenia badań dodatkowych. Podstawowym testem pomocniczym w tego typu objawach jest badanie USG (ultrasonograficzne) nerek. Dzięki temu badaniu możliwe jest uwidocznienie ewentualnych złogów w obrębie nerek, zastoju moczu lub też stanu zapalnego, który wpływa na funkcjonowanie tych narządów. Lekarz może zadecydować także o konieczności przeprowadzenia badań laboratoryjnych, takich jak np. oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi lub też badanie ogólne moczu, które może zostać poszerzone o posiew moczu. Pomiar stężenia kreatyniny we krwi żylnej pozwala na ocenę przesączania kłębuszkowego w nerkach, czyli pomiar efektywności pracy nerek. Jest to podstawowy parametr, który wykorzystywany jest do oceny ogólnego stanu zdrowia układu wydalniczego, czyli nerek. Wyniki badania ogólnego moczu umożliwiają uwidocznienie charakterystycznych zmian parametrów moczu, które mogą wskazywać na rozwój stanu zapalnego, związanego np. z zakażeniem układu moczowego. Dzięki posiewowi moczu możliwe jest precyzyjne określenie czynnika etiologicznego wywołującego infekcję u danej osoby oraz dobranie optymalnego antybiotyku, który będzie jednocześnie skuteczny oraz bezpieczny dla pacjentki. W każdym przypadku leczenie oraz dokładny zakres diagnostyki dobierany jest indywidualnie przez lekarza, na podstawie dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta oraz prezentowanych przez niego objawów. Literatura: https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/lista/91393,bole-nerek-podczas-ciazy https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/120487,ostre-uszkodzenie-nerek-w-ciazy https://www.urologyhealth.org/healthy-living/urologyhealth-extra/magazine-archives/summer-2019/did-you-know-pregnancy-and-kidney-stones https://www.nct.org.uk/pregnancy/worries-and-discomforts/symptoms-watch-out-for/pyelonephritis-kidney-infection-pregnancy https://www.mamazone.pl/ciaza/bol-nerek-w-ciazy/
20 kwietnia 2022Infekcja intymna w ciąży – czy może być niebezpieczna dla dziecka? Infekcje intymne to częste dolegliwości w ciąży, wywołane zakażeniem grzybiczym lub bakteryjnym. Wymagają leczenia, ponieważ mogą być niebezpieczne dla nienarodzonego dziecka. Ważne jest, aby wiedzieć, jakie objawy powinny niepokoić i jak warto zapobiegać infekcjom. Infekcja intymna to zaburzenie mikroflory bakteryjnej pochwy. Około 90% jej naturalnego środowiska składa się z bakterii o nazwie Lactobacillus. Ich głównym zadaniem jest produkcja kwasu mlekowego, który utrzymuje odpowiednie pH pochwy i chroni ją przed infekcjami intymnymi. W ciąży, kiedy odporność organizmu jest zmieniona, a poziom hormonów gwałtownie wzrasta, produkcja kwasu mlekowego zostaje zaburzona i łatwiej dochodzi do infekcji intymnej. Czym jest infekcja intymna w ciąży? Infekcja intymna to określenie opisujące zakażenie dolnego odcinka narządów płciowych, czyli sromu, pochwy i szyjki macicy. Może zostać wywołana przez różnego rodzaju patogeny, takie jak: grzyby, bakterie, wirusy, a nawet pierwotniaki. Podczas ciąży kobiety są szczególnie narażone na infekcje intymne i związane z nimi powikłania. Wynika to z faktu, że w organizmie kobiecym zachodzi wiele zmian hormonalnych, które zaburzają pracę układu immunologicznego i prowadzą do zachwiania ekosystemu bakteryjnego oraz zmian pH pochwy. Mikroflora bakteryjna pochwy zawiera pałeczki Lactobacillus, które produkują kwas mlekowy. Ten z kolei zapewnia pH, które w pochwie nie powinno przekraczać 4,5. Jeśli jest wyższe, mogą rozwijać się wysoce patogenne bakterie. Pałeczki z rodzaju Lactobacillus produkują kwas mlekowy z glikogenu, pobieranego z komórek nabłonka pochwy. Istotne jest zatem, aby nabłonek ten był jak najlepiej odżywiony. Na to wpływają z kolei żeńskie hormony estrogeny. Najczęstszymi infekcjami intymnymi w ciąży są: bakteryjne zakażenie pochwy, zwane również waginozą bakteryjną,grzybicze zakażenie pochwy i sromu,zakażenie wirusem opryszczki,rzęsistkowica. Ze względu na wysokie ryzyko występowania infekcji, w ciąży szczególnie ważne jest, abyś zadbała o odpowiednią higienę intymną. Objawy infekcji intymnej w ciąży Sama ciąża wiąże się ze zmianą charakteru wydzieliny pochwowej, której jest znacznie więcej. Często budzi to niepokój, jednak niesłusznie. Niemniej ciąża to okres, w którym dochodzi do powszechnych infekcji układu rozrodczego ze względu na zmiany hormonalne i zmodulowaną odporność. Najczęstszą infekcją intymną w ciąży jest zakażenie grzybem Candida, czyli drożdżyca. Charakteryzuje się ono wydzieliną o serowatej konsystencji, zaczerwienieniem warg sromowych i silnym świądem. Kolejną częstą infekcją w ciąży jest bakteryjne zapalenie pochwy. Cechuje się ono wodnistą, szarą wydzieliną oraz nieprzyjemnym, rybim zapachem. Wówczas pH pochwy jest wyższe niż 5. Można ocenić je paskami dostępnymi w aptece. Rzadszą, aczkolwiek nadal występującą chorobą układu rozrodczego w ciąży, jest infekcja rzęsistkiem pochwowym. Przenosi się ona drogą płciową i charakteryzuje się bardzo obfitą, wodnistą wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu. Infekcja intymna w ciąży a bezpieczeństwo dziecka Każda infekcja intymna w ciąży powinna bezzwłocznie zostać skonsultowana z lekarzem ginekologiem, gdyż może prowadzić do groźnych powikłań. Infekcje grzybicze zwykle zwalczane są preparatami doustnymi lub globulkami dopochwowymi. Można je kupić w aptece, często bez recepty. Pomocne mogą być domowe sposoby, takie jak kąpiel z dodatkiem kory dębu lub dieta obfita w zioła przeciwgrzybicze. Najważniejsze, aby najpierw skonsultować się z lekarzem, ponieważ nieleczona grzybica pochwy może nawracać i powodować trudne do wyleczenia powikłania, które mogą być również niebezpieczne dla dziecka. Jeśli w drogach rodnych występuje stan zapalny, dziecko przechodzące przez kanał rodny będzie miało kontakt z drobnoustrojami, a to z kolei może doprowadzić do niechcianej choroby, takiej jak zapalenie płuc u nowo narodzonego malucha. Najbardziej niebezpieczne dla dziecka jest bakteryjne zapalenie pochwy. W tym wypadku konieczne jest celowane leczenie lekami na receptę. Nieleczone zapalenie bakteryjne pochwy może być przyczyną poronienia, przedwczesnego porodu, zapalenia błony śluzowej macicy i nawracającym zapaleniem dróg moczowych. Jak należy dbać o higienę intymną w ciąży? W tak wyjątkowym czasie, jakim jest ciąża, należy szczególną uwagę zwracać na higienę miejsc intymnych. Odpowiednie postępowanie nie daje gwarancji uniknięcia infekcji, ale pomoże zmniejszyć jej ryzyko. Bielizna Przede wszystkim powinnaś nosić bawełnianą bieliznę. Warto również odstawić do szafy obcisłe spodnie. Tutaj liczy się nie tylko wygoda: nosząc przewiewne ubrania, zapobiegasz wilgoci, którą patogeny uwielbiają. Kosmetyki W trakcie mycia ważne jest, abyś sięgała po odpowiednie kosmetyki skierowane do pań w ciąży. Zawierają one dodatki w postaci probiotyków i prebiotyków. Wybieraj te z kwasem mlekowym, który wspiera utrzymanie odpowiedniej flory bakteryjnej. Wkładki higieniczne W ciąży kobiety miewają upławy o różnej częstotliwości i nasileniu, które są siedliskiem bakterii. Dlatego dla własnego komfortu powinnaś nosić wkładki higieniczne. Wymieniaj je podczas każdej wizyty w toalecie, dzięki czemu skrócisz czas kontaktu bakterii z ciałem. Domowe sposoby na infekcje intymne Pamiętaj, aby każdy niepokojący objaw skonsultować z ginekologiem. Ważna jest obserwacja własnego ciała i szybkie działanie. Istnieje również kilka domowych sposobów, dzięki którym możesz zarówno zapobiec infekcjom intymnym, jak i ulżyć sobie w ich objawach. Na rozwój infekcji intymnych, również w ciąży, duży wpływ ma zła dieta. Zbyt duża ilość cukru i węglowodanów stanowi idealną pożywkę dla grzybów i bakterii. Musisz ograniczyć słodycze, pizzę czy słodkie bułki. Ponadto powinnaś wzbogacić dietę o duże ilości błonnika, świeżych warzyw i produktów kiszonych, które mają działania przeciwzapalne i zmniejszają ryzyko rozwoju infekcji. Jeśli zapalenie już się pojawi, możesz stosować kilka sprawdzonych sposobów, które przyniosą ulgę w objawach. Pamiętaj jednak, że nie mogą one zastąpić leków przepisanych przez lekarza, a jedynie ulżą Ci w cierpieniu. Doskonałym sposobem jest kąpiel z dodatkiem sody oczyszczonej. Jest ona bezpieczna, ma właściwości przeciwgrzybicze, antyseptyczne i ściągające. Wystarczy, że wsypiesz 1 łyżkę sody oczyszczonej na 1 litr wody. Kolejnym dobrym sposobem na dolegliwości intymne są nasiadówki ziołowe. To najstarsza metoda domowego leczenia zakażenia narządów płciowych. Najskuteczniejszymi ziołami są: rumianek, kora dębu, szałwia i krwawnik. Wystarczy zaparzyć 4 łyżki wybranego ziela w 2 litrach wrzątku i usiąść tak, aby parująca woda ogrzewała miejsca intymne. A: Marta Skrzypek Z: lek. Agnieszka Żędzian Bibliografia M. Gałęcka, Nawracające infekcje,Wydawnictwo Galaktyka, Łódź 2019.E. Wiełowicz, Infekcje intymne w ciąży – jak sobie z nimi radzić?, „Dobra Mama” 2019, nr 24, s. 6.G. Allain, Mikrobiom skóry, tłum. A. Weksej, Wydawnictwo Znak, Kraków 2021.
20 kwietnia 2022Na czym polega SIBO? Objawy, rozpoznanie i leczenie Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) jest stanem, kiedy w jelicie cienkim występuje zwiększona ilość bakterii. Takie zaburzenie równowagi mikrobioty w przewodzie pokarmowym występuje stosunkowo rzadko, ale może prowadzić do pogorszenia trawienia i zmniejszonego wchłaniania substancji odżywczych. Wśród czynników ryzyka SIBO wymienia się najczęściej nieprawidłowości w budowie i problemy z perystaltyką jelita cienkiego, ale także choroby ogólnoustrojowe, np. niedobory odporności. Objawy zespołu mogą dotyczyć przewodu pokarmowego oraz całego organizmu. Dowiedz się, jak można badać i leczyć SIBO. Czym jest SIBO? U osoby zdrowej w jelicie cienkim znajduje się niewielka ilość bakterii, w odróżnieniu od dobrze rozwiniętej mikrobioty końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Rozplem drobnoustrojów pochodzących z jelita grubego w wyższych partiach układu trawienia czy przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego zaburza równowagę w ustroju i prowadzi do rozwoju SIBO. Niektóre stany mogą zwiększać ryzyko wystąpienia zespołu rozrostu bakteryjnego. Należą do nich: nieprawidłowości w budowie przewodu pokarmowego, np. obecność uchyłków, zwężeń po radioterapii lub pooperacyjnych zrostów;zaburzenia perystaltyki jelit, m.in. w zespole jelita drażliwego (IBS), w przebiegu neuropatii cukrzycowej czy twardziny układowej;niedobory odporności, np. zakażenie HIV, niedobór IgA i niedożywienie znacznego stopnia;leki, a przede wszystkim opioidowe leki przeciwbólowe i preparaty hamujące wydzielanie soku żołądkowego, stosowane w chorobie wrzodowej;niektóre stany przewlekłe, np. mukowiscydoza, przewlekłe zapalenie trzustki, marskość wątroby, przewlekła choroba nerek. Objawy SIBO Dolegliwości, które mogą zgłaszać pacjenci cierpiący na SIBO, są mało charakterystyczne i często towarzyszą także innym chorobom. Najczęściej objawy zespołu rozrostu bakteryjnego dotyczą układu pokarmowego i wiążą się z upośledzeniem procesu trawienia i wchłaniania. Należą do nich: przewlekła biegunka i tzw. biegunka tłuszczowa, wynikająca z niedoborów trawiących tłuszcze soli kwasów żółciowych, rozkładanych przez nadmiar obecnych w jelicie cienkim drobnoustrojów,zaparcia, które pojawiają się na skutek upośledzenia perystaltyki jelit;ból brzucha;wzdęcia i zwiększone oddawanie gazów;uczucie pełności w jamie brzusznej;niedokrwistość megaloblastyczna widoczna w badaniach krwi, spowodowana zmniejszonym wchłanianiem witaminy B12. W zaawansowanej postaci choroby mogą dołączać kolejne dolegliwości: zmniejszenie masy ciała i niedożywienie związane z utrudnionym wchłanianiem substancji odżywczych;obrzęki wskazujące na znaczne niedobory białka, a przede wszystkim albumin;osłabienie kości spowodowane niskim poziomem wapnia i witaminy D;zmiany skórne i tzw. kurza ślepota, czyli objawy niedoboru witaminy A. Badania w diagnostyce SIBO Objawy, które towarzyszą SIBO, wymagają diagnostyki, ponieważ mogą wskazywać na poważne choroby w obrębie układu pokarmowego. Z tego powodu należy zgłosić się do lekarza, jeżeli dolegliwości utrzymują się długo lub przybierają na sile. Nie ma jednego testu, który pozwala na rozpoznanie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, ale obraz kliniczny w połączeniu z wynikami badań pomocniczych umożliwia postawienie diagnozy. Zalecenia wskazują, że warto wykonać następujące badania: badania laboratoryjne krwi, które mogą potwierdzić niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 i niedobór albumin;RTG przewodu pokarmowego z podaniem kontrastu, gdzie uwidaczniają się nieprawidłowości w budowie jelit, np. niedrożność;badanie treści pobranej z jelita cienkiego podczas endoskopii pod kątem obecności bakterii;sprawdzenie obecności tłuszczu w kale;wodorowy test oddechowy, który pozwala ocenić aktywność bakterii jelitowych. Wodór jest w organizmie człowieka wytwarzany głównie przez drobnoustroje należące do mikrobioty przewodu pokarmowego na drodze fermentacji węglowodanów. Test oddechowy w diagnostyce SIBO opiera się na pomiarach ilości wydychanego wodoru w powietrzu przed podaniem cukru oraz po spożyciu glukozy lub laktulozy. Bardzo ważne jest także wcześniejsze przygotowanie do badania. Pacjent musi być na czczo, przed testem ma unikać palenia tytoniu i ograniczyć wysiłek fizyczny. Przez cztery tygodnie przed badaniem nie powinien przyjmować antybiotyków, a przez tydzień także leków prokinetycznych i przeczyszczających. W dniu poprzedzającym test należy wykluczyć pokarmy, które podlegają fermentacji, np. cukry złożone. Leczenie SIBO Celem terapii SIBO jest przywrócenie równowagi flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym. Zespół rozrostu bakteryjnego może być spowodowany przez różne uwarunkowania. Najczęściej wyleczenie choroby podstawowej lub usunięcie czynników ryzyka umożliwia powrót do zdrowia. Warto spróbować np. zmienić lub odstawić problematyczny lek, zapewnić kontrolę cukrzycy czy skonsultować z chirurgiem możliwość zabiegowego leczenia wad budowy układu pokarmowego. Ważnym elementem terapii SIBO jest odpowiednia dieta. Leczenie żywieniowe ma na celu ułatwienie wchłaniania niezbędnych substancji odżywczych. Dobrym przykładem takiego postępowania jest stosowanie preparatów, które zawierają triglicerydy o średniej długości łańcucha, dzięki czemu organizm jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na tłuszcze. Pomocniczo można zastosować także dietę FODMAP, która opiera się na ograniczeniu fermentujących cukrów i dzięki temu zmniejsza nasilenie objawów choroby. W razie stwierdzenia niedoborów substancji odżywczych, np. witamin A, D, E i B12, należy rozpocząć ich odpowiednią suplementację. Bardzo pomocna w planowaniu leczenia żywieniowego jest konsultacja dietetyka, który pomoże dostosować zalecenia do trybu życia, nawyków i możliwości pacjenta. Podstawą leczenia SIBO jest stosowanie antybiotyków. Schemat terapii powinien być ustalony przez lekarza indywidualnie i obejmować leki aktywne wobec tlenowych i beztlenowych bakterii Gram-ujemnych, obecnych w przewodzie pokarmowym. Najczęściej stosuje się rifaksyminę, a kuracja trwa minimum 7 dni, jednak może zostać przedłużona, jeżeli wymaga tego stan pacjenta. W leczeniu wspomagającym zleca się niekiedy leki zmniejszające nasilenie objawów SIBO, np. cholestyraminę, która łagodzi biegunkę, czy preparaty poprawiające perystaltykę jelit. Cała terapia powinna przebiegać pod kontrolą lekarza, który zaplanuje diagnostykę, leczenie oraz będzie czuwał nad stanem chorego. A: Monika Nowakowska Z: lek. Agnieszka Żędzian Bibliografia P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1006–1007.W. Bartnik, SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) – objawy, przyczyny, leczenie i dieta, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego, dostęp: 16.03.2022 r. J. Daniluk, Postępowanie w zespole rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Omówienie wytycznych American College of Gastroenterology 2020, „Medycyna Praktyczna” 2020, nr 9, s. 39–47.
21 maja 2021Szczepienia przeciwko COVID-19 zalecane dla kobiet w ciąży26 kwietnia br. eksperci Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) opublikowali stanowisko dotyczące szczepienia przeciwko COVID-19 kobiet w ciąży. Kwintesencja opinii PTGiP brzmi: „…szczepionki przeciw COVID-19 powinny być oferowane kobietom ciężarnym i kobietom karmiącym”. Kilka dni wcześniej Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Rozrodu, ASRM, zaaprobowało szczepienie kobiet w ciąży w oparciu o dane gromadzone przez mniej więcej rok, konkludując: „Każdy, w tym kobiety w ciąży i osoby planujące ciążę, powinien otrzymać szczepionkę na COVID-19. Szczepionki są bezpieczne i skuteczne”. Stanowisko PTGiP nie jest odosobnione. Włącza się w zgodny chór opinii prezentowanych przez prominentne, opiniotwórcze, towarzystwa lekarskie. Poza wspomnianym ASRM należą do nich: Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów, ACOG; Angielskie Królewskie Towarzystwo Położników i Ginekologów, RCOG; Towarzystwo Medycyny Matczyno-płodowej, SMFM z siedzibą w Waszyngtonie czy wreszcie amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób, CDC. Decyzja dopuszczająca szczepienie nowym preparatem kobiet ciężarnych jest zwykle bardziej skomplikowan niż w przypadku innych kategorii potencjalnych użytkowników. Dłuższy jest czas potrzebny do skompletowanie odpowiednio licznej kandydatek do badań klinicznych i do uzyskania opinii kompetentnych instytucji medycznych. Ze względu na oszczędność czasu, szczepionki przeciw COVID-19 dopuszczono do użytku sukcesywnie – początkowo dla grup najliczniej reprezentowanych w badaniach klinicznych, rozszerzając zakres stosowania na grupy kolejne: kobiety ciężarne, osoby w zaawansowanym wieku etc. WHO zobligowana do wydania stanowiska w sprawie szczepienia ciężarnych, z braku kompletnych danych, dopuściła początkowo warunkowe szczepienia jedynie w przypadku wysokiego ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 lub zagrożenia ciężkim, powikłanym przebiegiem choroby. Ograniczenia funkcjonowały przez kilka miesięcy obecności szczepionek na rynku i były stopniowo wycofywane. Przełomowe dla zmiany stanowiska w sprawie ciężarnych okazały się badania opublikowane w kwietniu 2021 br. w najbardziej prestiżowym światowym czasopiśmie lekarskim – NEJM. Analizowana grupa ciężarnych obejmowała 35 691 osób w wieku od 16 do 54 lat, które poddały się szczepieniu preparatami mRNA Pfizer-BioNTech lub Moderny nieświadome zajścia w ciążę. Dane pochodziły z okresu od połowy grudnia 2020 r. do końca lutego 28 lutego 2021 r. Analizowano wskaźniki opisujące przebieg ciąży, rozwój płodu i stan zdrowia matek oraz noworodków w grupie ciężarnych szczepionych, porównując je z odpowiednikami pochodzącymi z piśmiennictwa z okresu przed pandemią COVID-19 i wdrożeniem szczepień. Konkluzja autorów publikacji brzmiała: Nie wykazano przesłanek wskazujących na zagrożenie ciężarnych, które otrzymały szczepionki mRNA COVID-19. Zgodnie z opinią Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz wymienionych towarzystw, kobiety w ciąży powinny być poddane szczepieniom, więcej, należy je traktować jako osoby szczególnie do zaszczepienia predysponowane. Pokreślono, że szczepienie nie wpływa na rozwój płodu i nie zwiększa ryzyka powikłań u matki. Zaleca się jednakże, by indywidualną decyzję o szczepieniu konsultować z lekarzem prowadzącym ciążę i jeśli to możliwe, szczepienia dokonywać po zakończeniu organogenezy, czyli po 8 tygodniu ciąży. PTGiG sugeruje także, by ze względu na zdecydowanie większą liczbę dostępnych obserwacji i ocen bezpieczeństwa, kobietom ciężarnym podawać szczepionki mRNA (aktualnie szczepionki Pfizer i Moderna), a nie ich słabiej przebadane, wektorowe odpowiedniki firm AstraZeneca i Johnson&Johnson. Niezależnie od stanowiska PTGiP należy przypomnieć, że szczepionki mRNA nie zawierają żywego wirusa SARS-CoV-2 i nie wywołują COVID-19, a szczepionkowe mRNA nie przedostaje się do jądra komórkowego, nie oddziałuje z DNA zaszczepionego i jest szybko z jego organizmu usuwane. Niepodważalnym argumentem za szczepieniem ciężarnych przeciwko COVID-19 są przytaczane w artykule z NEJM dowody na przejście do płodu przeciwciał anty-SARS-CoV-2 wytworzonych przez matkę zaszczepioną w trzecim trymestrze ciąży. Szczepienie nie ogranicza się do ochrony matki, lecz zapewnia pewien poziom ochrony noworodkowi! W ostatnich tygodniach obserwuje się w kraju niepokojący spadek zainteresowania szczepieniem na COVID-19. W wielu miejscach punkty szczepień dysponują niewykorzystanymi dawkami, a procent wyszczepialności w większości przedziałów wiekowych daleki jest koniecznych dla odporności populacyjnej 70%. Należy mieć nadzieję, że opinie Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników i towarzystw światowych spowodują, że przeszłe matki świadome podwójnej odpowiedzialności – za siebie i dziecko – będą grupą zaszczepioną w najwyższym osiągalnym odsetku. Dr Tomasz Ochałek Laboratoria Medyczne DIAGNOSTYKA
24 sierpnia 2020Badania, które warto wykonać, planując ciążęCiąża to wyjątkowy etap w życiu każdego przyszłej matki. Nie zawsze udaje się ją zaplanować – czasami pojawia się niespodziewanie i nie ma w tym absolutnie nic złego. Jeśli jednak masz możliwość przygotowania się do niej, warto skorzystać z takiej okazji i w pełni świadomie podejść do planów prokreacyjnych. Jakie badania przed ciążą warto wykonać? O czym jeszcze pamiętać? Jak planować ciążę? Jeśli zdecydowaliście się na powiększenie rodziny, warto na początek zadbać o szeroko pojęty zdrowy styl życia. Pamiętajcie, że nie tylko kobieta może zatroszczyć się o jak najlepsze przygotowanie do ciąży, wskazane jest to także w przypadku, gdy jesteś przyszłym tatusiem. Postarajcie się unikać alkoholu i zrezygnujcie z palenia papierosów oraz innych używek. Spróbujcie spędzać więcej czasu na świeżym powietrzu i znajdźcie czas na uprawianie regularnej aktywności fizycznej. Zadbajcie także o zdrową, zbilansowaną dietę i utrzymanie stabilnej, odpowiedniej masy ciała. Takie działania nie tylko poprawią Wasz stan zdrowia, ale także pozytywnie wpłyną na Waszą płodność. W ciąży Twoje ciało ulegnie prawdziwej metamorfozie i będzie to dla niego niemały wysiłek. Dlatego już teraz zatroszcz się o swoje zdrowie i przyjrzyj się „odkładanym na później” problemom. Udaj się na kontrole specjalistyczne, jeśli chorujesz na coś przewlekle. Warto mieć pewność, że specjaliści nie widzą przeciwwskazań zdrowotnych, abyś zaszła w ciążę. Czasami może okazać się konieczne wyrównanie pewnych parametrów lub zmiana leczenia na bezpieczniejsze dla płodu. Zwróć uwagę, że niektóre leki trzeba odstawić nawet kilka miesięcy przed zajściem w ciążę. Zadbaj o swoją kondycję fizyczną oraz psychiczną, unikaj stresów i przemęczenia. Pomyśl również o udaniu się do dentysty – oprócz kontroli i ewentualnego leczenia zębów, dowiesz się jak dbać o jamę ustną w czasie ciąży oraz kiedy powtórzyć wizytę w gabinecie stomatologicznym. Okres planowania ciąży to także dobry moment, by przedyskutować z partnerem Wasze poglądy na temat wychowywania dzieci. Warto poruszyć także mniej przyjemne tematy, np. Wasz stosunek do problemów, które mogą pojawić się podczas ciąży, do ewentualnych chorób i nieprawidłowości. Jakie badania przed ciążą należy wykonać? W przypadku podjęcia decyzji o staraniach o dziecko, przede wszystkim udaj się do swojego ginekologa. Poinformuj go o swoich planach prokreacyjnych. Lekarz zbierze wywiad, zbada Cię i udzieli wszystkich niezbędnych informacji w temacie „planowanie ciąży” – jakie badania warto wykonać, co zmienić w swoim życiu, czy warto suplementować dietę preparatami witaminowymi? Jakie badania krwi przed ciążą warto zrobić? Badania podstawowe, które także już w trakcie ciąży będziesz powtarzała w każdym jej trymestrze to morfologia krwi oraz badanie ogólne moczu. Dostarczą one lekarzowi sporo informacji na temat Twojego ogólnego stanu zdrowia, a jeśli wyniki okażą się nie do końca prawidłowe – będzie można zadbać o poszukanie przyczyny i poprawę Twojej kondycji (np. wyleczenie stanu zapalnego, leczenie anemii). Inne podstawowe badania, które może zalecić Twój lekarz (szczególnie jeśli leczysz się na choroby przewlekłe lub wyniki poprzednich badań były niezadowalające) to przykładowo poziom glukozy, cholesterol, kreatynina, ALAT, ASPAT czy stężenia niektórych jonów. Wyniki tych badań dokładniej przybliżą w jakiej formie jest Twój organizm, pozwolą wstępnie ocenić wydolność wątroby czy nerek. Szczególną uwagę zwróć na stężenie TSH, czyli hormonu produkowanego przez przysadkę mózgową, stanowiącego wskaźnik aktywności tarczycy. Zapamiętaj, że dla tego badania, obowiązują wskazania dla kobiet planujących ciążę oraz zakresy referencyjne dla poszczególnych trymestrów ciąży. To ważny parametr i zanim rozpoczniesz starania o dziecko, kontrola jego wartości może być naprawdę istotna. Druga grupa badań, o których warto pomyśleć, to badania szczególnie istotne w okresie ciążowym. Dotyczą one zachorowania oraz odporności na niektóre choroby zakaźne, które, o ile przebiegają w trakcie ciąży, mogą stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Warto wspomnieć w tym miejscu o TORCH. Co kryje się za tym określeniem? TORCH (czyt. „torcz”) to skrót utworzony od pierwszych liter nazw jednostek chorobowych, wywołujących choroby, na które szczególnie narażone są ciężarne: toksoplazmoza (T. gondi), różyczka (Rubella virus), cytomegalia (Cytomegalovirus), zakażenia wirusami opryszczki (Herpes simplex virus) oraz inne zakażenia (Others), jak kiła, listerioza czy zakażenie wirusem HIV. W tym artykule piszemy więcej na temat tych chorób, ich diagnostyki i leczenia. Wiedza na temat Twojego stanu immunologicznego pozwoli rozpocząć ewentualne leczenie, zaszczepić się (np. na różyczkę, a w temacie szczepień – przemyśl także szczepienie na grypę), czy unikać zagrożenia podczas ciąży (np. wyjątkowo uważnie myć owoce i warzywa, jeśli nie chorowałaś na toksoplazmozę). Takie specjalistyczne, „ciążowe” badania obejmują np. określenie poziomu przeciwciał przeciwko toksoplazmie, wirusowi różyczki czy cytomegalowirusowi. SPRAWDŹ E-PAKIET DLA KOBIET PLANUJĄCYCH CIĄŻĘ Jakie witaminy przed ciążą należy dostarczyć organizmowi? Istnieje wiele preparatów multiwitaminowych dla kobiet planujących ciążę i będących w ciąży. Pamiętaj jednak, że podstawą jest różnorodna, zbilansowana dieta i prowadzenie zdrowego trybu życia. Według wytycznych, przyszła mama powinna suplementować kwas foliowy (optymalnie co najmniej 3 miesiące zanim zajdziesz w ciążę), jod, witaminę D3, kwasy omega-3, a w części przypadków również żelazo i magnez. Warto zapytać swojego ginekologa, jakie preparaty (i w jakiej dawce) są przez niego polecane. Jeśli masz taką możliwość, warto zaplanować swoją ciążę w odpowiedzialny i świadomy sposób. Istnieje spora grupa badań, które warto wykonać w okresie planowania ciąży. Jakie badania przed ciążą są natomiast najważniejsze w Twoim przypadku? Na to pytanie odpowie już Twój lekarz, w oparciu o analizę Twojego stanu zdrowia. Jeśli jesteś zainteresowana zbiorczym pakietem badań dla kobiet planujących ciążę, możesz skorzystać z naszej oferty. E-Pakiet badań dla kobiet planujących ciążę znajdziesz tutaj. Bibliografia: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego Położnictwo i ginekologia – G. H. Bręborowicz
28 lipca 2020Badanie GBS – dlaczego jest niezbędne dla kobiet w ciąży?Badanie w kierunku nosicielstwa GBS (badanie GBS) jest mikrobiologicznym badaniem laboratoryjnym mającym na celu wykrycie obecności paciorkowców grupy B (ang. Group B Streptococcus). Najważniejszym patogenem należącym do tej grupy jest Streptococcus agalactiae. Paciorkowce te często kolonizują organizm człowieka, stanowią skład naturalnej flory mikrobiologicznej i zwykle nie wywołują objawów chorobowych. Badanie GBS jest szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, ponieważ drobnoustroje te mogą zagrażać przebiegowi ciąży oraz noworodkowi po jej zakończeniu. Dlaczego badanie GBS zalecane jest kobietom w ciąży? Stwierdza się, że 10-30% kobiet jest bezobjawowymi nosicielami Streptococcus agalactiae. Paciorkowce grupy B powszechnie kolonizują przewód pokarmowy i układ moczowy człowieka, skąd mogą być przeniesione do dróg rodnych. Ze względu na zmianę pH pochwy oraz zmiany hormonalne, kobiety w okresie ciąży są szczególnie narażone na rozrost paciorkowców GBS. Zakażenie może być niebezpieczne zarówno dla kobiety jak i dziecka. U kobiety ciężarnej mogą powodować infekcję układu moczowo-płciowego, a także prowadzić do zapalenia błon płodowych, zapalenia błony śluzowej macicy, poporodowego zapalenia jamy macicy, gorączki śródporodowej i posocznicy. Szacuje się, że ryzyko transmisji bakterii między matką a noworodkiem wynosi ok. 70%. Do przeniesienia drobnoustrojów na dziecko może dojść w trakcie ciąży, na przykład poprzez zaaspirowanie zakażonego płynu owodniowego przez płód oraz w trakcie porodu na skutek kontaktu błon śluzowych noworodka z drobnoustrojami w drogach rodnych kobiety. Wykazano, że bakterie mogą również kolonizować dzieci urodzone drogą cesarskiego cięcia. Infekcja powstała wewnątrzmacicznie lub okołoporodowo stanowi zagrożenie dla noworodka, gdyż jego układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni wykształcony. Zakażenie GBS może skutkować ciężką, inwazyjną chorobą i prowadzić do groźnych powikłań tj. zapalenia płuc, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia szpiku, zakażenia układu moczowego i oddechowego, zapalenia stawów oraz tkanki łącznej, posocznicy. Badanie GBS pozwala na wykrycie nosicielstwa paciorkowców grupy B. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego wprowadza się okołoporodową profilaktykę antybiotykową. Leki podane wówczas w trakcie porodu zmniejszają ryzyko kolonizacji noworodków oraz ograniczają możliwość wystąpienia powikłań, przy czym nie zagrażają życiu dziecka. Zwykle nie zaleca się podawania antybiotyków przed terminem porodu, ponieważ po zakończeniu leczenia dochodzi do szybkiego nawrotu kolonizacji paciorkowców. Wyjątkiem jest wystąpienie u matki objawów aktywnego zakażenia, np. dróg moczowych. W przypadkach gdy podejrzewa się infekcję u noworodków, badanie GBS pozwala także na jej identyfikację oraz rozpoczęcie terapii. Kiedy wykonuje się badanie GBS? Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego badanie należy wykonać u każdej kobiety ciężarnej pomiędzy 35 a 37 tygodniem ciąży. Jak wygląda i przebiega badanie GBS? Badanie nie jest bolesne. U kobiet w ciąży próbki mogą być pobrane w gabinecie ginekologicznym przez lekarza, przez położną lub samodzielnie po dokładnym zapoznaniu się z instrukcją pobrania. Za pomocą wymazówek z podłożem transportowym należy wykonać wymaz z przedsionka pochwy (dolna część pochwy) oraz wymaz z odbytu. Badanie również może być wykonane po porodzie u noworodka w warunkach szpitalnych, gdy pojawią się u niego oznaki zakażenia. W tym celu najczęściej wykonuje się pobranie z pępka i ucha. Następnie wymazy transportowane są do laboratorium mikrobiologicznego. Badanie wymaga namnożenia ewentualnych bakterii w laboratorium, dlatego też należy uzbroić się w cierpliwość podczas oczekiwania na jego wynik, który powinien być dostępny w ciągu 5-7 dni. Jak przygotować się do badania? Dwa dni przed wykonaniem wymazu należy zachować wstrzemięźliwość seksualną oraz nie używać środków dopochwowych, irygacji, kremów, maści, środków dezynfekcyjnych lub innych preparatów w obrębie narządów intymnych. Jeżeli w ostatnim czasie pacjentka przyjmowała antybiotyki to zalecane jest odczekanie siedmiu dni przed pobraniem wymazu. Bezpośrednio przed pobraniem umyć ręce oraz narządy intymne ciepłą wodą bez mydła czy żelu do higieny intymnej. Kiedy należy powtórzyć badanie GBS? W niektórych przypadkach zaleca się powtórne wykonanie badania. Najczęściej weryfikację badania zaleca się u kobiet, u których w poprzednich ciążach doszło do zakażenia dziecka lub w przypadku wykrycia bakterii GBS w moczu. mgr Justyna Kata-Bury Laboratoria Medyczne DIAGNOSTYKA Źródła: Cnota W, Mucha D, Mucha J. Zakażenia perinatalne paciorkowcami grupy B a powikłania u noworodków. Doświadczenia własne. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna. 2017; 2, (3): 87–92. Kociszewska-Najman B, Oslislo A, Szymusik I, Pietrzak B, Jabiry-Zieniewicz Z. Śródporodowa profilaktyka zakażeń paciorkowcami grupy B – doświadczenia własne. Ginekol Pol. 2010,;81, 913-917. Prośniewska M, Kalinka J, Bigos M, ołąb-Lipińska M. Ocena oporności paciorkowców β hemolizujących grupy B na podstawie badań własnych. Ginekol Pol 2014; 85, 688-694. Pruss A, Galant,K, Giebrys-Kalemba S. Analiza badań przesiewowych w kierunku Streptococcus agalactiae u kobiet w ciąży z regionu Pomorza Zachodniego. Ginekol Pol 2015; 86, 616-621.
02 lipca 2020Diagnostyka prenatalna – czym jest i w jaki sposób się ją przeprowadza?Badania prenatalne: biochemiczne, genetyczne i obrazowe (USG) mają na celu wykrycie chorób genetycznych (wrodzonych) płodu, takich jak: nieprawidłowości chromosomalne dotyczące chromosomów autosomalnych (nie determinujących płci), przede wszystkim: Zespół Downa – trisomia 21, zespół Edwardsa – trisomia 18 i zespół, zespół Patau – trisomia 13; nieprawidłowości chromosomów płci – X i Y (pojedynczy X, XXX, XXY); nieprawidłowości dotyczące mniejszych fragmentów chromosomów (tzw. mikrodelecje i duplikacje), wady rozwojowe cewy nerwowej, układu krążenia, przewodu pokarmowego etc. Nieinwazyjne badania prenatalne, NIPT (ang. Non-Invasive Prenatal Test) wykonywane są we krwi matki. Obejmują pomiary stężeń tzw. markerów biochemicznych lub analizy obecnego we krwi matki materiału genetycznego płodu. Genetyczne badania prenatalne pozwalają nadto na oznaczenie płci płodu, a niektóre statusu RhD. Kompleksowa diagnostyka prenatalna pozwala na wczesne wykrycie chorób płodu i odpowiednią profilaktykę. Diagnostyka prenatalna w praktyce – sięgnij po niezbędne badania! Jak dzielimy metody badań prenatalnych? Badania prenatalne dzieli się na dwie grupy – inwazyjne i nieinwazyjne. Badania nieinwazyjne – wykonywane we krwi matki, w pełni bezpieczne dla matki i dziecka – są badaniami przesiewowymi, określającymi jedynie ryzyko (prawdopodobieństwo) obecności wady płodu. Ich wyniki w przypadku wysokiego ryzyka są weryfikowane testami inwazyjnymi, zlecanymi wyłącznie przez specjalistę. Należy podkreślić, że o ile testy biochemiczne pozostawiają kilkuprocentowy margines błędu, to testy genetyczne osiągają trafność przekraczającą 99,9%! Interpretacja testów biochemicznych zależna jest ściśle od pomiarów płodu wykonywanych przez lekarza za pomocą USG. Badania inwazyjne, określane jako diagnostyczne, wykonywane są wtedy, gdy istnieje realne ryzyko wystąpienia wady genetycznej płodu, gdyż obciążone są powikłaniami, łącznie z ok.1% ryzykiem utraty ciąży. Materiał do badań inwazyjnych pobierany jest na drodze: amniopunkcji, podczas której pobiera się płyn owodniowy, kordocentezy, czyli zabiegu nakłucia sznura pępowinego wraz z pobraniem próbki krwi płodowej, biopsji trofoblastu, polegającej na pobraniu kosmków kosmówki. Nieinwazyjne metody diagnostyki prenatalnej Nieinwazyjne metody diagnostyki prenatalnej powinny być jak najszerzej propagowane, zwłaszcza w najprostszej wersji testów biochemicznych I trymestru ciąży, dotyczących trisomii 21,18 i 13. Mimo, że ryzyko tego typu wad chromosomowych wzrasta z wiekiem ciężarnej, to badania takie powinno wykonywać się bez względu na wiek. Wykonywanie NIPT jest konieczne gdy ciężarna: ukończyła 35. rok życia, ma historię nawracających poronień, została narażona na konkretne choroby wirusowe (np. zakażenie parwowirusem) lub teratogenny, cierpi na niektóre choroby np. dystrofię mięśniową. Diagnostykę powinno się wykonać również w sytuacji, gdy wcześniejsze badania wykazały nieprawidłowości w kariotypie jednego lub obojga rodziców. Należy je wykonać również w sytuacji, gdy rodzice są spokrewnieni, a także, gdy wcześniejsze dziecko urodziło się z wadą genetyczną lub taka sytuacja miała miejsce w bliskiej rodzinie. USG oparte na falach dźwiękowych Badaniem standardowym w prowadzeniu ciąży jest USG, oparte na falach dźwiękowych, a nie promieniowaniu elektromagnetycznym, jak w przypadku RTG. W ciąży fizjologicznej wykonywane jest co najmniej trzykrotnie, 1 raz w każdym trymestrze. W I trymestrze służy m.in. do wstępnej oceny czynności serca płodu, oceny wieku i rozwoju ciąży. W II i III trymestrze widać wszystkie ważne dla życia narządy, m.in. serce, płuca, jamę brzuszną i mózg. Można zauważyć wady wrodzone, lekarz sprawdza także ułożenie łożyska. Testy biochemiczne Pomiary długości wybranych struktur płodu (np. długości ciemieniowo-siedzeniowej) pozwalają na dokładną ocenę wieku płodu konieczną do obliczeń ryzyka genetycznej wady płodu (trisomii) za pomocą testów biochemicznych. Stwierdzenie obecności innych struktur płodu, np. kości nosowej, lub pomiar wymiaru innych (grubość przezierności karkowej) stanowią samodzielne kryteria rozpoznania wady. Biochemiczny, przesiewowy, test prenatalny: test podwójny (inaczej test PAPP-A) wykonywany jest między 11. a 14. tygodniem ciąży. We krwi ciężarnej mierzone jest stężenie białka ciążowego PAPP-A oraz hormonu, wolnej podjednostki ß-hCG Uzyskane wyniki uwzględniane zostają, łącznie z innymi danymi (wiek matki, waga, rasa itd.), w algorytmie programu komputerowego, który wylicza prawdopodobieństwo obciążenia płodu wadą chromosomową. Między 14. a 20. tygodniem można przeprowadzić inną wersję testu biochemicznego, test potrójny. W badaniu uwzględnia się pomiary stężenia we krwi ciężarnej hormonów: hCG lub jej wolnej podjednostki ß, oraz wolnego estriolu (uE3) i białka alfa-fetoproteiny (AFP). Obecnie stosuje się go rzadko, ze względu na zbyt późny okres diagnostyczny. Genetyczny test prenatalny SANCO Test prenatalny SANCO to nieinwazyjny genetyczny test prenatalny oparty o sekwencjonowanie nowej generacji NGS. Jest to całogenomowy test prenatalny wykrywający trisomie i monosomie wszystkich 23 par chromosomów, aneuploidie chromosomów płci, zespoły delecji i duplikacji większe od 7 milionów par zasad oraz płeć i status RhD płodu. Test SANCO należy wykonać w sytuacji, gdy pojawia się podejrzenie nieprawidłowości genetycznych płodu. Nieprawidłowości te mogą wynikać z m.in. wieku ciężarnej (powyżej 35 lat), nieprawidłowych wyników badań USG, biochemicznych badań przesiewowych czy zapłodnienia in vitro. Nieinwazyjne genetyczne testy prenatalne są wskazane również u kobiet, u których w poprzednich ciążach stwierdzono zaburzenia chromosomowe lub kobiet, które mają przeciwwskazania do inwazyjnej diagnostyki prenatalnej. Badanie można wykonać od 10. tygodnia ciąży. Badanie wykonywane jest we krwi ciężarnej. Genetyczny test prenatalny Harmony Test Prenatalny Harmony przeznaczony jest do wczesnej, a zarazem wiarygodnej diagnostyki zespołu Downa i innych trisomii płodu. Umożliwia on określenie płci płodu i wykrywa zaburzenia chromosomów płciowych (X,Y). Prenatalny Test Harmony został opracowany na podstawie najnowszych osiągnięć w zakresie nieinwazyjnych badań prenatalnych. Jest prostym i bezpiecznym dla matki i dziecka badaniem krwi. Wykrywa ponad 99% przypadków trisomii 21 u płodu, a odsetek wyników fałszywie dodatnich jest mniejszy niż 0,1%. Test Prenatalny Harmony może być zlecany ciężarnym co najmniej w 10. tygodniu ciąży. Może być wykonywany w przypadku pojedynczych ciąży z zapłodnienia in vitro, a także ciąży dwupłodowych z naturalnego poczęcia oraz ciąży poczętych z implantacji własnej komórki jajowej. Diagnostyka prenatalna w praktyce i jej zalety Nieinwazyjne badania prenatalne – NIPT są konieczne i szeroko dostępne. Ich wykonywanie, w krajach rozwiniętych zostało włączone do standardu prowadzenia ciąży. Nie tylko określają ryzyko obecności wad płodu: stosunkowo częstego zespołu Downa oraz wad rzadkich i bardzo rzadkich, a także umożliwiają z dochodzącą do 100% pewnością na oznaczenie płci dziecka i statusu RhD. Diagnostyka prenatalna daje przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa. Dzięki nim przyszli rodzice mogą się upewnić, że ich dziecko jest zdrowe i rozwija się prawidłowo. Diagnostyka prenatalna pozwala również uchronić przyszłą mamę przed niebezpieczeństwem poronienia. Na skutek wyników badań lekarz ginekolog może wdrożyć postępowanie związane z konfliktem RhD. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z bogatą ofertą badań prenatalnych na naszej stronie. Na stronie nowagenetyka.pl można odbyć konsultację z genetykiem klinicznym z możliwością zakupu badania bez konieczności wychodzenia z domu. Dzięki platformie pacjent zyskuje możliwość kontaktu z wybranym lekarzem genetykiem przez telefon, czat lub wideo. Na konsultację można umówić się tutaj. Czytaj także artykuły: Test Harmony – nieinwazyjna diagnostyka prenatalna nowej generacji. Test prenatalny SANCO- Nieinwazyjne testy genetyczne NIPT w diagnostyce prenatalnej. Bibliografia: Informacje na temat badań prenatalnych, https://diag.pl/pacjent/wp-content/uploads/sites/5/2017/05/Harmony-Test_Flipbook.pdf?x72234 Ewa Wojtowicz, Diagnostyka prenatalna – teraźniejszość i przyszłość, http://www.diagnostykalaboratoryjna.eu/journal/DL_1_2014;_71-74.pdf Beata Nowakowska, Diagnostyka prenatalna, Warszawa, 2019.http://www.imid.med.pl/pl/do-pobrania/neurologia?file=files/imid/Do%20pobrania/Kursy%20Specjalistyczne/neurologia/Nowakowska.pdf
24 stycznia 2018Cukrzyca ciążowa – objawy. Jak ją rozpoznać?Wytyczne Polskich Towarzystw: Ginekologicznego i Diabetologicznego jasno mówią, że pomiar stężenia glukozy na czczo powinien być zlecony każdej ciężarnej już na pierwszej wizycie u ginekologa. Badanie przeprowadza się razem z szeregiem innych, więc łatwo umyka uwadze. Jeśli jego wyniki są w normie i nie występują czynniki ryzyka hiperglikemii w ciąży (takie jak nadciśnienie tętnicze, otyłość, urodzenie dziecka o wadze powyżej 4kg czy zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie), to kolejny krok diagnostyki zaburzeń metabolizmu węglowodanów przypada dopiero na 24-28 tydzień ciąży. I budzi wiele emocji. Mowa o teście OGTT (z ang. Oral Glucose Tolerance Test), znanym również jako test obciążenia glukozą lub krzywa glukozowa. Krążą legendy o obrzydliwie słodkiej mazi do wypicia, nieuchronnych wymiotach i konieczności powtarzania badania. W rzeczywistości wypicie roztworu glukozy, zawierającego wystandaryzowaną ilość tego cukru (75g) w wystandaryzowanej ilości wody (250-300ml) może nie jest doznaniem smakowym, ale większości Pań nie przysparza większych kłopotów. Prawdą jest natomiast, że na badanie należy przyjść na czczo (po minimum 8 godzinach od spożycia ostatniego posiłku i wypicia płynu innego niż woda) i zarezerwować około dwóch godzin na błogie nic-nie-robienie. Trzeba mieć świadomość, że takie postępowanie pozwala na uzyskanie maksymalnie wiarygodnego wyniku badania! Wracając do samego testu OGTT – w skrócie polega on na sprawdzeniu, czy organizm przyszłej matki dobrze radzi sobie z metabolizmem węglowodanów. Krew na pomiar stężenia glukozy pobierana jest z żyły trzykrotnie – przed podaniem roztworu glukozy, a następnie godzinę oraz dwie godziny później. Poziom glukozy w „punkcie zero” powinien być niski, po 60 minutach wzrosnąć, by znów spaść po 120 minutach. O zaburzeniach metabolizmu węglowodanów świadczą podniesione poziomy glukozy w podanych punktach czasowych. W zależności od wielkości odstępstw od przyjętych norm, WHO we wciąż aktualnych zaleceniach z 2013r. wyróżnia cukrzycę w ciąży oraz cukrzycę ciężarnych. Cukrzyca w ciąży Cukrzycę w ciąży rozpoznaje się, gdy kobieta ciężarna spełnia ogólne kryteria rozpoznania cukrzycy. Kryteria rozpoznania cukrzycy w ciąży to: Poziom glukozy na czczo > 7,0 mmol/l (126 mg/dl) stwierdzony dwukrotnie LUB Poziom glukozy 2 godziny po podaniu 75 g glukozy (test OGTT) ≥ 11,1 mmol/l (200 mg/dl) LUB Przygodny poziom glukozy ≥ 11,1 mmol/l (200 mg/dl) i towarzyszące objawy hiperglikemii. Cukrzyca ciążowa Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej są ostrzejsze, do jej rozpoznania wystarcza (na podstawie OGTT z użyciem 75 g glukozy): Poziom glukozy na czczo 5,1-6,9 mmol/l (92-125 mg/dl) LUB Poziom glukozy 1 godzinę po podaniu 75 g glukozy ≥ 10 mmol/l (180 mg/dl) LUB Poziom glukozy 2 godziny po podaniu 75 g glukozy 8,5-11 mmol/l (153-199 mg/dl). Cukrzyca ciążowa – objawy Objawy cukrzycy ciążowej najczęściej są nieobecne, a zaburzenia gospodarki węglowodanowej zostają rozpoznane dzięki przesiewowym badaniom diagnostycznym. Dlatego tak ważne jest oznaczenie poziomu glikemii na czczo zaraz na początku ciąży, a w razie prawidłowego wyniku, wykonanie testu OGTT w 24.- 28. tyg. ciąży. Cukrzyca ciążowa – postępowanie Właściwe rozpoznanie zaburzeń metabolizmu węglowodanów w ciąży pozwala na rozpoczęcie leczenia i uniknięcie powikłań u matki i dziecka. Leczenie rozpoczyna się zwykle od diety cukrzycowej i samodzielnego monitorowania glikemii przez pacjentki. Jeśli leczenie dietetyczne nie przyniesie oczekiwanych skutków lub wraz z rozwojem ciąży, stanie się niewystarczające, wówczas wprowadza się insulinoterapię. Cukrzyca ciążowa zwykle ustępuje po porodzie, ale jej przebycie jest czynnikiem ryzyka rozwoju jawnej cukrzycy w przyszłości. Cukrzyca a ciąża Należy podkreślić, że cukrzyca u kobiet w ciąży może wiązać się z licznymi powikłaniami, zarówno u matki jak i u płodu. Należą do nich m.in. wielowodzie, nadciśnienie tętnicze, porody przedwczesne, makrosomia płodu, obumarcia wewnątrzmaciczne, urazy okołoporodowe i liczne powikłania okresu noworodkowego. Dlatego rozpoznanie cukrzycy i prawidłowe leczenie jest tak istotną kwestią. Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą pakietów badań dostępnych w sklepie internetowym.
22 stycznia 2018PROBLEMY Z PŁODNOŚCIĄ A BADANIE KARIOTYPUBadanie kariotypu może (a nawet powinno) być zlecone podczas diagnostyki niepłodności i poronień nawracających. Zalecane jest również param przygotowującym się do zabiegów tzw. wspomaganego rozrodu, takich jak zapłodnienie in vitro. Dzięki temu badaniu dowiedzieć się można, czy dana osoba ma prawidłową liczbę chromosomów, a ich struktura, widoczna mikroskopowo, jest niezmieniona. Prawidłowy kariotyp żeński to 46,XX, a męski 46,XY. U par zmagających się z problemami uzyskania i utrzymania ciąży obserwuje się zarówno aberracje liczbowe, jak i strukturalne chromosomów. Do najczęstszych należą: Zespół Klinefeltera – obecność dodatkowego jednego lub większej liczby chromosomów X u mężczyzny (najczęstsza postać to kariotyp o zapisie 47,XXY). Choć typowy pacjent cierpiący na to schorzenie jest wysoki, ma kobiecą sylwetkę, małe i twarde jądra oraz zaburzenia dojrzewania płciowego, to cechy zespołu Klinefeltera są często słabo zaznaczone i diagnozowany jest on dopiero w wieku dojrzałym, właśnie przy okazji diagnostyki niepłodności. Podejrzenie zespołu Klinefeltera budzić może azoospermia (brak plemników w badaniu nasienia) i zaburzenia poziomu gonadotropin, ale tylko badanie kariotypu umożliwia postawienie ostatecznej diagnozy. Pacjenci z tym zespołem genetycznym są z reguły niepłodni, ale opisuje się coraz więcej przypadków uzyskania potomstwa przez tych mężczyzn z zastosowaniem technik wspomaganego rozrodu. Zespół Turnera – brak jednego z chromosomów X lub jego części u kobiety. Forma prosta, czyli kariotyp 45,X częściej diagnozowany jest u dziewczynek i towarzyszą mu widoczne zmiany fenotypowe, takie jak niski wzrost, płetwiasta szyja i zaburzenia dojrzewania płciowego. U kobiet dorosłych zmagających się z niepłodnością zdarza się rozpoznanie zespołu Turnera, choć zwykle są to jego formy mozaikowe (część komórek ma prawidłowy, a część nieprawidłowy zestaw chromosomów) lub formy z aberracjami strukturalnymi, takimi jak m.in. izochromosomy z ramion chromosomu X. U kilku procent pacjentek z tym zespołem płodność jest zachowana, ale istnieje znaczące ryzyko poronień. Obserwacje kliniczne wskazują, że wraz z wiekiem u kobiet wzrasta częstość występowania kariotypu mozaikowego z niskim (kilkuprocentowym) udziałem nieprawidłowych komórek 45,X. Kariotyp taki powinien być zweryfikowany np. z użyciem metody FISH. Określenie znaczenia klinicznego kariotypu mozaikowego pozostaje w gestii lekarza. Translokacje – zaburzenia struktury chromosomów polegające na wymianie ich fragmentów między dwoma lub większą ilością chromosomów. Zmiany takie obserwowane u osób dorosłych zwykle są zrównoważone, co znaczy, że nie doszło do utraty ani nabytku materiału genetycznego, a pacjent jest tylko nosicielem zmiany. Translokacje mogą jednak prowadzić do poronień lub wad genetycznych u potomstwa. Ich ryzyko zależy od tego, które chromosomy uległy rearanżacji i w jakim zakresie i powinno być oceniane indywidualnie dla danej pary przez lekarza genetyka klinicznego. Jeśli w translokację zaangażowane są chromosomy oznaczone numerami 13, 18 lub 21, to u potomstwa nosicieli możliwe jest wystąpienie zespołów wad genetycznych – odpowiednio zespołów Pataua, Edwardsa, i Downa. Rzadziej obserwowane zmiany to inwersje, niewielkie addycje lub delecje oraz obecność dodatkowych chromosomów, tzw. markerowych. Mogą one prowadzić zarówno do niepłodności, jak i niepowodzeń położniczych. Stwierdzonych aberracji kariotypu nie da się „wyleczyć”. Dla wielu par oznaczenie kariotypu może być jednak przysłowiowym światełkiem w tunelu. Może położyć kres niekiedy wieloletnim zmaganiom z niepłodnością, wyjaśnić niepowodzenia in vitro, ukierunkować dalsze postępowanie czy w końcu umożliwić świadome decyzje prokreacyjne. Jednocześnie ciągły rozwój technik wspomaganego rozrodu, diagnostyki preimplantacyjnej i prenatalnej daje nadzieję nawet parom obarczonym aberracjami chromosomów! Dr Emilia Martin Ogólnopolska Sieć Laboratoriów Medycznych DIAGNOSTYKA sprawdź cenę badania kariotypu w e-Sklepie
