Problemy z trawieniem – przyczyny, objawy, badania

Układ pokarmowy to złożony system odpowiedzialny za trawienie pokarmu, wchłanianie składników odżywczych oraz usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Zaburzenia trawienia mogą wystąpić na każdym etapie tego procesu. Bóle brzucha, wzdęcia czy nieregularne wypróżnienia to objawy, które mogą znacząco obniżyć komfort życia. W tym artykule wyjaśniamy, jakie są najczęstsze przyczyny problemów trawiennych i jakie badania warto wykonać, aby je zdiagnozować.

Problemy trawienne – przyczyny

Problemy trawienne mogą mieć wiele przyczyn, do których należą m.in.:

• Niewłaściwa dieta – spożywanie wysoko przetworzonych produktów ubogich w błonnik oraz nadmierne spożycie nabiału mogą prowadzić do zaburzeń trawienia. Dodatkowo dieta uboga w błonnik, w połączeniu z niewystarczającym spożyciem płynów, może nasilać zaparcia.
• Stres i pośpiech – mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie układu pokarmowego, nasilając objawy takie jak wzdęcia, zaparcia czy biegunka.
• Leki – niektóre preparaty, zwłaszcza niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak aspiryna czy ibuprofen, mogą podrażniać błonę śluzową żołądka i przyczyniać się do powstawania wrzodów.
• Nadwrażliwości pokarmowe – nietolerancja laktozy lub nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna mogą powodować problemy trawienne po spożyciu określonych produktów.
• Dysbioza jelitowa – zaburzenie równowagi mikroflory jelitowej może prowadzić do dolegliwości takich jak wzdęcia, zaparcia i biegunka.
• Zespół jelita drażliwego (IBS) – zaburzenie czynnościowe jelit objawiające się bólami brzucha, wzdęciami oraz nieregularnymi wypróżnieniami (zaparciami lub biegunką).
• Zapalenie żołądka i dwunastnicy – stan zapalny tych narządów może być spowodowany infekcją bakteryjną (np. Helicobacter pylori), stosowaniem niektórych leków lub chorobami autoimmunizacyjnymi.
• Choroba refluksowa przełyku (GERD) – schorzenie, w którym kwas żołądkowy cofa się do przełyku, powodując zgagę, pieczenie w klatce piersiowej oraz refluks żołądkowy.
• Choroby autoimmunizacyjne – schorzenia, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy celiakia, mogą negatywnie wpływać na układ pokarmowy i prowadzić do przewlekłych problemów trawiennych.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/badania-na-helicobacter-pylori-jakie-wybrac/

Problemy trawienne – objawy

Problemy trawienne mogą objawiać się różnymi dolegliwościami, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Jeśli zauważasz u siebie którykolwiek z poniższych objawów, warto skonsultować się z lekarzem:

• Wzdęcia i nadmierne gazy – uczucie pełności i rozpierania w jamie brzusznej, często spowodowane nadmiernym gromadzeniem się gazów. Może wynikać z nietolerancji pokarmowych, zaparć lub zaburzeń mikroflory jelitowej.
• Ból brzucha i skurcze – mogą świadczyć o różnych problemach trawiennych, takich jak zapalenie żołądka, wrzody czy zespół jelita drażliwego. Ból może mieć różny charakter i lokalizację.
• Zgaga i refluks – uczucie pieczenia w przełyku, często promieniujące do gardła, spowodowane cofaniem się kwaśnej treści żołądkowej. Objawy te mogą być związane z chorobą refluksową przełyku (GERD), nadwagą, otyłością lub nieprawidłową dietą.
• Nieregularne wypróżnienia (biegunka, zaparcia) – mogą mieć różne przyczyny, w tym nieprawidłową dietę, stres, infekcje czy choroby autoimmunizacyjne, takie jak celiakia.
• Przewlekłe zmęczenie i brak energii – mogą wynikać z problemów trawiennych, ponieważ niedobory składników odżywczych wpływają na poziom energii.
• Bóle głowy i migreny – mogą mieć związek ze zdrowiem jelit, zwłaszcza jeśli towarzyszą im nudności lub wymioty.

Jeśli doświadczasz tych objawów, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem, który pomoże ustalić ich przyczynę i zaproponuje odpowiednie leczenie.

Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna a problemy trawienne – co warto wiedzieć?

Nadwrażliwość pokarmowa IgG-zależna to reakcja immunologiczna, w której organizm wytwarza przeciwciała klasy IgG w odpowiedzi na spożywane pokarmy. Powstałe kompleksy immunologiczne (przeciwciało–antygen) mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, objawiającego się różnorodnymi dolegliwościami, w tym problemami trawiennymi, takimi jak zaparcia, biegunki czy przewlekłe bóle brzucha.

Badania naukowe wskazują na możliwy związek między nadwrażliwością IgG-zależną a zaburzeniami funkcji przewodu pokarmowego. Przykładowo, w 2004 roku wykazano, że u pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) występuje podwyższony poziom specyficznych przeciwciał IgG w stosunku do niektórych pokarmów. Wyniki badań sugerują, że dieta eliminacyjna oparta na identyfikacji pokarmów reagujących z IgG może przynieść ulgę osobom cierpiącym na zaburzenia trawienia.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/czym-jest-zapalenie-zoladka-co-je-powoduje-i-jak-je-leczyc/

Jeśli zmagasz się z przewlekłymi problemami trawiennymi, warto skonsultować się z lekarzem w celu wykluczenia nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej. Diagnostyka tej nietolerancji może być skomplikowana ze względu na niespecyficzne objawy. Pomocne mogą być specjalistyczne testy, takie jak myfoodprofile, które analizują poziom przeciwciał IgG w odpowiedzi na szeroki panel pokarmów. Na podstawie wyników pacjent otrzymuje spersonalizowany przewodnik dietetyczny, ułatwiający wprowadzenie zmian żywieniowych.

Kluczowym elementem leczenia nadwrażliwości IgG-zależnej jest czasowa eliminacja z diety produktów wywołujących dolegliwości. Po 3–6 miesiącach można stopniowo wprowadzać wykluczone pokarmy, monitorując reakcję organizmu.

Jak rozpoznać przyczynę problemów trawiennych? – kluczowe badania

W przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego niezbędna jest konsultacja z lekarzem specjalistą. Podstawą dalszej diagnostyki jest szczegółowy wywiad medyczny oraz badanie fizykalne. W zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta lekarz może zlecić szereg badań mających na celu identyfikację przyczyny problemu. Do najczęściej wykonywanych należą:

• Badanie krwi – umożliwia wykrycie stanów zapalnych, niedoborów pokarmowych i infekcji.
• Badania kału – obejmują m.in. test na krew utajoną w kale, który pozwala wykryć mikroskopijne ilości krwi w stolcu. Może to wskazywać na różne schorzenia, takie jak polipy, nowotwory jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
• Badania endoskopowe (gastroskopia i kolonoskopia) – procedury diagnostyczne pozwalające na bezpośrednią ocenę wnętrza przewodu pokarmowego i wykrycie ewentualnych zmian patologicznych.
• Testy serologiczne (badanie poziomu przeciwciał IgG, np. myfoodprofile) – oceniają reakcję immunologiczną organizmu na określone składniki pokarmowe, co może pomóc w identyfikacji nadwrażliwości pokarmowych.
• Testy oddechowe – wykorzystywane w diagnostyce nietolerancji laktozy i fruktozy poprzez pomiar stężenia wodoru w wydychanym powietrzu.
• Badanie mikroflory jelitowej – ocenia skład bakterii zasiedlających jelita, co ma znaczenie w diagnostyce zaburzeń równowagi mikrobiologicznej.

Wybór odpowiednich badań jest zawsze indywidualny i zależy od objawów oraz podejrzeń lekarza prowadzącego.

Problemy trawienne – co jeść?

Jeśli zmagasz się z problemami trawiennymi, odpowiednia dieta może znacząco poprawić Twoje samopoczucie. Kluczowe jest zwiększenie spożycia błonnika, który znajduje się w warzywach, owocach i produktach pełnoziarnistych. Reguluje on pracę jelit, zapobiega zaparciom i wspiera leczenie schorzeń układu pokarmowego, takich jak GERD, IBS czy nieswoiste zapalenia jelit (IBD).

Równie istotne jest ograniczenie spożycia wysoko przetworzonej żywności, bogatej w konserwanty i tłuszcze trans, które mogą nasilać stany zapalne w jelitach. Warto natomiast sięgać po produkty fermentowane, takie jak jogurt naturalny, kefir czy kiszonki, ponieważ dostarczają probiotyków wspierających zdrową mikroflorę jelitową. Nie zapominaj także o prebiotykach – składnikach odżywczych dla korzystnych bakterii jelitowych, które znajdują się m.in. w czosnku, cebuli i bananach.

Nawodnienie to podstawa zdrowego trawienia – staraj się pić co najmniej 2 litry wody dziennie, aby wspomóc pracę jelit i zapobiec zaparciom. Istotnym czynnikiem jest również stres, który może nasilać dolegliwości trawienne. Warto wprowadzić techniki relaksacyjne, takie jak joga, medytacja czy głębokie oddychanie, pomagające obniżyć poziom kortyzolu – hormonu stresu. W przypadku przewlekłego stresu lub lęku, które mogą zaostrzać objawy IBS, pomocna może być także terapia psychologiczna.

Na koniec pamiętaj o ruchu – regularna aktywność fizyczna, nawet umiarkowana, poprawia perystaltykę jelit i wspiera ogólną kondycję organizmu. Siedzący tryb życia może nasilać objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak bóle brzucha, biegunka czy zaparcia.

Podsumowanie

Problemy trawienne to powszechny problem, który może mieć różnorodne przyczyny. Do najczęstszych należą nadwrażliwości pokarmowe, zespół jelita drażliwego, zapalenie żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, choroby autoimmunizacyjne. Objawy mogą obejmować ból brzucha, wzdęcia, zaparcia, biegunkę, zmiany apetytu oraz zmęczenie.

Diagnostyka problemów trawiennych może obejmować badania laboratoryjne, gastroskopię, kolonoskopię oraz testy na nadwrażliwości pokarmowe, takie jak test myfoodprofile. Pamiętaj, aby w przypadku problemów trawiennych skonsultować się z lekarzem, który pomoże ustalić przyczynę dolegliwości. Zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia to najlepszy sposób na poprawę zdrowia układu pokarmowego.

Autor: mgr inż. Aleksandra Świgut, Dział Informacji Naukowej, EUROIMMUN Polska Sp. z o.o.