Zaćma – czym się objawia? Czy można ją wyleczyć?

Zaćma jest jedną z najczęstszych chorób oczu, charakteryzującą się zmętnieniem soczewki, która normalnie jest przezroczysta. Ta zmiana prowadzi do zaburzeń odbierania światła przez siatkówkę, co skutkuje pogorszeniem ostrości widzenia. Choroba ta może występować zarówno u dzieci, dorosłych, jak i osób starszych. Przyczyny zaćmy mogą być różnorodne, obejmując genetykę, starzenie się organizmu, urazy, palenie tytoniu, ekspozycję na promieniowanie UV czy też niektóre choroby metaboliczne.

Zaćma – co to jest?

Zaćma, inaczej katarakta, jest schorzeniem, które może mieć istotny wpływ na jakość życia, ograniczając zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak czytanie, prowadzenie samochodu czy oglądanie telewizji. Pomimo postępów w dziedzinie medycyny, zapobieganie zaćmie oraz wczesne wykrywanie i leczenie pozostają kluczowymi aspektami dbania o zdrowy wzrok. W związku z globalnym starzeniem się populacji oraz wzrostem czynników ryzyka związanych z trybem życia zaćma pozostaje ważnym wyzwaniem zdrowotnym, wymagającym regularnych badań okulistycznych i skutecznych strategii prewencyjnych.

Wyróżnia się różne rodzaje zaćmy w zależności od czynnika wywołującego zmiany czy miejsca powstania. W klasyfikacji wyróżniamy zaćmę, wrodzoną, nabytą, wtórną, jądrową, korową czy polekową i inne. Ważne jest, aby osoby doświadczające objawów zaćmy skonsultowały się z lekarzem i podjęły leczenie, ponieważ nieleczona zaćma doprowadza do pogorszenia widzenia, a w konsekwencji do utraty wzroku.

To może Cię zainteresować: Kurza ślepota – przyczyny, objawy i metody zapobiegania.

Zaćma – przyczyny

Przyczyny zaćmy mogą być różnorodne i obejmować zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Oto kilka głównych przyczyn zaćmy:

• Starzenie się: To jedna z głównych przyczyn zaćmy. W miarę starzenia się organizmu soczewka oka staje się mniej elastyczna, podatna na uszkodzenia, co prowadzi do jej zmętnienia.
• Ekspozycja na promieniowanie UV: Długotrwała ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, szczególnie bez odpowiedniej ochrony, może zwiększać ryzyko wystąpienia zaćmy. Dlatego ważne jest noszenie okularów przeciwsłonecznych chroniących przed promieniowaniem UV czy w miejscu pracy.
• Palenie tytoniu: Palenie tytoniu jest powiązane z większym ryzykiem rozwoju zaćmy. Szkodliwe substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym mogą wpływać negatywnie na soczewkę oka.
• Czynniki genetyczne: Istnieje pewne dziedziczne skłonności do rozwoju zaćmy. Jeśli w rodzinie występowały przypadki zaćmy, istnieje większe ryzyko jej wystąpienia u potomków.
• Choroby metaboliczne: Niektóre choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca, mogą zwiększać ryzyko rozwoju zaćmy. 
• Czynniki środowiskowe i zawodowe: Ekspozycja na niektóre substancje chemiczne w miejscu pracy, takie jak toksyny chemiczne czy promieniowanie, może zwiększać ryzyko wystąpienia zaćmy.
• Urazy: Urazy oka mogą być również przyczyną zaćmy. Zranienia, wstrząsy lub inne urazy mogą prowadzić do uszkodzenia soczewki i rozwoju zmętnienia.

Zaćma – objawy

Objawy zaćmy mogą różnić się w zależności od stopnia zaawansowania choroby i indywidualnych cech pacjenta. Oto kilka objawów, na które warto zwrócić szczególną uwagę:

1. Pogorszenie ostrości widzenia

Pacjenci z zaćmą często zauważają stopniowe lub nagłe pogorszenie widzenia, które może wpływać na ich zdolność do wykonywania codziennych czynności wymagających precyzji, takich jak czytanie, szczególnie drobnych druków, prowadzenie pojazdu czy nawet rozpoznawanie twarzy.

2. Zmętnienie/rozmycie widzenia

Zmętnienie lub rozmycie widzenia może być również sygnałem zaćmy. Obrazy mogą wydawać się mniej ostre lub mieć inny kształt niż wcześniej.

3. Trudności w widzeniu w nocy

Osoby z zaćmą mogą doświadczać trudności w widzeniu w nocy lub przy słabym oświetleniu. Mogą odczuwać znaczne trudności w rozpoznawaniu obiektów w ciemności, co może prowadzić do niepewności podczas poruszania się w ciemności oraz niebezpiecznych zdarzeń, jak zderzanie się z różnymi obiektami.

4. Wrażenie zamglenia

Niektórzy pacjenci opisują uczucie, jakby patrzyli przez mgłę lub zasłonę, co może być spowodowane zmętnieniem soczewki.

5. Wrażenie „halo” wokół świateł

Niektórzy pacjenci z zaćmą mogą zauważyć pojawianie się „halo” lub „aureoli” wokół źródeł światła, takich jak lampy uliczne lub reflektory samochodowe. 

6. Zmiana w percepcji kolorów

Zaćma może wpływać na percepcję kolorów, prowadząc do zmiany nasycenia lub intensywności barw. Pacjenci mogą zauważyć, że kolory stają się mniej jaskrawe lub wyraźne.

7. Zmiana w adaptacji do światła

Osoby z zaćmą mogą mieć trudności w adaptacji do zmiany poziomu oświetlenia, co może prowadzić do dyskomfortu lub trudności w widzeniu w różnych warunkach oświetleniowych.

8. Widzenie podwójne 

W zaawansowanych przypadkach zaćmy pacjenci mogą doświadczać widzenia podwójnego.

Warto zauważyć, że zaćma nie jest chorobą nagłą i może rozwijać się latami, a objawy mogą być łagodne na początku i stopniowo się nasilać w miarę postępu choroby. 

Sprawdź również: Drętwienie twarzy – czy jest to objaw choroby?

Jaskra a zaćma

Zaćma i jaskra to dwie różne choroby oczu, które mają różne przyczyny, objawy i metody leczenia. Oto kilka kluczowych różnic między nimi:

• Przyczyny: Zaćma jest spowodowana zmętnieniem soczewki oka, zazwyczaj w wyniku starzenia się, ekspozycji na promieniowanie UV, palenia tytoniu lub innych czynników. Natomiast jaskra jest chorobą charakteryzującą się uszkodzeniem nerwu wzrokowego, często związanym ze zwiększonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym.

• Objawy: Objawy zaćmy obejmują zmętnienie lub rozmycie widzenia, zmiany w percepcji kolorów, trudności w widzeniu w nocy i pojawianie się halo wokół źródeł światła. Objawy jaskry mogą obejmować ból oczu, bóle głowy, nudności, zaburzenia widzenia, szczególnie na obwodzie pola widzenia.

• Diagnoza: Diagnoza zaćmy zazwyczaj polega na badaniu okulistycznym, w którym lekarz może zauważyć zmętnienie soczewki podczas badania dna oka. Diagnoza jaskry wymaga oceny ciśnienia wewnątrzgałkowego, badania dna oka oraz oceny pola widzenia i tarczy nerwu wzrokowego. Gonioskopia jest również jednym z badań okulistycznych, które wykonuje się w przypadku podejrzenia jaskry. 

• Leczenie: Leczenie zaćmy zwykle polega na chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki i wszczepieniu soczewki sztucznej. Leczenie jaskry może obejmować leki przeciwnadciśnieniowe, laseroterapię lub operacje mające na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i zapobieganie dalszemu uszkodzeniu nerwu wzrokowego.

Osoby cierpiące na zaćmę mogą również być narażone na ryzyko rozwoju jaskry, szczególnie w starszym wieku. W takich przypadkach ważne jest, aby regularnie kontrolować stan zdrowia oczu i konsultować się z lekarzem w przypadku pojawienia się jakichkolwiek objawów lub niepokojących zmian.

Leczenie zaćmy

W wielu przypadkach pacjenci zadają pytanie: Czy zaćma może się cofnąć? Niestety, zaćma to nieodwracalne zmętnienie soczewki oka, które jest trwałe i postępujące. W związku z tym, w typowych przypadkach zaćma nie cofnie się samoistnie. Nie istnieje żaden skuteczny lek na zaćmę ani farmakoterapia jak i terapia ziołowa, która spowodowałaby wyleczenie.

Operacja zaćmy

Leczenie zaćmy zazwyczaj polega na wykonaniu operacji chirurgicznego usunięcia zmętniałej soczewki oka i wszczepieniu soczewki sztucznej, aby przywrócić jej przejrzystość i poprawić widzenie pacjenta. Procedura chirurgiczna usuwania zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów operacyjnych na świecie i jest powszechnie uważana za bezpieczną i skuteczną

Dr n.med. Iwona Chromik