Zaćma wtórna – przyczyny, objawy, leczenie

Zaćma to choroba oczu, charakteryzująca się zamgleniem soczewki. Soczewka jest naturalną strukturą oka, która znajduje się za źrenicą, o przejrzystym charakterze. Patogeneza zaćmy jest wieloczynnikowa i niejednorodna, jednak w konsekwencji zmian postępujących w oku, soczewka staje się mętna, co prowadzi do pogorszenia widzenia. Objawy zaćmy są różne, jak: zamglenie lub rozmycie widzenia, trudności w rozpoznawaniu barw, zmniejszenie ostrości widzenia nocnego oraz wzrost wrażliwości na światło.

Starzenie się soczewki oka nie jest jedyną przyczyną powstania zaćmy. Może ona również być spowodowana przez urazy, choroby oczu, takie jak cukrzyca, długotrwałe stosowanie leków sterydowych, palenie tytoniu czy ekspozycję na promieniowanie słoneczne.

Leczenie zaćmy polega na chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką. Operacja usuwania zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych okulistycznych zabiegów chirurgicznych i zazwyczaj przynosi znaczną poprawę widzenia pacjenta. Należy podkreślić, że operacja zaćmy, po skierowaniu przez lekarza okulistę, jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Zaćma wtórna – przyczyny powstawania

Zaćma wtórna to powikłanie, które występuje po pierwotnej operacji usunięcia zaćmy. Jest to sytuacja, w której w wyniku różnych czynników, takich jak proliferacja komórek nabłonka soczewki lub powstawanie komórek włóknistych wokół tylnej soczewki, dochodzi do ponownego zamglenia wzroku. Należy podkreślić, że zamgleniu nie ulega soczewka sztucznie wszczepiona, wymieniona w wyniku zabiegu, ale tylna torebka soczewki.

Przyczyny zaćmy wtórnej mogą być różnorodne, w tym:

• proliferacja komórek nabłonka soczewki,
• rozrost komórek włóknistych, 
• rodzaj zastosowanej soczewki, 
• technika chirurgiczna, 
• zapalenia błony naczyniowej,
• urazy gałki ocznej,
• przewlekłe niedokrwienie oka,
• infekcje,
• cukrzyca,
• stany zapalne,
• starcze zmiany zwyrodnieniowe,
• niedoczynność przytarczyc,
• ekspozycja na niekorzystne czynniki środowiska,
• promieniowanie podczerwone (zaćma hutnicza).

Zaćma wtórna po operacji może pojawić się dość szybko, w przeciągu kilku tygodni, jednak częściej diagnozowana jest po kilku latach. 

📌 Zobacz także: Niedoczynność przytarczyc – objawy, leczenie, dieta

Zaćma wtórna – objawy

Objawy zaćmy wtórnej mogą być podobne do tych występujących w przypadku pierwotnego schorzenia. Niektóre z najczęstszych objawów obejmują:

• zamglenie widzenia,
• problemy z widzeniem nocnym,
• trudności w rozpoznawaniu barw,
• światłowstręt,
• podwójne widzenie.

Szybkość postępowania zaćmy wtórnej zależy od takich czynników jak: ogólny stan zdrowia pacjenta; rodzaj i stopień zaćmy pierwotnej; technika chirurgiczna stosowana do usuwania zaćmy oraz obecności czynników ryzyka, takich jak infekcje czy zapalenia. 

Leczenie zaćmy wtórnej

W przypadku zaćmy wtórnej, której objawy są łagodne i kontrolowane, ryzyko poważnych konsekwencji jest zazwyczaj niższe. Jednakże, jeśli choroba postępuje szybko i prowadzi do znacznego pogorszenia widzenia, może wpływać na jakość życia i prowadzić do istotnych ograniczeń w wykonywaniu codziennych czynności. Ponadto, w niektórych przypadkach, zaćma wtórna powoduje powikłania, takie jak wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego (jaskra wtórna), obrzęk siatkówki, lub nawet odwarstwienie siatkówki, co może stanowić poważne zagrożenie dla wzroku. 

Wczesne wykrycie i leczenie zaćmy wtórnej pomagają w minimalizowaniu jej wpływu na wzrok i poprawie jakości życia. W zależności od sytuacji mogą być stosowane różne metody leczenia, takie jak:

• Farmakoterapia – w niektórych przypadkach, gdy zaćma wtórna jest wczesna i bezobjawowa, leczenie farmakologiczne może być skuteczne w kontrolowaniu postępu choroby. Mogą być stosowane krople do oczu lub inne leki, hamujące obrzęk lub zapalenie bądź wzrost komórek.
• Laseroterapia (kapsulotomia) – laserowe zabiegi mogą być stosowane w celu poprawy widzenia poprzez usuwanie lub oczyszczanie tkanki, która przyczynia się do zamglenia widzenia w zaćmie wtórnej. Na przykład, laserowa kapsulotomia wykorzystana jest do usunięcia tkanki otaczającej tylną powierzchnię soczewki wewnątrzgałkowej.
• Ponowna operacja zaćmy – w przypadku zaćmy wtórnej, która prowadzi do istotnego pogorszenia widzenia lub powikłań po infekcjach, urazach soczewki konieczne może być przeprowadzenie ponownej operacji zaćmy.
• Regularne kontrole okulistyczne – regularne kontrole u lekarza okulisty są kluczowe dla monitorowania postępu choroby i wczesnego wykrywania ewentualnych powikłań. 

Konsekwencje nieleczenia zaćmy wtórnej

Nieleczona zaćma wtórna jest szkodliwa dla wzroku i prowadzi do pogorszenia jakości życia, a ostatecznie do utraty widzenia. Oto kilka potencjalnych konsekwencji nieleczenia zaćmy wtórnej:

• pogorszenie widzenia. Nieleczenie zaćmy wtórnej prowadzi do stopniowego pogarszania się widzenia;
• pogorszenie kontrastu i percepcji kolorów. Zmętnienie torebki tylnej również wpływa na zdolność do rozróżniania kontrastów oraz postrzegania kolorów, co dodatkowo utrudnia widzenie;
• ryzyko powikłań dla oka. Nieleczenie zaćmy wtórnej zwiększa ryzyko powikłań, takich jak jaskra wtórna, odwarstwienie siatkówki oraz innych powikłań ocznych. Mogą one prowadzić do trwałej utraty wzroku;
• ograniczenie aktywności życia codziennego. W miarę pogarszania się widzenia osoby mogą doświadczać ograniczeń w wykonywaniu swoich codziennych czynności, takich jak czytanie, prowadzenie samochodu czy oglądanie telewizji;
• zwiększone ryzyko wypadków. Pogorszenie widzenia z powodu zaćmy wtórnej zwiększa ryzyko wypadków z udziałem chorych, zarówno w domu, jak i poza nim, zwłaszcza w warunkach słabego oświetlenia;
• pogorszenie jakości życia – pogorszenie jakości życia, może prowadzić do frustracji, izolacji społecznej, a nawet depresji.

📌 Sprawdź również: Jak wygląda diagnostyka jaskry?

Podsumowując – zaćma wtórna, najczęściej występująca po operacji usunięcia zaćmy pierwotnej, może prowadzić do znacznego pogorszenia ostrości wzroku, obniżenia kontrastu i zaburzeń percepcji kolorów, co negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Nieleczona zwiększa ryzyko powikłań okulistycznych, takich jak jaskra. Na szczęście, schorzenie to jest łatwo leczone za pomocą laserowej kapsulotomii tylnej, która jest szybka, bezbolesna i skuteczna. Dlatego ważne jest, aby osoby z objawami zaćmy wtórnej skonsultowały się z okulistą i podjęły odpowiednie leczenie, zapobiegające dalszemu pogorszeniu wzroku.

Dr n.med. Iwona Chromik