Immunosupresja

Immunosupresja jest obniżeniem zdolności aktywacji i/lub skuteczności układu odpornościowego. Jest procesem hamowania lub ograniczenia immunogenezy, czyli wytwarzania przez układ immunologiczny komórek odpornościowych wraz z przeciwciałami oraz redukcji ich zdolności do rozpoznawania antygenów i reagowania na nie.

Immunosupresja może być skutkiem procesów występujących naturalnie wewnątrz układu odpornościowego; skutkiem procesów chorobowych (np. infekcji wirusem HIV) lub chirurgicznego usunięcia struktur układu odpornościowego; działaniem niepożądanym leków stosowanych w leczeniu innych schorzeń; działaniem czynników zewnętrznych: chemicznych lub fizycznych (promieniowanie x i γ), wreszcie wywoływanym celowo za pomocą leków immunosupresyjnych (w transplantologii).

W celach medycznych immunosupresja wykorzystywana jest do osłabienia (czasowego lub stałego) działania układu immunologicznego. Naturalnie jest to stan bardzo niekorzystny, ponieważ uniemożliwia organizmowi obronę przed patogenami.

Immunosupresja może być wywoływana celowo poprzez wykonywanie zabiegów chirurgicznych (np. usunięcie grasicy), stosowanie środków farmakologicznych albo poddanie oddziaływaniu promieniowania rentgenowskiego. Jest to uzasadnione po przeszczepie organów (by organizm nie odrzucił obcych tkanek), w przebiegu zaburzeń autoimmunologicznych (np. aby ograniczyć proces autouszkodzeń charakterystycznych dla tego typu chorób) oraz w terapii pewnych nowotworów.

Środki farmakologiczne, które wywołują immunosupresję, to:

• glikokortykosteroidy (stosowane m.in. przy terapii zaburzeń autoimmunologicznych),
• cytostatyki (stosowane m.in. przy terapii nowotworów),
• środki oddziałujące na immunofiliny (stosowane m.in. przy terapii schorzeń reumatologicznych i dermatologicznych),
• immunoglobuliny (stosowane m.in. u osób po przeszczepieniu narządu),
• inne leki (np. interferony stosowane m.in. przy terapii nowotworowej i przeciwwirusowej).

Czynnikami, które naturalnie wywołują immunosupresję, są natomiast:

• stres,
• temperatura, 
• zanieczyszczenie powietrza,
• warunki wentylacyjne,
• patogeny (bakterie, wirusy, grzyby),
• niedobór witamin,
• antybiotyki, 
• narkotyki,
• zanieczyszczona woda i żywność,
• metale ciężkie.

Immunosupresja jest wywoływana lekami tylko w uzasadnionych sytuacjach, ponieważ może wywoływać skutki uboczne. Przede wszystkim zwiększa podatność organizmu na zakażenia. Większe jest też ryzyko rozwoju nowotworów oraz uszkodzeń organów wewnętrznych (w tym przede wszystkim żołądka, wątroby i nerek).