HIV Ag/Ab (Combo) (test przesiewowy)

Test jakościowy pozwalający na równoczesne wykrycie w surowicy krwi antygenu HIV –  białka 24 (p24) oraz przeciwciał wytworzonych przez badanego, swoistych dla antygenów otoczki HIV-1 (grupy M i O) i HIV-2. Ludzkie wirusy niedoboru odporności HIV-1 i HIV-2 należą do rodziny Retroviridae. Oba wirusy są czynnikiem etiologicznym zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS). Wirusy HIV-1 i HIV-2 wykazują podobieństwo. W konserwatywnych rejonach ich genomów, kodujących białka rdzeniowe, homologie wynoszą około 60%, w mniej konserwatywnych, kodujących białka zewnętrzne, homologia jest mniejsza niż 40 %. W rezultacie antygeny otoczkowe obu wirusów wykazują niewielką reaktywnością krzyżową. Wśród HIV-1 wyróżnia się grupę M o podtypach A-H i grupę O. Każdy z wirusów zawiera unikalne geny i wykazuje charakterystyczny dla siebie przebieg zakażenia. W przypadku HIV-2 szybkość replikacji wirusa i postępy choroby są wolniejsze niż w przypadku HIV-1, a spadek liczby limfocytów T u chorego i wiremia są mniejsze. Ogólnie, zakażenie HIV-2 daje lepsze rokowania niż zakażenie HIV-1, powodujące szybszą progresję AIDS. Uwzględnienie w teście wirusowego antygenu p24 pozwala na wczesne rozpoznanie wirusa, gdyż jego obecność w krwi jest stwierdzana już w 2 do 8 tygodni po zakażeniu i wyprzedza przeciwciała anty-HIV, wykrywane od  4 do 12 tygodni po zakażeniu. Wykonanie testu łączącego oznaczenie antygenu wirusa i przeciwciał pacjenta, wytworzonych w wyniku kontaktu z wirusem (Test combo), pozwala na zwężenie okienka diagnostycznego i wcześniejsze wykrycie zakażenia w porównaniu do testów oznaczających wyłącznie przeciwciała. Wykrycie obecności przeciwciał należy potwierdzić metodą Western blot.

Przeciwciała heterofilne.

Wynik dodatni: zakażenie HIV, AIDS (każdy dodatni wynik wymaga potwierdzenia innymi testami).

Wirus HIV to patogen odpowiedzialny za rozwój AIDS, czyli zespołu nabytego niedoboru odporności. Do rozwoju pełnoobjawowej choroby może dojść nawet po kilku latach od momentu zakażenia wirusem HIV. Z tego powodu niezwykle istotna jest wczesna diagnostyka, która pozwoli na rozpoczęcia odpowiedniego leczenia oraz skuteczną kontrolę postępu choroby. Kto powinien wykonać badanie na HIV, jak można  zakazić się wirusem HIV, jakie są objawy zakażenia HIV oraz na czym polega badanie w kierunku HIV?

HIV to angielski skrót, który oznacza ludzki wirus niedoboru odporności (ang. human immunodeficiency virus). Jest to patogen z rodziny retrowirusów odpowiedzialny za rozwój zespołu nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS (ang. acquired immune deficiency syndrome). Do zakażenia wirusem HIV najczęściej dochodzi na drodze tzw. ryzykownych kontaktów seksualnych z osobą będącą nosicielem tego patogenu. Po wniknięciu do organizmu gospodarza wirus HIV atakuje określone komórki układu immunologicznego, co z czasem w sposób znaczący obniża odporność danej osoby oraz prowadzi do wystąpienia szeregu dodatkowych schorzeń, będących konsekwencją niedoboru odporności.

Od momentu zakażenia do rozwoju pełnoobjawowej choroby AIDS mogą minąć lata (nawet do 10 lat). Z tego względu istotne jest wczesne rozpoznanie infekcji, co pozwoli na sprawne wdrożenie odpowiedniego leczenia przeciwwirusowego. Dzięki temu możliwe będzie znaczące spowolnienie nabytego zespołu niedoboru odporności oraz wydłużenie całościowego czasu życia bez dolegliwości związanych z deficytami immunologicznymi.

Badanie HIV Ag/Ab to test diagnostyczny, który z dużą precyzją jest w stanie wykryć zakażenie wirusem HIV w krótkim czasie po ekspozycji na ten patogen. W teście  oznaczane są we krwi dwa parametry specyficzne dla wirusa HIV – wirusowe białko 24 (p24) oraz przeciwciała badanego skierowane przeciwko antygenom otoczki wirusa HIV.

Białko p24 to cząsteczka, która stanowi element otoczki wirusowej HIV. Ze względu na  wczesne pojawianie się i tego białka we krwi, jego identyfikacja  stanowi istotny element wczesnej diagnostyki zakażenia patogenem odpowiedzialnym za rozwój AIDS. Przeciwciała skierowane swoiste dla wirusa wykrywane w teście produkowane są przez komórki odpornościowe gospodarza. Te specyficzne immunoglobuliny pojawiają się we krwi później niż białko p24. Okres od momentu zakażenia, do pojawienia się specyficznych przeciwciał nazywany jest oknem serologicznym i dla zakażenia wirusem HIV wynosi on ok. 4-12 tygodni.

Ze względu na specyfikę replikacji wirusa niedoboru odporności oraz mechanizmy immunologiczne odpowiedzialne za jego wstępne zwalczanie, badanie w kierunku zakażenia musi zostać przeprowadzone po pewnym czasie od ekspozycji. Omawiany test wykrywa  białko p24 już po 2 tygodniach od wniknięcia patogenu do organizmu. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zdarzenia związanego z ryzykiem zakażenia wirusem i otrzymaniu negatywnego wyniku testu, badanie należy powtórzyć po upływie pełnych 12 tygodni.

Profilaktyka zakażeń HIV polega przede wszystkim na unikaniu sytuacji ryzykownych, które mogą doprowadzić do bezpośredniego kontaktu z patogenem. W przypadku kontaktów seksualnych z partnerem lub partnerką o nieznanym statusie serologicznym należy stosować środki ochronne, z których podstawowym jest prezerwatywa. W przypadku wykonywania różnego typu zabiegów przebiegających z naruszeniem ciągłości skóry, takich jak określone zabiegi kosmetologiczne lub piercing należy korzystać wyłącznie z usług certyfikowanych zakładów, które spełniają normy związane ze sterylizacją sprzętu.

Profilaktyka zakażenia wirusem HIV obejmuje także tzw. PrEP (ang. Pre-Exposure Prophylaxis) oraz PEP (ang. post-exposure prophylaxis). PrEP to skrót oznaczający profilaktykę przedekspozycyjną, która polega na stosowaniu określonych leków antywirusowych przed narażeniem na kontakt z wirusem HIV. PEP to farmakoterapia rozpoczynana do 72 godzin od sytuacji ryzykownej. Odpowiednio szybkie wdrożenie PEP w dużym odsetku przypadków pozwala na zahamowania namnażania się wirusa po wniknięciu do organizmu oraz skutecznie zapobiega rozwojowi AIDS w przyszłości.

Badanie w kierunku zakażenia wirusem HIV zalecane jest osobom, u których wystąpiło ryzyko wniknięcia tego patogenu do organizmu. Do zakażenia wirusem HIV może dojść jedynie poprzez bezpośredni kontakt z płynami ustrojowymi osoby zakażonej, w której krwi znajduje się duża liczba kopii wirusa (tzw. wysoka wiremia). Do sytuacji ryzykownych zalicza się m.in. stosunek seksualny z osobą o nieznanym statusie serologicznym w stosunku do wirusa HIV, a więc potencjalnie zakażoną. Materiał potencjalnie zawierający wirusa (czyli m.in. preejakulat, wydzielina pochwy, sperma, ślina lub krew) musi mieć kontakt z błoną śluzową (m.in. jamy ustnej, prącia, pochwy, odbytu) lub uszkodzoną skórą. Stosowanie prezerwatyw podczas stosunku seksualnego znacząco obniża ryzyko transmisji praktycznie wszystkich chorób przenoszonych drogą płciową, w tym także zakażenia wirusem HIV.

Do zakażenia omawianym patogenem może dojść także podczas różnego typu zabiegów medycznych, które wiążą się z  przerwaniem ciągłości tkanek lub transfuzji krwi. Obecnie w krajach rozwiniętych zjawisko to występuje dość rzadko, ze względu na restrykcyjne normy w zakresie stosowania sterylnego sprzętu medycznego oraz obowiązkowe badania preparatów krwiopochodnych. Infekcje HIV mogą występować także wśród osób stosujących narkotyki w formie dożylnej, które korzystają z tych samych igieł do wstrzykiwania substancji.

Poza opisywanymi powyżej czynnikami ryzyka zakażenia wirusem HIV test ten zalecany jest także kobietom w ciąży. Badanie HIV w ciąży stanowi jeden z podstawowych testów diagnostycznych u kobiet spodziewających się dziecka. Badanie w tym kierunku jest istotne ze względu na możliwą transmisję wertykalną wirusa w okresie okołoporodowym. Dzięki wczesnemu wykryciu zakażenia wirusem HIV u matki możliwe jest wdrożenie leczenia, które znacząco zminimalizuje ryzyko przeniesienia się tego patogenu do organizmu dziecka.

Zakażenie wirusem HIV w dużym odsetku przypadków może przebiegać w sposób całkowicie bezobjawowy. U pewnego odsetka zakażonych po kilku dniach (do kilku tygodni) od zakażenia może dojść do rozwoju tzw. ostrej choroby retrowirusowej. Objawy tej pierwszej fazy zakażenia HIV to m.in.:

• Gorączka,
•  Uogólnione pogorszenie samopoczucia,
• Bóle mięśni i stawów,
• Wysypka,
• Nocne poty,
• Ból głowy,
• Powiększenie węzłów chłonnych,
• Ból gardła,
• Katar,
• Nudności,
• Wymioty,
• Biegunka.

HIV – wynik ujemny

Wynik ujemny badania na HIV oznacza, że we krwi pacjenta nie wykryto  przeciwciał specyficznych w stosunku do tego wirusa, ani białka p24 stanowiącego element otoczki wirusowej tego patogenu. Jeżeli badanie zostało przeprowadzone po upływie tzw. okna serologicznego dla  wirusa, to z dużym prawdopodobieństwem wynik ten wyklucza zakażenie HIV. W przypadku wykonania testu przed zalecanym okresem badanie należy powtórzyć po upływie 12 tygodni.

HIV – wynik pozytywny

Wynik pozytywny badania HIV Ag/Ab musi zostać potwierdzony przy pomocą dodatkowego testu. Badanie potwierdzające przeprowadza się z wykorzystaniem metody Western Blot, która gwarantuje wysoką precyzję wykrywania zakażenia. W przypadku otrzymania pozytywnego wyniku testu potwierdzającego rozpoznawane jest zakażenie HIV. Pacjent wówczas powinien jak najszybciej zgłosić się do specjalistycznej poradni, gdzie zostanie rozpoczęte leczenie antyretrowirusowe. Dodatkowo pacjent ten posiada obowiązek poinformowania o rozpoznaniu wszystkich partnerów seksualnych.