Teratogen

Teratogen to czynnik działający szkodliwie na rozwijający się w łonie matki płód. Skutkiem działania teratogenu jest: zahamowanie wzrostu, obumarcie i wady rozwojowe płodu. Szczególnie niebezpieczne jest działanie teratogenów na płód w okresie organogenezy (do 10 t. życia płodowego). Wpływ na płód zależy od trymestru ciąży, dawki, czasu podania oraz stopnia przenikania przez łożysko. Wśród czynników teratogennych wyróżnia się czynniki biologiczne, fizyczne i chemiczne. Biologiczne to infekcje (różyczka, toksoplazmoza, cytomegalia), choroby w trakcie ciąży takie jak cukrzyca, nowotwory czy choroby tarczycy. Czynniki fizyczne działające teratogennie to np. promieniowanie rentgenowskie czy przegrzanie. Najliczniejszą grupę stanowią czynniki chemiczne wśród których wyróżnia się: leki (przeciwpadaczkowe, cytostatyki, talidomid), używki (alkohol, nikotyna, narkotyki). Leki dzieli się na kilka kategorii w zależności od szkodliwości dla rozwoju płodu. Wyróżnia się klasy A, B, C, D, X: A i B - brak szkodliwego działania na ludzki płód; C i D- mogą mieć teratogenny wpływ na płód, jednak korzyści z zastosowania leku przewyższają działania negatywne; X- bezwzględnie zakazane w ciąży. Na płód negatywnie może wpływać nieodpowiednia suplementacja oraz odżywianie się matki (przedawkowanie witaminy A może skutkować rozszczepem podniebienia, deformacją twarzoczaszki oraz wadami serca i układu moczowo- płciowego, a witaminy D- niedorozwojem umysłowym).