Panel jady owadów (ekstrakty: pszczoła, osa, szerszeń + 4 komponenty alergenowe) + CCD

Molekularna diagnostyka uczulenia na jad owadów błonkoskrzydłych. Pomiar w surowicy stężenia przeciwciał IgE specyficznych dla ekstraktów jadu: pszczoły (i1); osy (i3) i  szerszenia (i75); istotnych klinicznie alergenów molekularnych jadu pszczoły: rApi m 1 (i208),  i rApi m 10 (i217);  jadu osy: rVes v 1 (i211) i rVes v 5 (i209) oraz IgE-anty CCD. Ze względu na złożony skład jadu i indywidulane cechy badanego wpływające na obraz kliniczny alergii, za pożądane uznaje się stosowanie laboratoryjnych testów molekularnych łącznie z klasycznymi testami opartymi na pełnych ekstraktach jadu. Pomiar in vitro stężenia sIgE, obok wywiadu klinicznego i testów skórnych, stanowi podstawę identyfikacji alergenu odpowiedzialnego za uczulenie. Nie niesie zagrożenia dla badanego, które istnieje w przypadku testów skórnych, co jest szczególnie istotne w przypadku diagnostyki alergii na jady owadów. Uczulenie na  jad owadów błonkoskrzydłych (pszczół, trzmieli, os i szerszeni) powoduje czasami ciężką, niekiedy śmiertelną, natychmiastową reakcję alergiczną. Testy oparte na pełnych ekstraktach jadu nie są w stanie różnicować uczulenia pierwotnego na jad określonego gatunku od współuczulenia (pszczoła/osa) lub laboratoryjnej i klinicznej reaktywności krzyżowej. Konieczne jest wskazanie uczulających, gatunkowo swoistych alergenów molekularnych, w oparciu o tzw. diagnostykę molekularną. Trudności diagnostyczne wynikają z międzygatunkowych podobieństw sekwencji aminokwasów alergenów białkowych oraz wysokiego stopnia ich glikozylacji przez identyczne  determinanty węglowodanowe, określane jako  CCD (ang. cross-reacting carbohydrate determinants). Przeciwciała klasy IgE uczestniczą w mechanizmie anafilaktycznej reakcji alergicznej (miejscowej  lub uogólnionej) określanej jako  natychmiastowa reakcja nadwrażliwości typu I. Osoby uczulone przez obcy antygen zwany alergenem, posiadają we krwi wykrywalne stężenie IgE swoistych dla tego alergenu (sIgE, asIgE), podczas gdy u osób zdrowych sIgE o takiej swoistości są niewykrywalne. Uczulenie objawowe określane jest terminem alergia.  Obecne w miejscu wniknięcia alergenu (preformowane) sIgE generują miejscowy stan zapalny, nasila się synteza kolejnych frakcji sIgE, w efekcie dochodzi do wzmocnienia i uogólnia reakcji alergicznej. Nasilenie reakcji koreluje dodatnio ze stężeniem sIgE rozpoznających fragmenty białkowe alergenu, natomiast IgE rozpoznające uniwersalne CCD, czyli wiążące tzw. glikotopy CCD alergenów glikoproteinowych są klinicznie nieistotne (nieme) , lecz zawyżają wyniki pomiarów opartych zwłaszcza na ekstraktach alergenowych.  W celu oszacowania udziału IgE anty-CCD w puli asIgE oznaczanej  testami z ekstraktami jadu, w panelu uwzględniono marker CCD. Molekularna diagnostyka alergii wskazuje selektywnie te alergeny molekularne źródła alergenów, które odpowiedzialne są za uczulenie na źródło, czyli indukują powstanie sIgE. Znajomość właściwości uczulających alergenów molekularnych, jak: termostabilność, odporność na enzymy proteolityczne, fenotyp kliniczny alergii, pozwala na wnioskowanie o rodzaju uczulenia (monouczulenie, współuczulenie, krzyżowa reaktywność kliniczna); na ustalenie nasilenia i charakteru reakcji alergicznych (objawy miejscowe, uogólnione); na ustalenie metod ograniczania potencjału uczulającego (np. obróbka cieplna); na ocenę zasadności wdrażania alergenowo-specyficznej immunoterapii. Dla minimalizacji wypływu IgE-anty-CCD na wynik pomiaru stężenia asIgE,  w testach wykorzystuje się  rekombinowane alergeny molekularne (r) o zredukowanych/zmodyfikowanych CCD.   Zastosowanie w panelu rekombinantowych alergenów pszczoły miodnej: Api m 1 i Api m 10 pozwala na wykazanie pierwotnego, swoistego uczulenia na jad pszczoły  oraz na różnicowanie pierwotnego uczulenia na jad pszczoły i os. Zastosowanie rekombinantowych alergenów głównych osy: Ves v 1 i Ves v 5 pozwala na różnicowanie uczulenia na pszczołę i osę,  choć nie pozwala na rozróżnienie uczulenia w obrębie rodzajów os: Vespula i  Polistes (klecanki). Czułość diagnostyczna osiągana przy równoczesnym pomiarze sIgE dla: rVes v 5 i rVes v 1 osiąga 92-98%. Uważa się, że czułość testu zależy głównie od pomiaru sIgE dla Ves v 5, a specyficzność od pomiaru sIgE dla obydwu: Ves v 1 i Ves v 5.
Api m 1 (i208) – gatunkowo specyficzny alergen główny jadu pszczoły, biochemicznie silnie glikozylowana fosfolipaza. Przeciwciała swoiste dla Api m 1 są obecne u 57-97% uczulonych na jad pszczeli.
Api m 10 (i217) – gatunkowo specyficzny alergen główny jadu pszczoły, wysoko glikozylowana ikarpina. Pomiar sIgE dla Api m 10 zwiększa czułość oznaczenia oraz specyficzność/selektywność rozpoznania alergii. sIgE dla Api m 10 są obecne u 51.5-62% osób z alergią na jad pszczeli.
Ves v 1 (i211) – alergen główny jadu os rodzaju Vespula, biochemicznie fosfolipaza  (Phospholipase A1), uczulająca w 33.3 – 54% alergii.
Ves v 5 ( i209) – drugi alergen głównym osy, tzw. antygen 5, o nieznanej funkcji. Najobfitszy alergen jadu, o prawie 100%  częstości uczulania (wg różnych źródeł 84.5 – 100%).
Użądlenia szerszenia (Vespula crabro) są dość rzadkie, a reakcje alergiczne na jad sporadyczne, lecz mogą być bardzo silne, o trzykrotnie wyższym ryzku zgonu niż w przypadku ukąszenia przez osy lub pszczoły. Do tej pory w jadzie V. crabro (i75) scharakteryzowano trzy alergeny molekularne o znacznym stopniu klinicznej reaktywności krzyżowej  z białkami homologicznymi głównie jadu os (rodzajów: Vespula spp, Polistes, Dolichovespula i Polybia).