P/c. przeciwjądrowe ANA, AMA, ASMA met. IIF

Oznaczenie jakościowe przeciwciał jądrowych ANA, AMA i ASMA metodą pośredniej immunofluorescencji (IIF) pozwala na wstępną diagnostykę i różnicowanie chorób autoimmunizacyjnych, w tym pierwotnej marskości wątroby. Autoprzeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazmatyczne ANA (ang. antinuclear antibodies) są przeciwciałami swoistymi w stosunku do własnych, stałych lub rozpuszczalnych, antygenów wewnątrzkomórkowych.  Obecność tego rodzaju autoprzeciwciał w krążeniu jest charakterystyczna dla szeregu systemowych (i narządowych) chorób zapalnych tkanki łącznej, CTD (ang. connective tissue diseases) o podłożu autoimmunizacyjnym. Oznaczanie panelu przeciwciał przeciwjądrowych pozwala na różnicową diagnostykę chorób autoimmunizacyjnych oraz na monitorowanie aktywności procesu chorobowego. Wskazaniami do ustalenia obecności ANA jest diagnostyka chorób autoimmunizacyjnych: tocznia trzewnego układowego (SLE), zespołu Sjogrena, mieszanej choroby tkanki łącznej (zespół Sharpa, MCTD), twardziny układowej TU (SCs), zapalenia wielomięśniowego (PM) i skórno-mięśniowego (DM), zespołu nakładania, zespołu CREST/sklerodermia oraz autoimmunizacyjnego zapalenia wątroby (lupoid hepatitis) typu I.  Autoprzeciwciała przeciwmitochondrialne, AMA (ang. antimitochondrial autoantibodies) wykazują swoistość w stosunku do antygenów umiejscowionych po obu stronach błony mitochondriów. Oznaczanie AMA jest istotne w określaniu funkcjonowania wątroby. Z 9 typów antygenów rozpoznawanych przez AMA: M1 – M9,  najistotniejsze klinicznie są M2 i M9, uważane za specyficzne dla pierwotnej marskości żółciowej, PBC (ang. primary biliary cirrhosis). U około 94% chorych na PBC występują znacznie podwyższone wartości AMA, przy czym M2 wykrywane są u 96% chorych, a M9 u 82%. AMA dla innych antygenów mogą występować  w przebiegu innych chorób:  kiły (u 100%) , sklerodermii (do 25%),  aktywnym i autoimmunizacyjnym zapaleniu wątroby, układowym toczniu rumieniowatym (SLE), reumatoidalnym zapaleniu stawów, zapaleniu tarczycy i zespole fosfolipidowym. W niektórych laboratoriach można oznaczyć typ M2 AMA, zamiast całkowitego miana AMA. Obecność wysokiego miana autoprzeciwciała przeciw mięśniom gładkim, ASMA (ang. anti-smooth muscles antibodies) sugeruje autoimmunizacyjne zapalenie wątroby typu I, przy czym wahania stężenia korelują z aktywnością choroby. Podniesiony poziom ASMA może towarzyszyć mononukleozie zakaźnej, niektórym nowotworom i zakażeniom wirusowym.