Bartonella- bakterie, które wywołują bartonelozę. Objawy i leczenie choroby

Znanych jest ponad 20 gatunków bakterii z rodzaju Bartonella, z czego niemal połowa może wywołać choroby (bartonelozy) u człowieka. W zależności od gatunku bakterii oraz stanu układu odpornościowego pacjenta, bartonelozy mogą mieć różny obraz kliniczny – od łagodnej, bezobjawowej i samoograniczającej się infekcji, po ciężkie i zagrażające życiu zakażenia.

Czym są bakterie Bartonella?

Bakterie z rodzaju Bartonella to Gram-ujemne pałeczki. Rezerwuarem patogenu są ludzie, zwierzęta domowe takie jak psy, koty czy króliki oraz dzikie zwierzęta np. sarny, wiewiórki czy krety. Bakterie przenoszone są przez stawonogi pijące krew: kleszcze, pchły oraz wszy, ale bezpośredni kontakt z zainfekowanym zwierzęciem (np. pogryzienie lub podrapanie) również może prowadzić do zakażenia.

Bartonella po wniknięciu do organizmu, krążą z krwią, by po kilku dniach przedostać się do komórek śródbłonka naczyń krwionośnych, gdzie dochodzi do ich namnażania. Po kolejnych paru dniach, wnikają do erytrocytów czyli krwinek czerwonych, gdzie ponownie się namnażają. Bakterie nie doprowadzają do rozpadu erytrocytów i bytują we krwi, dzięki czemu mogą być przeniesione poprzez pijące krew stawonogi, do kolejnego organizmu.

Bartoneloza – choroba wywoływana przez bakterie Bartonella

Bartonelozy, wywoływane przez bakterie z rodzaju Bartonella przede wszystkim zagrażają osobom z zaburzoną odpornością – np. w wyniku zażywania leków immunosupresyjnych, chorujących na wyniszczające choroby przewlekłe czy zakażonych HIV. W zależności od gatunku bakterii, można wyróżnić różne postaci bartoneloz. Infekcja może prowadzić m.in. do zapalenia wsierdzia, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, choroby kociego pazura, naczyniakowatości bakteryjnej, plamicy wątrobowej, zapalenia płuc czy zapalenia gałki ocznej.

Bartonella – objawy u człowieka

Objawy bartonelozy i sposób transmisji choroby zależą od gatunku bakterii, jaka ją wywołuje. U ludzi, patogenem najczęściej wywołującym zakażenia, jest Bartonella henselae. Do infekcji dochodzi wskutek zadrapania lub pokąsania przez psa czy kota. Stąd nazwa schorzenia – choroba kociego pazura. W miejscu zadrapania powstaje grudka lub pęcherzyk, a w ciągu kolejnych 2 tygodni dochodzi do zapalenia i powiększenia pobliskich węzłów chłonnych, które stają się tkliwe lub bolesne i mogą ropieć. Towarzyszy temu podwyższenie temperatury ciała, pogorszenie samopoczucia i bóle brzucha. Choroba kociego pazura częściej dotyczy dzieci i młodzieży. U osób z obniżoną odpornością, choroba może mieć ciężki przebieg i wikłać się encefalopatią, zapaleniem płuc czy zapaleniem wsierdzia.

Bartonella quintana odpowiedzialna jest za tzw. gorączkę okopową – chorobę przenoszoną przez wszy, która występowała powszechnie podczas I i II Wojny Światowej. W obecnych czasach, tę bartonelozę obserwuje się głównie u osób bezdomnych i alkoholików. Objawy obejmują gorączkę i dreszcze, bóle i zawroty głowy, zapalenie węzłów chłonnych, bóle mięśni i stawów, zapalenie spojówek oraz rumieniowe zmiany na ciele.

Do bartoneloz zaliczamy także naczyniakowatość bakteryjną (angiomatosis bacillaris). Choroba dotyczy naczyń, a wywołują ją B. henselae oraz B. quintana u osób z obniżoną odpornością – np. chorych na AIDS. Na ciele powstają purpurowe guzki, ale rozrost naczyń może dotyczyć też narządów wewnętrznych.

Innym chorobotwórczym dla człowieka gatunkiem bakterii z rodzaju Bartonella, jest B. bacilliformis odpowiedzialna za chorobę Carriona endemicznie występującą w Peru. W pierwszej fazie choroby występuje wysoka gorączka i anemia hemolityczna. Zmiany naczyniowe, w postaci twardych guzków są natomiast typowe dla przewlekłej fazy schorzenia, zwanej brodawczakowatością peruwiańską.

Inne gatunki chorobotwórcze dla człowieka to np. B. alsatica, B. koehlerae, B. washoensis, B. grahamii. Mogą wywoływać zapalenie wsierdzia, zapalenie siatkówki i nerwu wzrokowego czy zapalenie mięśnia sercowego.

 

Bartonella – diagnostyka

Jeśli zaobserwujesz u siebie niepokojące objawy, koniecznie udaj się do lekarza. Diagnostyka zakażeń wywołanych przez bakterie z rodzaju Bartonella opiera się zwykle na wykryciu we krwi swoistych przeciwciał. Dostępne komercyjnie testy pozwalają stwierdzić obecność przeciwciał przeciwko B. henselae oraz B. quintana. Takie testy możesz wykonać w DIAGNOSTYCE, a badanie nie wymaga szczególnego przygotowania.

Rzadziej stosuje się metody bezpośredniego wykrywania bakterii np. techniką hodowli bakteryjnej czy PCR.

Bartonella – leczenie bartoneloz

Pamiętaj, że reakcja organizmu na zakażenie bakteriami z rodzaju Bartonella, w dużej mierze zależy od stanu układu odpornościowego. Niektóre bartonelozy mogą ograniczać się samoistnie, inne – wymagać intensywnej antybiotykoterapii lub leczenia chirurgicznego, a w razie braku adekwatnego postępowania, prowadzić nawet do śmierci. Wobec tego, leczenie bartoneloz jest różne i zależy od wielu czynników, a przede wszystkim gatunku bakterii i stanu pacjenta. Sposób terapii dostosowuje się więc indywidualnie do konkretnego przypadku. W leczeniu stosuje się: azytromycynę, erytromycynę, doksycyklinę i inne tetracykliny, rifampicynę, gentamycynę, kotrimoksazol czy chloramfenikol.

 

 Sprawdź również artykuł: Choroba kociego pazura – jak dochodzi do zakażenia?

 

Bibliografia:

• „Zakażenia Bartonella Spp. ze szczególnym uwzględnieniem chorób oczu”- B. Fiecek, T. Chmielewski, S. Tylewska-Wierzbanowska
• „Bakterie z rodzaju Bartonella – współczesny stan wiedzy” – V. Zając, J. Szymańska, A. Buczek
• Rekomendacje postępowania w riketsjozach – K. Tomasiewicz