Choroba Alzheimera – czym jest, jak się objawia, jak ją zdiagnozować?

Choroba Alzheimera to choroba neurodegeneracyjna, która dotyka milionów ludzi na całym świecie. Jej wpływ na funkcje poznawcze i codzienne funkcjonowanie jest ogromny, zarówno dla pacjentów, jak i dla ich rodzin. Dowiedz się więcej, jak objawia się choroba Alzheimera, jak ją zdiagnozować i jak sobie z nią radzić.

Czym jest choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera to przewlekła neurologiczna choroba. Dotyka głównie osób starszych i powoduje stopniowe pogarszanie się funkcji poznawczych i zdolności do samodzielnego funkcjonowania u pacjentów. Jest to najczęstsza przyczyna demencji – stanu charakteryzującego się utratą funkcji poznawczych na tyle poważną, że uniemożliwia samodzielne życie.

Choroba Alzheimera zazwyczaj rozwija się stopniowo. Początkowo objawia się drobnym zapominaniem i trudnościami w skupieniu się. Następnie prowadzi do pogorszenia pamięci krótkotrwałej i długotrwałej oraz innych funkcji poznawczych, takich jak myślenie abstrakcyjne, rozumienie języka czy orientacja w czasie i przestrzeni. Jednym z charakterystycznych cech choroby Alzheimera są płytki amyloidowe i sploty neurofibrylarne w mózgu pacjenta, które przyczyniają się do śmierci komórek nerwowych i utraty połączeń między nimi. Chociaż przyczyny choroby Alzheimera nie są w pełni zrozumiałe, to istnieje wiele czynników ryzyka, w tym: predyspozycje genetyczne, wiek, otoczenie środowiskowe i styl życia.

Sprawdź również: Choroby osób starszych – poznaj najczęstsze przypadłości.

Objawy choroby Alzheimera

Objawy choroby Alzheimera obejmują wiele różnorodnych problemów z funkcjami poznawczymi, emocjonalnymi i zachowaniem. Oto najczęstsze z nich:

1. Zaburzenia pamięci: pierwszym i najbardziej powszechnym objawem jest trudność w zapamiętywaniu nowych informacji oraz w utrzymywaniu krótkotrwałych wspomnień. Osoby z chorobą Alzheimera mogą również regularnie gubić przedmioty czy mieć trudności z przypomnieniem sobie ważnych dat, rozpoznawaniem osób i miejsc, a nawet członków rodziny.
2. Zmiany nastroju: choroba Alzheimera często wiąże się z niestabilnością emocjonalną. Osoby dotknięte chorobą doświadczają szybkich i nieuzasadnionych zmian nastroju, w tym lęku czy nadmiernej drażliwości.
3. Zmiany zachowania: występuje dezorientacja co do miejsca i czasu, prowadząca do błądzenia lub niezdolności do znalezienia drogi powrotnej do domu. Zmiany zachowania mogą również objawiać się agresywnością, niepokojem lub paranoją.
4. Trudności z mową i komunikacją: osoby cierpiące na chorobę Alzheimera mają problemy ze znajdowaniem właściwych słów, utrzymywaniem płynności w rozmowie lub rozumieniem mowy innych osób.
5. Trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak gotowanie, ubieranie się czy dbanie o higienę osobistą.
6. Utrata zainteresowania dotychczasowymi aktywnościami czy hobby.
7. Problemy ze snem, brak energii, apatia. 

Wszystkie te objawy mają znaczący wpływ na jakość życia zarówno osób chorych, jak i ich opiekunów. Ważne jest świadome monitorowanie zmian oraz konsultacja z lekarzem w przypadku podejrzenia choroby Alzheimera.

Choroba Alzheimera – jak przebiega diagnoza?

Diagnoza choroby Alzheimera jest procesem kompleksowym, który obejmuje szereg kroków mających na celu wykluczenie innych możliwych przyczyn objawów oraz potwierdzenie obecności tej choroby neurodegeneracyjnej. Proces zazwyczaj rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego, w którym lekarz zbiera informacje dotyczące historii choroby, objawów oraz wywiadu rodzinnego pod kątem chorób neurologicznych. Następnie przeprowadza się badania neurologiczne, które mogą obejmować testy oceny funkcji poznawczych, sprawdzanie zdolności do mówienia, czytania i pisania, a także ocenę równowagi i koordynacji ruchowej. Jednym z kluczowych narzędzi w diagnostyce choroby Alzheimera są testy neuropsychologiczne. Pomagają one ocenić różne obszary funkcji poznawczych, takie jak pamięć, myślenie i język.

W celu wykluczenia innych przyczyn objawów mogą być przeprowadzone badania laboratoryjne, w tym badania krwi, i obrazowanie mózgu, takie jak rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT). Wyniki tych badań pomagają wykluczyć inne przyczyny demencji, np. niedobory witamin, zaburzenia hormonalne czy guzy mózgu.

Ostateczna diagnoza choroby Alzheimera opiera się na klinicznych kryteriach diagnostycznych, takich jak kryteria DSM-5 (ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) lub kryteria diagnostyczne Narodowego Instytutu Neurologicznego i Zaburzeń Komunikacji (NINCDS-ADRDA). W przypadku podejrzenia choroby Alzheimera przydatne jest też przeprowadzenie pozytonowej tomografii emisyjnej (PET), która wykazuje obecność amyloidu w mózgu, charakterystycznego dla tej choroby.

Należy pamiętać, że diagnoza choroby Alzheimera jest procesem trudnym i wymaga wielokrotnych wizyt u specjalisty oraz ścisłej obserwacji objawów. W miarę postępu badań nad tą chorobą opracowywane są coraz skuteczniejsze metody diagnostyczne, które pozwalają na szybsze i bardziej precyzyjne potwierdzenie jej obecności.

Choroba Alzheimera – leczenie

Leczenie choroby Alzheimera to kompleksowy proces, który obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i terapie niemedyczne, mającą na celu łagodzenie objawów, opóźnianie postępu choroby oraz poprawę jakości życia pacjenta i opiekunów. Farmakoterapia jest zwykle stosowana w celu kontrolowania objawów neurologicznych. Wśród najczęściej wykorzystywanych leków znajdują się inhibitory cholinesterazy, które pomagają zwiększyć ilość dostępnej acetylocholiny w mózgu, co poprawia funkcje poznawcze i opóźnia pogorszenie objawów. Innym lekiem stosowanym w terapii jest memantyna, która działa poprzez regulację przekaźnictwa glutaminergicznego w mózgu i może być pomocna w łagodzeniu objawów średniozaawansowanej i zaawansowanej choroby Alzheimera.

Terapia niemedyczna odgrywa istotną rolę w zarządzaniu chorobą Alzheimera. Wśród technik terapeutycznych znajdują się terapie zajęciowe, które obejmują aktywności artystyczne, ruchowe i sensoryczne, mające na celu zachowanie funkcji poznawczych oraz zachęcanie do interakcji społecznych. Terapie behawioralne mogą pomóc pacjentom w radzeniu sobie z problemami w zachowaniu, lękami i depresją, które często towarzyszą chorobie Alzheimera. Ważne jest także wsparcie psychologiczne pacjenta i jego opiekunów, które pomaga radzić sobie z emocjonalnymi wyzwaniami związanymi z chorobą.

Oprócz tego istotne są działania mające na celu utrzymanie zdrowego stylu życia, takie jak: regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta bogata w antyoksydanty i nienasycone kwasy tłuszczowe oraz aktywność intelektualna, np. rozwiązywanie krzyżówek czy czytanie. Wsparcie społeczne i edukacja pacjentów i ich rodzin są kluczowe dla skutecznego zarządzania chorobą Alzheimera.

Choć nie istnieje skuteczne leczenie, które mogłoby wyleczyć chorobę Alzheimera, to odpowiednie postępowanie może znacząco poprawić jakość życia pacjentów oraz umożliwić im jak najdłuższe utrzymanie samodzielności. Dlatego też kluczowe jest wczesne rozpoznanie choroby oraz wdrożenie odpowiednich działań terapeutycznych i wsparcie pacjenta, oraz jego bliskich.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian