Czerniak oka – poznaj objawy i przyczyny. Sprawdź, jak jest diagnozowany

Czerniak oka to nowotwór złośliwy, który rozwija się w strukturach gałki ocznej, najczęściej w naczyniówce. Jest to rzadkie, ale groźne schorzenie, które może prowadzić do utraty wzroku, a w zaawansowanych przypadkach także do przerzutów do innych narządów. Wczesne wykrycie czerniaka oka jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Dlatego sprawdź, jak jest diagnozowany i jakie objawy mu towarzyszą.

Przyczyny czerniaka oka

Dokładne przyczyny powstawania czerniaka oka nie są w pełni poznane, jednak istnieje kilka czynników ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania. Jednym z nich jest ekspozycja na promieniowanie UV. Nadmierne narażenie na UV może uszkadzać DNA komórek oka i prowadzić do rozwoju nowotworu.

Kolejnym czynnikiem predysponującym do rozwoju czerniaka oka jest osłabienie układu odpornościowego. Osoby z osłabioną odpornością, na przykład w wyniku chorób autoimmunologicznych lub leczenia immunosupresyjnego, mogą być bardziej podatne na rozwój nowotworów, w tym czerniaka oka.

📌 Przeczytaj także: Nowotwory skóry – rodzaje, objawy, leczenie.

Do grupy ryzyka czerniaka oka należą osoby z obciążonym wywiadem rodzinnym, tzn. u których w rodzinie występowały nowotwory oka. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie po 50. roku życia. Bardziej narażone na czerniaka oka są osoby o jasnych oczach – niebieskich lub zielonych. Również niektóre choroby skóry, takie jak zespół znamion dysplastycznych, mogą zwiększać ryzyko nowotworów melanocytarnych, w tym czerniaka oka.

Jakie są objawy czerniaka oka?

Czerniak oka to nowotwór złośliwy, który rozwija się w strukturach gałki ocznej, najczęściej w naczyniówce. Może również występować w tęczówce, ciele rzęskowym oraz w spojówce, choć są to rzadsze lokalizacje. Czerniak oka przez długi czas potrafi rozwijać się bezobjawowo, dlatego często wykrywany jest przypadkowo podczas rutynowego badania okulistycznego. Jednak w bardziej zaawansowanych stadiach manifestują się rozmaite dolegliwości ze strony narządu wzroku.

W przebiegu czerniaka oka dochodzi do zaburzeń widzenia – pojawiają się plamy w polu widzenia lub staje się ono zamglone. Możliwe jest widzenie błysków świetlnych (tzw. fotopsje) i utrata części pola widzenia. W wyniku choroby kształt źrenicy może ulec zmianie. Chorzy doświadczają uczucia obecności ciała obcego w oku. W przypadku zaawansowanego nowotworu istnieje ryzyko wytrzeszczu gałki ocznej.

Metody diagnostyki czerniaka oka

Diagnostyka czerniaka oka obejmuje szereg badań, które pozwalają na rozpoznanie obecności i lokalizacji oraz ocenę zaawansowania nowotworu. Pierwszym krokiem jest badanie podmiotowe, czyli wywiad medyczny oraz badanie przedmiotowe. Następnie okulista przeprowadza badanie dna oka. Używa oftalmoskopu lub specjalnej soczewki kontaktowej do dokładnej oceny struktur wewnętrznych oka, w tym naczyniówki i siatkówki. Poszukuje zmian sugerujących obecność czerniaka.

W celu wykrycia czerniaka oka wykorzystywane są badania obrazowe. W pierwszej fazie jest to ultrasonografia gałki ocznej. Za pomocą fal ultradźwiękowych okulista ocenia strukturę, rozmiar i umiejscowienie guza. To jedno z podstawowych badań pozwalających na różnicowanie czerniaka z innymi zmianami wewnątrzgałkowymi. Tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI) umożliwiają ocenę nie tylko guza wewnątrz oka, ale również ewentualnego naciekania na sąsiednie struktury oraz przerzutów do innych narządów, np. do wątroby.

W procesie diagnostycznym lekarz może wykonać angiografię fluoresceinową, która polega na podaniu dożylnym barwnika (fluoresceiny). Środek ten uwidacznia naczynia krwionośne w oku. Badanie pozwala ocenić, czy guz jest dobrze unaczyniony, co wskazywałoby na jego charakter nowotworowy.

Biopsja, czyli pobranie próbki tkanki guza do badania histopatologicznego, jest rzadko stosowana ze względu na ryzyko rozprzestrzenienia komórek nowotworowych.

📌 Sprawdź: Wylew w oku – co robić? Poznaj przyczyny wylewu krwi do oka

Diagnostyka różnicowa

Czerniaka oka należy różnicować z innymi schorzeniami, które mogą dawać podobne objawy. Do chorób, które go przypominają, należą zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (choroba degeneracyjna prowadząca do zaburzeń widzenia) czy brodawczaki spojówki (łagodne zmiany nowotworowe spojówki). Mylone z czerniakiem oka mogą być naczyniaki naczyniówki (łagodne zmiany naczyniowe).

Jak dbać o zdrowie oczu?

Odpowiednia profilaktyka może pomóc w zmniejszeniu ryzyka rozwoju czerniaka oka oraz innych chorób narządu wzroku. Aby zadbać o zdrowie oczu, warto chronić je przed promieniowaniem UV. Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV oraz kapeluszy z szerokim rondem pomaga ograniczyć ekspozycję na szkodliwe promieniowanie. Bardzo ważne jest regularne badanie wzroku. Kontrolne wizyty u okulisty, zwłaszcza po 40. roku życia, pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości.

Mając na uwadze zdrowie oczu, należy ograniczać czas spędzany przed monitorem. Nadmierne korzystanie z komputerów i telefonów może prowadzić do przemęczenia oczu i pogorszenia wzroku. Dodatkowo warto unikać palenia tytoniu, bo dym papierosowy przyczynia się do rozwoju wielu chorób oczu, w tym nowotworów. Istotnym elementem profilaktyki jest dieta bogata w antyoksydanty, witaminy A, C i E oraz luteinę, która wspiera zdrowie oczu.

Osoby z podwyższonym ryzykiem powinny rozważyć regularne badania genetyczne, które mogą pomóc we wczesnym wykryciu predyspozycji do nowotworu. Sprawdź genetyczne badania pod kątem czerniaka.

Czerniak oka jest rzadkim, ale niebezpiecznym nowotworem, który może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Kluczowe znaczenie ma wczesne wykrycie. Dlatego w przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z okulistą.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela