Czym objawia się rzęsistkowica?

Rzęsistkowica to schorzenie spowodowane zarażeniem pierwotniakiem – rzęsistkiem pochwowym Trichomonas vaginalis. U części kobiet infekcja przebiega bezobjawowo, u innych obecne mogą być żółtozielone upławy o nieprzyjemnym, charakterystycznym zapachu. U mężczyzn może być przyczyną zapalenia cewki moczowej. Sprawdź, jakie objawy mogą wskazywać na zakażenie rzęsistkiem pochwowym i jak można się nim zarazić.

Czym są choroby przenoszone drogą płciową?

Choroby przenoszone drogą płciową stanowią istotny problem epidemiologiczny na całym świecie, któremu można zapobiegać poprzez właściwą edukację seksualną i dostęp do barierowych środków antykoncepcyjnych. Są grupą schorzeń zakaźnych, w których do transmisji czynnika chorobotwórczego dochodzi na drodze kontaktów seksualnych. Do najczęściej występujących chorób przenoszonych drogą płciową należą rzęsistkowica, zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego, chlamydioza, rzeżączka, kiła, opryszczka narządów płciowych i zakażenie HIV. Dotyczą one najczęściej osób pomiędzy 15. a 50. rokiem życia. Uważa się, że na ich wystąpienie szczególnie narażone są osoby z wywiadem przebytych chorób wenerycznych, utrzymujące kontakty seksualne bez użycia barierowych środków antykoncepcyjnych z wieloma partnerami, po przebytym ataku na tle seksualnym, nadużywające alkoholu oraz zażywające narkotyki. Udowodniono, iż zabieg obrzezania zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób przenoszonych drogą płciową u mężczyzn nawet o 50–60%.

Rzęsistkowica – przyczyna i objawy

Rzęsistkowica jest jedną z najczęstszych wyleczalnych chorób przenoszonych drogą płciową. Za jej wystąpienie odpowiada pierwotniak – rzęsistek pochwowy Trichomonas vaginalis. Doniesienia co do częstości zarażenia nim są różne, zależne od badanej populacji. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych infekcja dotyczy 0,5% mężczyzn i 1,8% kobiet, najczęściej w wieku 40–49 lat.

Do zachorowania na rzęsistkowicę dochodzi w wyniku kontaktu seksualnego z osobą zakażoną. Pierwotniak bytuje w świetle pochwy, cewki moczowej i pęcherza moczowego. Wydzielane przez niego białka prowadzą do uszkodzenia nabłonka, który wyściela drogi moczowo-płciowe. Charakterystyczne dla zakażenia u kobiet jest zwiększenie pH w pochwie.

Okres inkubacji, czyli czas od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi u kobiet od 5 do 28 dni. Po tym czasie mogą pojawić się symptomy – ból w trakcie stosunku płciowego, objawy dyzuryczne (ból, pieczenie podczas oddawania moczu), zaczerwienienie warg sromowych i obecność żółtozielonych upławów o charakterystycznym, nieprzyjemnym zapachu. U mężczyzn może dojść do zapalenia cewki moczowej (z zaczerwienieniem ujścia cewki moczowej, wyciekiem z cewki i objawami dyzurycznymi), rzadziej zapalenia gruczołu krokowego lub najądrza.

Diagnostyka i leczenie rzęsistkowicy

Pojawienie się objawów mogących sugerować rzęsistkowicę powinno skłonić kobietę do wizyty u ginekologa, a mężczyznę do zgłoszenia się na konsultację z urologiem. Wywiad powinien obejmować, oprócz informacji na temat aktualnych symptomów, dane dotyczące aktywności seksualnej i stosowanych metod antykoncepcyjnych oraz historię przebytych chorób przenoszonych drogą płciową. W przypadku kobiet konieczne jest wykonanie pełnego badania ginekologicznego i pobranie materiału do badania mikroskopowego. U mężczyzn zwykle wykonuje się wymaz z okolicy cewki moczowej. Rozpoznanie jest najczęściej stawiane po badaniu mikroskopowym, w którym bezpośrednio uwidacznia się pierwotniaka. U kobiet czasem wykonuje się test polegający na dodaniu kilku kropli wodorotlenku potasu do wydzieliny z dróg rodnych – charakterystyczny „rybi” zapach wskazuje na zakażenie rzęsistkiem pochwowym.

Leczenie rzęsistkowicy powinno objąć zarówno osobę chorą, jak i jej partnera/partnerów seksualnych. Konieczne jest stosowanie leków przeciwpierwotniakowych, najczęściej metronidazolu lub tynidazolu w formie doustnej. Co istotne, w trakcie leczenia konieczna jest bezwzględna abstynencja alkoholowa. Nieleczona rzęsistkowica może być przyczyną niepłodności.

Rzęsistkowica w ciąży – co warto wiedzieć?

Zakażenie rzęsistkiem pochwowym w ciąży nie może być bagatelizowane, dlatego wystąpienie niepokojących objawów lub rozpoznanie zakażenia u partnera powinno skłonić kobietę do pilnej konsultacji z ginekologiem. Nieleczona rzęsistkowica u kobiety ciężarnej może wiązać się z poważnymi konsekwencjami zarówno dla matki, jak i dziecka – zarażenie zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej noworodka i przedwczesnego pęknięcia błon płodowych. Ponadto może być przyczyną wystąpienia zapalenia narządów miednicy mniejszej u matki. Leczenie rzęsistkowicy w ciąży polega na stosowaniu metronidazolu.

Profilaktyka rzęsistkowicy – na czym polega?

Podstawą zapobiegania chorobom przenoszonym drogą płciową jest odpowiednia edukacja, która powinna być zapewniona wszystkim osobom jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Stosunek powinien odbywać się z użyciem prezerwatywy przez cały czas jego trwania. Należy również unikać kontaktów seksualnych z przypadkowymi osobami, prostytutkami, a także ograniczyć ilość spożywanego alkoholu oraz zrezygnować ze stosowania narkotyków. W przypadku rozpoznania rzęsistkowicy należy poddać badaniu i ewentualnemu leczeniu również partnera oraz powstrzymać się od kontaktów seksualnych do czasu zakończenia farmakoterapii.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. Garcia M., Leslie S., Wray A., Sexually Transmitted Infections, „StatPearls” 2022, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560808/.
2. Schumann J., Plasner S., Trichomoniasis, „StatPearls” 2022, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534826/.
3. Schwebke J., Burgess D., Trichomoniasis, „Clinical Microbiology Reviews” 2004, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC523559/.