Grzybica skóry gładkiej - jak wygląda i jak leczyć?

Grzybica skóry gładkiej to powszechna infekcja, która może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci. Jest to problem dermatologiczny, który może wywołać różnorodne objawy i być źródłem dyskomfortu. Grzybica skóry gładkiej to choroba zakaźna, choć nie każdy kontakt z zarodnikami grzyba prowadzi do infekcji. Dzięki aktywacji naturalnych mechanizmów obronnych skóry, organizm ma zdolność do zwalczania infekcji i zapobiegania jej rozprzestrzenianiu się. Co jednak się dzieje, kiedy te mechanizmy zawodzą?

Grzybica skóry gładkiej – ogólne informacje

Grzybice skóry gładkiej są wywoływane przez grzyby zwane dermatofitami. Charakteryzują się one szczególną zdolnością do rozkładania keratyny, ważnego składnika skóry oraz jej przydatków, takich jak włosy i paznokcie. To właśnie ta zdolność sprawia, że łatwo atakują i rozwijają się na ludzkiej skórze, włosach, paznokciach, a także na skórze i sierści zwierząt.

Grzybica skóry gładkiej może wystąpić na różnych obszarach ciała, z wyjątkiem dłoni, stóp i okolic pachwinowych. Najczęściej pojawia się na twarzy, szyi, dekolcie, tułowiu i kończynach. Dermatofity łatwo się rozprzestrzeniają. Można się nimi zarazić poprzez kontakt z zakażoną osobą lub zwierzęciem, zwłaszcza małymi kotami.

Do ryzyka zakażenia grzybicą skóry gładkiej dochodzi w przypadku:

• Przymierzania obuwia w sklepie,
• Używania niewygodnego obuwia,
• Korzystania z pożyczonego obuwia, takiego jak łyżwy, rolki, buty narciarskie,
• Wizyt u kosmetyczek i fryzjerów,
• Dzielenia wspólnych ręczników,
• Bezpośredniego kontaktu z bezdomnymi zwierzętami.

Warto zaznaczyć, że ryzyko zakażenia grzybicą jest większe u osób:

• Walczących z chorobami nowotworowymi,
• Przyjmujących regularnie kortykosteroidy, antybiotyki lub leki immunosupresyjne,
• Cierpiących na przewlekłe choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy.

Grzybica skóry gładkiej – charakterystyczne objawy

Początek objawów grzybicy jest zwykle nagły i charakteryzuje się szybkim pojawieniem się oraz rozprzestrzenianiem się wykwitów na skórze. Te wykwity są dobrze odgraniczone od zdrowej skóry i mają rumieniową, łuszczącą się powierzchnię. Na obwodzie tych zmian, a także w cięższych przypadkach na całej ich powierzchni, mogą pojawić się grudki, krostki oraz pęcherzyki.

Grzybicze ogniska najczęściej lokalizują się w obszarach skóry niezasłoniętej przez odzież, takich jak twarz, szyja, dekolt, dłonie i przedramiona. W towarzystwie tych zmian skórnych często występuje świąd o różnym nasileniu, który może być łagodny lub bardzo uciążliwy, wymagając leczenia lekami ogólnoustrojowymi.

Nasilenie objawów może różnić się w zależności od rodzaju grzyba wywołującego infekcję. Grzybice wywołane przez grzyby antropofilne (czyli te, które przenoszą się między ludźmi) zazwyczaj przebiegają łagodniej, podczas gdy te wywołane przez grzyby zoofilne (czyli te, które przenoszą się między ludźmi a zwierzętami) mogą być bardziej intensywne i prowadzić do wystąpienia silnych stanów zapalnych skóry.

Objawami grzybicy skóry gładkiej są:

• Czerwone, okrągłe lub owalne plamy, często łuszczące się, występujące pojedynczo lub w grupach, wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry,
• Nasilenie zmian na obwodzie wykwitu, gdzie grzyb jest najbardziej aktywny, objawia się większymi zaczerwienieniami, łuszczeniem, grudkami, pęcherzykami lub krostkami,
• Swędzenie o różnym stopniu intensywności.

Grzybica skóry gładkiej – rozpoznanie

Rozpoznanie grzybicy skóry gładkiej jest dokonywane przez lekarza na podstawie oceny zmian skórnych oraz wywiadu lekarskiego. W procesie diagnostycznym ważny jest charakterystyczny wygląd zmian, które obejmuje opisane wcześniej cechy, takie jak wyraźne odgraniczenie od zdrowej skóry, łuszczenie powierzchni, obecność grudek i pęcherzyków oraz szybki rozwój choroby.

Istotnym krokiem w diagnostyce jest mikroskopowa ocena zeskrobin pobranych z obszarów zmian skórnych oraz zawartości pęcherzyków, które pozwala na wykrycie obecności grzybów w preparatach. Często kluczowym elementem diagnozy jest dodatni wynik badania mykologicznego, które obejmuje pobranie wymazów lub zeskrobin ze zmienionej skóry. Materiał ten nie tylko jest badany pod mikroskopem, ale również hodowany na specjalnych podłożach lub identyfikowany metodami molekularnymi.

Grzybica skóry gładkiej – rodzaje

Grzybica skóry gładkiej może przybierać różne kliniczne postacie, w tym:

• Grzybica strzygąca skóry gładkiej (Tinea trichophytica cutis glabrae), która jest najczęściej wywoływana przez grzyby takie jak T. violaceum, T. tonsurans, T. megninii, T. verrocosum, T. mentagrophytes. Charakteryzuje się tym, że grzyby te zazwyczaj zasiedlają owłosioną skórę, taką jak skóra głowy, broda lub pachy. Infekcja może powodować łuszczenie się skóry, zaczerwienienie i swędzenie.
• Grzybica drobnozarodnikowa skóry gładkiej (Microsporasis cutis glabrae), której głównymi sprawcami są grzyby Microsporum canis, Microsporum audouinii i Microsporum gypseum. Zazwyczaj występuje na nieowłosionej skórze twarzy, tułowia i kończyn. Objawia się rumieniem, łuszczeniem i swędzeniem.
• Przewlekła grzybica skóry gładkiej (Tinea chronica cutis glabrae), którą najczęściej wywołuje grzyb Trichophyton rubrum. Jest to bardziej zaawansowana i przewlekła forma grzybicy. Może przybierać postać brunatnych lub brunatno-sinych rozległych plam, które nie wykazują wyraźnych granic i charakteryzują się łuszczącą się powierzchnią, szczególnie na obwodzie zmian. Te przewlekłe zmiany skórne często pojawiają się na kończynach dolnych i pośladkach. W niektórych przypadkach przewlekła grzybica skóry gładkiej może pozostawać nierozpoznana przez wiele lat i być towarzyszącym jej problemem grzybica stóp i/lub paznokci.

Grzybica skóry gładkiej – leczenie

Sposób leczenia grzybicy skóry gładkiej zależy od nasilenia i rozległości zmian skórnych. W przypadku niewielkich i ograniczonych zmian zaleca się leczenie miejscowe, które polega na stosowaniu kremów, maści, żeli i aerozoli zawierających substancje takie jak: ketokonazol, terbinafina lub amorolfina. Czas trwania tego rodzaju terapii jest uzależniony od konkretnej substancji i reakcji pacjenta na leczenie, wynosić może od dwóch do sześciu tygodni.

W przypadku rozległych i nasilonych zmian skórnych rekomendowane jest leczenie ogólnoustrojowe, które obejmuje stosowanie preparatów doustnych zawierających substancje takie jak flukonazol lub itrakonazol. Czas trwania tego rodzaju terapii również zależy od konkretnego leku i reakcji pacjenta na terapię, jednak mieści się w zakresie od jednego do kilku tygodni.

Standardową postać choroby często udaje się wyleczyć poprzez stosowanie preparatów przeciwgrzybiczych. Nieleczone przypadki grzybicy mogą prowadzić do nasilenia się infekcji, co skutkuje rozszerzaniem się ognisk i ich zlewaniem się, obejmując coraz większy obszar skóry. Ponadto, na skutek podrażnień i otarć skóry wynikających ze świądu, może pojawić się wtórne zakażenie bakteryjne, które wymaga specjalistycznego leczenia antybiotykami. Dlatego ważne jest, aby zwrócić uwagę na objawy grzybicy i skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć ewentualnych powikłań.

Grzybica skóry gładkiej to choroba wywoływana przez liczne grzyby pochodzące zarówno od człowieka, jak i zwierząt. Może przybierać różne postaci, które różnią się dynamiką przebiegu, czasem trwania i obrazem zmian skórnych. Dlatego w celu trafnego rozpoznania i skutecznego leczenia niepokojące objawy powinny być skonsultowane z profesjonalistą.

Mgr Agnieszka Nowak

Bibliografia:

1. Poradnik lekarza praktyka. Dermatologia. Kaszuba A., Adamski Z. Wyd. Czelej: Lublin, 2012.
2. Dermatologia kliniczna. Weller R., Hunter J., Savin J., Dahl M. Wyd. Czelej: Lublin, 2011.
3. Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Jabłońska S., Majewski S. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2005, 75-77.
4. Uncommon opportunistic fungi: new nosocomial threats. Groll A.H., Walsh T.J. Clin Microbiol Infect 2001, 7 Suppl 2, 8-24.
5. An Introduction To Ringworm And How To Treat It. Nordqvist C., University of Illinois-Chicago, School of Medicine [http://www.medicalnewstoday.com/articles/158004.php].
6. Ringworm and other fungal infections, [http://www.nhs.uk/Conditions/Ringworm/Pages/Introduction.aspx].