Grzybica ucha – objawy, przyczyny, leczenie

Grzybica, inaczej nazywana mykozą, to infekcja wywołana przez grzyby chorobotwórcze, które mogą atakować skórę, paznokcie, błony śluzowe, a nawet narządy wewnętrzne. Najczęściej występuje na skórze stóp, w pachwinach, na skórze głowy i na paznokciach. Grzybica skóry objawia się zaczerwienieniem, łuszczeniem i świądem, natomiast grzybica paznokci prowadzi do ich zgrubienia, przebarwień i łamliwości. Błony śluzowe, zwłaszcza jamy ustnej i narządów płciowych, najczęściej staje się atakiem grzybów Candida albicans. Dermatofity, takie jak Trichophyton i Microsporum, powodują grzybice skóry i paznokci, podczas gdy pleśniaki, np. z rodzaju Aspergillus, mogą prowadzić do poważniejszych infekcji u osób z osłabioną odpornością. Grzybica rozwija się w ciepłych, wilgotnych warunkach, sprzyja jej nadmierna potliwość, ciasne ubrania, a także osłabiona odporność. Grzybica może rozwijać się również w nietypowych miejscach, takich jak przestrzenie między palcami u rąk, wewnętrzne fałdy skóry czy okolice pach. Może również występować w miejscach takich jak ucho.

Grzybica ucha – przyczyny

Grzybica ucha, znana również jako otomykoza, to infekcja ucha zewnętrznego spowodowana przez grzyby, najczęściej z rodzaju Aspergillus lub Candida. Objawia się swędzeniem, bólem, wyciekiem z ucha, uczuciem pełności i czasami zaburzeniami słuchu. Do grzybicy ucha predysponują:

• wilgotne środowisko, 
• długotrwałe narażenie na wodę, np. w wyniku pływania lub kąpieli, które sprzyja rozwojowi grzybów,
• uszkodzenia skóry,
• podrażnienia lub rany w przewodzie słuchowym, często wynikające z używania patyczków higienicznych,
• cukrzyca,
• zaburzenia odporności,
• osłabiony układ odpornościowy,
• niekorzystne warunki higieniczne sprzyjające infekcjom.

Grzybica ucha – objawy

Objawy grzybicy ucha obejmują intensywne swędzenie, ból ucha oraz wycieki, które mogą być wodniste, śluzowe lub ciemniejsze. Pacjenci zazwyczaj odczuwają uczucie pełności w uchu oraz zaburzenia słuchu, co w przypadku silnej, nieleczonej infekcji może również prowadzić do utraty słuchu.

Do najczęstszych objawów grzybicy ucha należą:

• świąd i podrażnienie w przewodzie słuchowym,
• ból ucha, który może być ostry lub tępy,
• wycieki z ucha – wodniste, śluzowe lub podkrwawione,
• uczucie pełności w uchu,
• dysfunkcja słuchu,
• zapalenie lub obrzęk skóry w okolicy ucha.

Grzybica ucha dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, ale jest bardziej powszechna u osób dorosłych, szczególnie u tych, którzy mają nawyk długotrwałego narażenia ucha na wilgoć, np. podczas pływania.

Czy grzybica ucha jest zaraźliwa?

Zarażenie grzybicą ucha w miejscach takich jak szkoła, przedszkole czy na basenie jest mało prawdopodobne, ponieważ grzyby wywołujące grzybicę ucha nie są zwykle przenoszone bezpośrednio między osobami. Infekcje są bardziej związane z indywidualnymi warunkami sprzyjającymi rozwojowi grzybów, takimi jak wilgoć i uszkodzenia skóry w przewodzie słuchowym. Bezpośredni kontakt z osobą zakażoną nie jest również powszechną drogą zakażeń, jednak wspólne korzystanie z miejsc o wysokiej wilgotności, jak basen, może zwiększać ryzyko wystąpienia infekcji.

Grzybica ucha a nadkażenie bakteriami

Grzybica ucha może współistnieć z zakażeniem bakteryjnym, co nazywane jest koinfekcją. Często zdarza się to w wyniku uszkodzenia skóry w przewodzie słuchowym, które może stworzyć sprzyjające warunki dla obu rodzajów patogenów. Typowe bakterie odpowiedzialne za takie współistniejące infekcje to Pseudomonas aeruginosa oraz Staphylococcus aureus.

Objawy koinfekcji grzybiczej i bakteryjnej mogą obejmować nasilenie bólu ucha, intensywne swędzenie, obfite, cuchnące wycieki z ucha oraz stan zapalny, który może objawiać się zaczerwienieniem i obrzękiem przewodu słuchowego. Ponadto, w przypadku zakażeń bakteryjnych może występować gorączka i ogólne złe samopoczucie.

Grzybica ucha – badania

Żeby zidentyfikować, jaki grzyb jest źródłem doskwierających objawów należy wykonać badanie, polegające na hodowli drobnoustroju w warunkach laboratoryjnych. 

• Zakażenie grzybicze potwierdzi badanie mykologiczne wymazu pobranego z ucha. 

• Nadkażenie bakteryjne wykaże badanie bakteriologiczne wymazu z ucha. 

Grzybica ucha – leczenie i powikłania

Leczenie grzybicy ucha zazwyczaj polega na zastosowaniu miejscowych leków przeciwgrzybiczych, takich jak krople lub maści, które bezpośrednio działają na infekcję w przewodzie słuchowym. Ważne jest, aby najpierw oczyścić przewód słuchowy z zanieczyszczeń i wydzieliny, co może być wykonane przez lekarza. W niektórych przypadkach konieczne jest również stosowanie leków przeciwzapalnych lub przeciwbólowych w celu złagodzenia objawów.

Leczenie koinfekcji wymaga jednoczesnego stosowania leków przeciwgrzybiczych i antybiotyków. Leki przeciwgrzybicze, takie jak krople z zawartością klotrimazolu czy mikonazolu, są używane do zwalczania grzybów, podczas gdy antybiotyki, np. krople z neomycyną czy ciprofloksacyną, są stosowane w celu eliminacji bakterii. Oprócz terapii farmakologicznej ważne jest oczyszczenie przewodu słuchowego i monitorowanie postępów leczenia, aby zapobiec dalszym powikłaniom.

Jeśli grzybica ucha nie jest leczona, mogą wystąpić poważne powikłania. Nieleczona infekcja prowadzi do przewlekłego zapalenia ucha, które może uszkodzić struktury ucha, w tym błonę bębenkową oraz kości słuchowe, co w efekcie skutkuje utratą słuchu. Infekcja może również rozprzestrzenić się na okoliczne struktury, powodując zapalenie ucha środkowego czy nawet rozwój zapalenia opon mózgowych w skrajnych przypadkach. Ponadto przewlekła grzybica ucha może prowadzić do poważnych problemów z równowagą oraz rozwoju innych infekcji, jeśli nie zostanie skutecznie leczona.

Grzybica ucha – leczenie domowymi sposobami

Chociaż domowe sposoby mogą pomóc złagodzić objawy grzybicy ucha, to najskuteczniejsze leczenie powinno być prowadzone pod nadzorem lekarza, aby zapobiec powikłaniom. 

Oto kilka domowych metod, które mogą wspierać leczenie i łagodzić objawy:

1. Płukanie ucha ciepłą wodą: delikatne płukanie ucha ciepłą wodą (z użyciem strzykawki bez igły) może pomóc w usunięciu zanieczyszczeń i nadmiaru wydzieliny. Należy unikać wprowadzania wody do ucha, jeśli istnieje ryzyko, że może to pogorszyć stan zapalny.

2. Oliwa z oliwek: ciepła oliwa z oliwek może pomóc w rozmiękczeniu woskowiny i wydzieliny, co przynosi ulgę i pomaga w oczyszczeniu przewodu słuchowego. Należy jednak używać jej ostrożnie i nie stosować, jeśli istnieje ryzyko perforacji błony bębenkowej.

3. Ciepłe okłady: nakładanie ciepłego okładu na ucho pomaga złagodzić ból i stan zapalny. Należy jednak upewnić się, że okład nie jest zbyt gorący, aby uniknąć poparzeń.

4. Ograniczenie spożywania węglowodanów (przede wszystkim słodkich rzeczy, ciastek, cukierków, czekolady, wyrobów cukierniczych), ponieważ cukry proste to główne źródło pożywienia grzybów, które wspomagają ich rozwój

W przypadku jakichkolwiek objawów ze strony ucha zawsze warto skonsultować się z lekarzem, aby ustalić właściwe leczenie i uniknąć powikłań. Domowe metody mogą być stosowane jedynie jako uzupełnienie zalecanej terapii.

Dr n.med. Iwona Chromik